Kopernik – ojciec współczesnej nauki

Można się spotkać z poglądem, że Kopernik niczego nie odkrył, a jego obliczenia były błędne. Krytycy wskazują, że pierwszy model heliocentryczny wszechświata zaproponował już w III wieku przed Chrystusem grecki uczony Arystarch z Samos, uczeń Stratona z Lampsaku. Arystarcha z Samos uznaje się za autora traktatu filozoficznego „O rozmiarach i odległościach Słońca i Księżyca”. Żyjący kilka dekad później grecki przyrodnik i matematyk Archimedes z Syrakuz wspominał, że w jednej ze swoich zaginionych prac Arystarch z Samos ogłosił, że Ziemia krąży wokół Słońca. „Arystarch uważa gwiazdy i Słońce za nieruchome – pisał Archimedes. – Ziemię zaś za obracającą się dokoła Słońca jako środka”. Tym samym Arystarch częściowo nawiązał do hipotezy głoszonej przez Filolaosa z Krotony, że Ziemia na pewno nie jest nieruchomym centrum świata i krąży wraz ze Słońcem, Księżycem i innymi ciałami niebieskimi wokół centralnego ognia. „W środku jest ogień, który jest Hestią wszechświata, domem Zeusa, matką bogów i podstawą spójności i miary natury”. Owa Hestia była boską opiekunką ogniska domowego i siostrą Zeusa. Opinia Filolaosa miała więc podtekst religijny, nie zaś naukowy. „Filolaos Pitagorejczyk umieszcza ogień w środkowym miejscu, i jest to ogniskiem Wszechświata; na drugim miejscu Przeciwziemię; na trzecim Ziemię, na której mieszkamy, która obraca się, przez co nie można zobaczyć tamtej strony” – podsumował kosmologię Filolaosa rzymski historyk Plutarch w „Placita Philosophorum”. Ten fragment zacytował właśnie Mikołaj Kopernik w liście do papieża Pawła III, uzasadniając cel swoich badań.