Reklama
Rozwiń
Reklama

Szukają ofiar bezpieki

Śledczy IPN biorą pod lupę piwnice aresztu śledczego w Białymstoku. Spodziewają się znaleźć tam szczątki ofiar zbrodni komunistycznych.

Aktualizacja: 14.11.2015 08:29 Publikacja: 14.11.2015 07:00

Prace ekshumacyjne w białostockim areszcie

Prace ekshumacyjne w białostockim areszcie

Foto: IPN Białystok, Marcin Zwolski

Robotnicy pod nadzorem prokuratora IPN rozkują posadzki w pomieszczeniach gospodarczych aresztu przy ul. Kopernika w Białymstoku. Prace potrwają od 16 do 28 listopada. Wezmą w nich udział m.in. archeolodzy, antropolog i specjaliści medycyny sądowej.

- W miejscu tym po wojnie wykonywano wyroki śmierci i grzebano niektórych zabitych przez organy państwa komunistycznego. Obecne prace obejmą obszar pomieszczeń i korytarza o powierzchni około 70 metrów kwadratowych, przylegający do miejsca w którym w ubiegłym roku odnaleziono szkielety 6 osób i drobniejsze kości następnych osób – informuje Janusz Romańczuk, naczelnik pionu śledczego białostockiego oddziału IPN.

W piwnicy aresztu śledczego w Białymstoku znaleziono szczątki ludzkie z ranami postrzałowymi. Zachowały się resztki ubrań, swetra, tweedowej marynarki, portfel oraz buty. „ W okolicy bioder znaleziono pocisk prawdopodobnie od broni systemu Tokariew. Ponadto w jamie natrafiono na dwie łuski i nabój karabinowy. W potylicy czaszki ofiary stwierdzono dwa otwory, które mogą być otworami postrzałowymi z broni palnej niewielkiego kalibru" – opisuje jedną z ofiar Tomasz Danilecki, z białostockiego IPN.

Z wspomnień pracowników więziennictwa wynika, że już w latach 70. i 80. w czasie prac budowlanych znajdowano w tych pomieszczeniach szczątki ludzkie.

Dlaczego w areszcie ukrywane były ludzkie szczątki? Zdaniem historyków IPN więzienie to było głównym miejscem kaźni żołnierzy podziemia niepodległościowego na Podlasiu. We wrześniu 1944 r. – po wyparciu z tych terenów Niemców – zajął je 108. Pułk NKWD. Część pomieszczeń znalazła się w dyspozycji sowieckiego kontrwywiadu Smiersz. Z kolei w tzw. pawilonie śledczym umieszczano więźniów Urzędu Bezpieczeństwa, nad którymi w bestialski sposób się znęcano.

Reklama
Reklama

Dr Marcin Zwolski z IPN, autor monografii „Śladami zbrodni", ustalił nazwiska 12 dowódców plutonów egzekucyjnych.

W latach 1944–1946 egzekucji dokonywał trzyosobowy pluton. Jego zamaskowani członkowie zabijali więźniów strzałami z pepesz. Od 1947 r. egzekucje wykonywali pojedynczy kaci. IPN ustalił nazwiska trzech z nich: Wacława Gilejki, Aleksandra Jurczuka i Józefa Misiuka.

Początkowo wyroki wykonywano na dziedzińcu więziennym. Później, do połowy lat 50., na korytarzu w piwnicy. Postawiono tam drewnianą dobudówkę. Strażnicy zamykali w niej skazańca, a kat wkładał lufę pistoletu w klapkę w drzwiach i oddawał strzał. Zabitych grzebano na terenie więzienia lub wywożono poza teren.

Lista straconych na mocy wyroków śmierci w latach 1944–1956 liczy 302 nazwiska, a zmarłych w więzieniu w tym okresie – 84. Znajdują się na niej m.in. ppłk Aleksander Rybnik, ps. Jerzy (jeden z czołowych dowódców Armii Krajowej w regionie, po wojnie prowadził walkę z komunistyczną bezpieką i Milicją Obywatelską, został rozstrzelany we wrześniu 1946 r.), i kpt. Kazimierz Kamieński, "Huzar" (żołnierz AK oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, ostatni dowódca 6. Wileńskiej Brygady AK, walczył z komunistami do 1952 r.).

Przypomnijmy. Na terenie aresztu archeolodzy odkryli wielkie pole śmierci, na którym oprócz zabitych przez komunistyczną bezpiekę pogrzebane były także ofiary zbrodni niemieckich i sowieckich. Wśród nich kobiety i małe dzieci. Z terenu przywięziennego ogrodu ekshumowane zostały szczątki 385 osób. Na razie udało się zidentyfikować dwie osoby.

Historia
Artefakty z Auschwitz znów na aukcji w Niemczech. Polski rząd tym razem nie reaguje
Historia
Julia Boyd: Po wojnie nikt nie zapytał Niemców: „Co wyście sobie myśleli?”
Historia
W Kijowie upamiętniono Jerzego Giedroycia
Historia
Pamiątki Pierwszego Narodu wracają do Kanady. Papież Leon XIV zakończył podróż Franciszka
Historia
Wielkie Muzeum Egipskie otwarte dla zwiedzających. Po 20 latach budowy
Materiał Promocyjny
W kierunku zrównoważonej przyszłości – konkretne działania
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama