Adolf Eichmann – architekt Holokaustu

Szeroka opinia publiczna poznała jego nazwisko dopiero 3 stycznia 1946 r., kiedy przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Norymberdze jako świadek wystąpił były kapitan SS Dieter Wisliceny, który był przyjacielem rodziny Adolfa Eichmanna, a przez 11 lat członkiem jego sztabu. W odpowiedzi na pytania oskarżyciela ppłk. Smitha Brookharta o rolę Eichmanna w eksterminacji Żydów europejskich Wisliceny wyjaśnił, że jego szef doskonale znał i rozumiał rozkaz Himmlera dotyczący „ostatecznego rozwiązania”, a który w istocie oznaczał biologiczną anihilację społeczności żydowskiej. Jako szef sekcji IVB4 Głównego Urzędu Bezpieczeństwa III Rzeszy objął kierownictwo nad procesem Zagłady. Od przesłuchania Dietera Wisliceny’ego przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości dotąd nieznany nikomu Adolf Eichmann został uznany za głównego „architekta zagłady” europejskich Żydów i stał się najbardziej poszukiwanym zbrodniarzem.

Adolf Eichmann – Austriak nazywany „małym Żydkiem”

Adolf Eichmann urodził się w Solingen w Niemczech 19 marca 1906 r. Około 1914 r. Eichmannowie, rodzina wyznania kalwińskiego, przenieśli się do Linzu, uzyskując obywatelstwo austro-węgierskie. Tam Adolf uczęszczał do tej samej szkoły, którą 15 lat wcześniej ukończył inny Adolf – Hitler. Mieli zresztą tego samego nauczyciela historii! Obaj uwielbiali muzykę klasyczną, choć Eichmann grał na skrzypcach szeroki repertuar, a Hitler w słuchaniu muzyki ograniczał się w zasadzie do utworów trzech kompozytorów: Ryszarda Wagnera, Ryszarda Straussa i Franciszka Lehara.

Młody Adolf – wychowywany w duchu surowej kalwińskiej moralności, która przejawiała się choćby codziennym wspólnym czytaniem Pisma Świętego – nie zdradzał pociągu do nauki. Wykazywał za to talent do organizowania pracy w firmie dostarczającej paliwo do stacji benzynowych. Z uwagi na jego „niearyjski” wygląd niektóre osoby z jego otoczenia nazywały go „małym Żydkiem”. Nikt jednak nie wiedział, że Maria Eichmann, matka przyszłego podpułkownika SS, faktycznie miała dalekich krewnych pochodzenia żydowskiego. Adolf umożliwił tym ludziom wyjazd do Szwajcarii w czasach, kiedy sam aktywnie kierował deportacjami Żydów do obozów zagłady.

Eichmann zetknął się z ideologią nazistowską po raz pierwszy na przełomie lat 20. i 30. XX w. Wcześniej jego pasją był skauting, w którego programie znajdowało się m.in. wiele postulatów antysemickich. Do pracy w austriackim oddziale partii nazistowskiej wciągnął młodego Eichmanna późniejszy szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa III Rzeszy Ernst Kaltenbrunner – olbrzym o twarzy pospolitego bandyty, mentalności sadysty, z wykształcenia prawnik, który wiele lat później, po śmierci Reinharda Heydricha, z powodzeniem przejął kierowanie zbrodniczą machiną policyjną państwa nazistowskiego.

Czytaj więcej

Historia

Rocznica wyzwolenia Auschwitz. Przemówią tylko Ocaleni

Politycy i światowi przywódcy nie zostaną zaproszeni do wygłoszenia przemówień z okazji 80. rocznicy wyzwolenia obozu zagłady Auschwitz.

Po zakończeniu II wojny światowej Austria starała się marginalizować rolę, jaką odegrali jej obywatele w koszmarze tej wojny, a Holokaustu w szczególności. Statystyki podają jednak, że ok. 8 proc. wszystkich funkcjonariuszy mundurowych w siłach zbrojnych III Rzeszy stanowili Austriacy i ok. 40 proc. strażników w obozach koncentracyjnych. Wielu z nich wyróżniało się szczególnym okrucieństwem w traktowaniu więźniów, w tym kobiet i dzieci. Część z nich, jak choćby zwyrodnialcy pokroju Amona Gotha czy Marii Mandel, poniosła w pełni zasłużoną śmierć na szubienicy. Innych masowych morderców, w tym m.in. „kata Warszawy” generała policji Franza Kutscherę, dopadły wyroki śmierci wydane przez organizacje ruchu oporu w krajach okupowanych przez Niemcy. Tym zaś, których nie zdołano aresztować lub zlikwidować, udało się ukryć, uciec lub w inny sposób zatrzeć za sobą ślady nazistowskiej przeszłości.

Adolf Eichmann był świetnie przygotowany do wykonania zadania, które zostało mu przydzielone podczas konferencji w Wannsee 20 stycznia 1942 r. Jeszcze w latach 30., w ramach swojej kariery w SS, specjalizował się w tematyce żydowskiej. Zaczął się nawet uczyć języków: hebrajskiego i jidysz, studiował Torę oraz odbył incognito podróż do będącej wówczas pod protektoratem brytyjskim Palestyny. Do 1942 r. istniała coraz bardziej mglista i słabnąca koncepcja wyekspediowania Żydów europejskich na Madagaskar czy do innego państwa afrykańskiego, ale niedługo przed konferencją w Wannsee szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reinhard Heydrich przekazał Eichmannowi poufną informację o prawdopodobnym rozkazie Hitlera dotyczącym fizycznej eliminacji wszystkich europejskich Żydów. Po ponurym spotkaniu w Wannsee machina masowej zbrodni ruszyła naprzód.

Skromny podpułkownik SS Adolf Eichmann stał się teraz bardzo ważnym decydentem w procesie przemysłowego zabijania i przywłaszczania majątków ofiar na rzecz III Rzeszy. W odróżnieniu od działań likwidacyjnych, jakie na wschodzie Europy stosowały Einsatzgruppen, podczas których zabijano jednorazowo po kilkadziesiąt lub kilkaset osób, zdegustowany Eichmann zaczął wcielać w życie nowy diabelski plan bezbłędnie dopracowanej pod względem logistycznym przemysłowej zagłady setek tysięcy ludzi.

Nazistowski „pies gończy”

„Fenomenalną” organizacją tych makabrycznych operacji udowodnił Reichsführerowi SS Himmlerowi, że w pełni zasłużył na nadane mu przez kompanów z SS miano „mistrza”, choć sam lubił się nazywać „psem gończym”. Dlaczego?

Ponieważ okazał się swoistym perfekcjonistą w manipulowaniu obietnicami wobec społeczności żydowskich. Roztaczał przed nimi wizje dostatniego życia gdzieś na wschodzie Europy, kiedy ostatnim krajobrazem, jaki widzieli u końca swej podróży, były dymy snujące się nad krematoriami. Wszędzie, gdzie to było możliwe, Eichmann stosował zawsze ten sam schemat działania wobec społeczności żydowskiej. Najpierw izolował ją od reszty społeczeństwa „aryjskiego” państw okupowanych szeregiem ograniczeń prawnych, takich jak np. zakaz podróżowania wspólnymi środkami komunikacji miejskiej, oznakowanie żółtymi gwiazdami Dawida, zakaz przebywania w miejscach publicznych (np. kawiarnie czy parki), używania telefonu i posiadania radia. Konta bankowe Żydów były natychmiast zamrażane, a im samym nie wolno było podejmować pracy w administracji państwowej ani w jakichkolwiek instytucjach publicznych.

Kolejnym etapem usidlania ofiar było stłoczenie kilkuset tysięcy ludzi w niewielkich gettach, gdzie podlegali surowej kontroli swojego własnego samorządu. Potem były spotkania z przedstawicielami rad żydowskich, z którymi prowadził pewien rodzaj negocjacji o niemal czysto handlowym charakterze.