Sukcesja apostolska pod znakiem zapytania

Kim jest papież? Pytanie w zasadzie banalne, choć wielu sprawia kłopot. Zacznijmy zatem od tego, kto może zostać wybrany papieżem. Ksiądz, biskup czy kardynał? Tak, ale nie tylko.

Publikacja: 14.05.2025 21:00

„Chrystus wręcza klucze Królestwa Niebieskiego św. Piotrowi” – fragment fresku Pietra Perugino z ok.

„Chrystus wręcza klucze Królestwa Niebieskiego św. Piotrowi” – fragment fresku Pietra Perugino z ok. 1481 r.

Foto: museum vaticano

Kolegium kardynalskie może wybrać na papieża każdego ochrzczonego mężczyznę. To w zasadzie wszystkie wymagania stawiane kandydatowi. Nie ma znaczenia, czy ta osoba przyjęła święcenia kapłańskie, zasłużyła się pracą dla wspólnoty wiernych, a nawet czy jest praktykującym katolikiem. Od XIV w. kardynałowie wybierają papieży wyłącznie z własnego grona. Ale nie zawsze tak było.

Za pierwszego papieża, który wcześniej nie był kardynałem, uznaje się niepiśmiennego Żyda Shimona Bar Yonaha, nazwanego przez Jezusa z Nazaretu aramejskim słowem Kefas. Przez większą część swojego życia pracował ze swoim bratem And’rawasem nad jeziorem Genezaret. Kiedy Jezus rozpoczął swoją misję, rybak Szymon właśnie się ożenił i zamieszkał w domu żony w Kafarnaum. Z Ewangelii św. Marka dowiadujemy się, że Jezus uzdrowił tam teściową Szymona. Nie jest to jedyne potwierdzenie, że ów rybak miał żonę. W „I Liście św. Pawła do Koryntian” pojawia się znacząca w tej sprawie wzmianka, kiedy apostoł pyta: „Czyż nie wolno nam brać z sobą niewiasty-siostry, podobnie jak to czynią pozostali apostołowie oraz bracia Pańscy i Kefas?”. To jedno zdanie jest bardzo istotne dla całego późniejszego nauczania Kościoła. Pominę, że Apostoł Narodów potwierdza istnienie rodzeństwa Jezusa, co w sposób oczywisty zaprzecza dogmatowi o wiecznym dziewictwie Marii. Pomijam także, że Kefas, którego nazywamy „księciem apostołów”, jest dość lekceważąco dorzucony na końcu zdania, jakby dla Pawła nie miał większego znaczenia. Mamy natomiast potwierdzenie, że Piotr nie porzucił żony, kiedy poznał Jezusa i żył z nią i swoją rodziną wiele lat później. Obowiązujący w Kościele katolickim nakaz bezżeństwa w odniesieniu do kapłanów jest zatem nie tylko sprzeczny z nauczaniem Zbawiciela, ale też ze wzorem ustanowionym przez apostołów. Paweł z Tarsu, którego uważamy dzisiaj za inspiratora rewolucji chrześcijańskiej, nigdy nie zalecał celibatu. W „I Liście do Tymoteusza” pisał nawet, że „biskup powinien być nienaganny, mąż jednej żony”.

Czytaj więcej

Piotr i Paweł: Apostołowie niezłomni

„Skała, na której zbuduję mój Kościół”

Uzasadniając swój prymat nad Kościołem, papieże rzymscy odwołują się od kilkunastu stuleci do sukcesji apostolskiej po Kefasie. Ale czy Piotr rzeczywiście zajmował szczególne miejsce w gronie 12 apostołów Jezusa? Powołując się wyłącznie na słowa z Ewangelii św. Mateusza, rzymscy chrześcijanie uznali, że sam Jezus wyznaczył Piotra na głowę Kościoła. Znamienne, że słowa: „Ty jesteś Piotr, czyli Skała, na której zbuduję mój Kościół, a bramy piekielne go nie przemogą”, wydają się osobliwie niepasujące do reszty narracji ewangelicznej. Słowo „Kościół” wypowiedziane przez Jezusa w znaczeniu zorganizowanej wspólnoty religijnej pojawia się tam po raz pierwszy i ostatni. Wielu badaczy odnosi wrażenie, że ten fragment nie przystaje do całości przekazu ewangelicznego, a są i tacy, którzy uważają, że jest to zwykłe fałszerstwo chrześcijan rzymskich, którzy czcili Piotra w I i II stuleciu.

W roku 43 Piotr spotkał się z królem Judei Herodem Agryppą I. Ich rozmowa coś zmieniła w życiu Piotra, ponieważ po cudownym uwolnieniu z więzienia Piotr znika z kart Nowego Testamentu. Co się z nim dzieje? Opuścił Jerozolimę i być może dokonał rozłamu wśród judeochrześcijan, którzy wierzyli, że Jezus jest reformatorem judaizmu, a nie twórcą nowej religii. Piotr stronił od uczniów Jezusa. Nie jadał z poganami, zachowując rytualną żydowską czystość. Czyżby powrócił do reguł prawa mojżeszowego? Dlaczego nie uznawał pogan za godnych zbawienia? Św. Paweł z Tarsu wyraźnie to zganił.

Czytaj więcej

Leon XIV. Tylko trzy imiona papieże wybierali częściej

Reszta życia Piotra to legendy i domysły. Jego imię pojawia się w „Katalogu liberiańskim” dopiero w 354 r. Czy rzeczywiście dotarł do Rzymu, mieszkał tam przez 25 lat i został ukrzyżowany na Wzgórzu Watykańskim? Czy nie znając pisma, mógł napisać dwa listy włączone do Nowego Testamentu? Czy prosty grób z napisem „Petros eni” w miejscu dawnego Cyrku Nerona jest rzeczywiście miejscem spoczynku jego szczątków? Istnieje bardzo wiele poważnych wątpliwości. Tylko badania genetyczne mogą pozwolić na ustalenie pochodzenia i wieku tych kości. Ale na to Watykan od lat nie wyraża zgody.

Opierający się na sukcesji apostolskiej prymat papieży jest zatem dość kruchy. Nie ma twardych dowodów na to, że Piotr był kiedykolwiek chrześcijańskim biskupem Rzymu, ani nawet, że kiedykolwiek był w Rzymie i kontynuował działalność apostolską po 43 r.

Kolegium kardynalskie może wybrać na papieża każdego ochrzczonego mężczyznę. To w zasadzie wszystkie wymagania stawiane kandydatowi. Nie ma znaczenia, czy ta osoba przyjęła święcenia kapłańskie, zasłużyła się pracą dla wspólnoty wiernych, a nawet czy jest praktykującym katolikiem. Od XIV w. kardynałowie wybierają papieży wyłącznie z własnego grona. Ale nie zawsze tak było.

Za pierwszego papieża, który wcześniej nie był kardynałem, uznaje się niepiśmiennego Żyda Shimona Bar Yonaha, nazwanego przez Jezusa z Nazaretu aramejskim słowem Kefas. Przez większą część swojego życia pracował ze swoim bratem And’rawasem nad jeziorem Genezaret. Kiedy Jezus rozpoczął swoją misję, rybak Szymon właśnie się ożenił i zamieszkał w domu żony w Kafarnaum. Z Ewangelii św. Marka dowiadujemy się, że Jezus uzdrowił tam teściową Szymona. Nie jest to jedyne potwierdzenie, że ów rybak miał żonę. W „I Liście św. Pawła do Koryntian” pojawia się znacząca w tej sprawie wzmianka, kiedy apostoł pyta: „Czyż nie wolno nam brać z sobą niewiasty-siostry, podobnie jak to czynią pozostali apostołowie oraz bracia Pańscy i Kefas?”. To jedno zdanie jest bardzo istotne dla całego późniejszego nauczania Kościoła. Pominę, że Apostoł Narodów potwierdza istnienie rodzeństwa Jezusa, co w sposób oczywisty zaprzecza dogmatowi o wiecznym dziewictwie Marii. Pomijam także, że Kefas, którego nazywamy „księciem apostołów”, jest dość lekceważąco dorzucony na końcu zdania, jakby dla Pawła nie miał większego znaczenia. Mamy natomiast potwierdzenie, że Piotr nie porzucił żony, kiedy poznał Jezusa i żył z nią i swoją rodziną wiele lat później. Obowiązujący w Kościele katolickim nakaz bezżeństwa w odniesieniu do kapłanów jest zatem nie tylko sprzeczny z nauczaniem Zbawiciela, ale też ze wzorem ustanowionym przez apostołów. Paweł z Tarsu, którego uważamy dzisiaj za inspiratora rewolucji chrześcijańskiej, nigdy nie zalecał celibatu. W „I Liście do Tymoteusza” pisał nawet, że „biskup powinien być nienaganny, mąż jednej żony”.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia świata
Dżihad: korzenie konfliktu
Historia świata
Kahina – berberyjska prorokini i królowa Aurès
Historia świata
Argentyna: W piwnicy Sądu Najwyższego znaleziono 83 pudełka z zawartością z III Rzeszy
Historia świata
Co chcieli zrobić Niemcy w Teheranie?
Historia świata
Jak Sokrates został skazany na karę śmierci. Cykuta godna filozofa