Świadectwa z Sobiboru wkrótce w muzeum

Budowa Muzeum – Miejsca Pamięci na terenie byłego obozu zagłady w Sobiborze (Lubelskie) jest na finiszu.

Aktualizacja: 20.11.2020 11:48 Publikacja: 20.11.2020 11:34

Wystawa stała

Wystawa stała

Foto: Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze

Bez wielkiego rozgłosu z powodu zamknięcia muzeów otworzona została wystawa stała na terenie dawnego niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. Zdaniem Jarosława Sellina wiceministra kultury uporządkowania wymaga jeszcze teren wokół nowego pawilonu. Jego zdaniem w Sobiborze możemy mówić o powstaniu nowej placówki muzealnej.

Wystawa „SS-Sonderkommando Sobibor. Niemiecki obóz zagłady 1942–1943" pokazuje realia funkcjonowania niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze jako części zakrojonego na szeroką skalę planu eksterminacji ludności żydowskiej w okupowanej przez III Rzeszę Europie. „Celem wystawy jest upamiętnienie i przywrócenie podmiotowości tysiącom – w większości bezimiennych – ofiar z pomocą swoistej archeologii pamięci" – opisują muzealnicy.

Na 16 panelach tematycznych omówione zostały zagadnienia pozwalające zrozumieć historię Zagłady – od założeń narodowosocjalistycznej polityki rasowej i planów eksterminacji Żydów pod kryptonimem „Einsatz Reinhardt", poprzez wysiedlenia i masowe mordy, po szczegóły techniczne funkcjonowania obozu oraz zorganizowanego w październiku 1943 roku powstania więźniów.

Na wystawie pokazane zostały indywidualne losy jej uczestników, przez pryzmat relacji byłych więźniów, miejsc ich pochodzenia, przedstawienia fotografii. Niemal setka zdjęć i dokumentów odtwarza topografię obozu, wygląd znajdujących się na jego terenie zabudowań, pokazuje też twarze sprawców zbrodni i ich ofiar.

Centralną część przestrzeni ekspozycyjnej stanowi dwudziestopięciometrowa gablota. Za szybą zgromadzono ponad 700 obiektów. To głównie rzeczy należące do ofiar: biżuteria, klucze, okulary, fragmenty ubrań, przybory piśmiennicze. W założeniu twórców ekspozycji to muzealne obiekty są podstawą budowania historycznej narracji.

Ważnym elementem wystawy jest makieta, będąca efektem pracy historyków i archeologów, która możliwie najwierniej odtwarza topografię obozu, dając poczucie namacalnego obcowania z przeszłością.

Na wystawie stałej zaprezentowane zostały obiekty odnalezione w trakcie badań wykopaliskowych, prowadzonych na terenie byłego obozu w latach 2000–2017.

„Wśród tysięcy odnalezionych anonimowych reliktów znajdują się również nieliczne, spersonalizowane drobiazgi o ogromnej wartości emocjonalnej. Jesienią 2017 r. z dołu śmietnikowego nieopodal rampy kolejowej archeolodzy wydobyli wiele obiektów, które Niemcy zakopali podczas likwidacji obozu po powstaniu i ucieczce więźniów w październiku 1943 r. Pomiędzy kawałkami szkieł, cegieł, fragmentami metalowych naczyń i drutów natrafiono na małą, prostokątną blaszkę wyciętą ze srebrnej koperty zegarka kieszonkowego. Po oczyszczeniu powierzchni można było odczytać ręcznie wygrawerowaną dedykację: „Felkowi / Ida Ewa Jola / 1932 r." otoczoną geometrycznym ornamentem. W narożnikach wywiercono niewielkie otwory, przez które prawdopodobnie przewleczona była nitka lub łańcuszek. Ten niepozorny fragment srebrnej blaszki był przypuszczalnie bransoletką, bardzo osobistym prezentem podarowanym komuś, kto stracił życie w Sobiborze" – czytamy na stronie muzeum.

Nowa placówka w Sobiborze powstała z inicjatywy Polski, Holandii, Słowacji i Izraela. Budowa jej siedziby została sfinansowana z dotacji ministerstwa kultury, a koszty wystawy Państwowe Muzeum na Majdanku pokryło ze środków przekazanych przez Republikę Federalną Niemiec.

W Sobiborze w czasie wojny znajdował się jeden z trzech obozów zagłady - obok Treblinki i Bełżca - powstałych w ramach akcji Reinhardt, czyli operacji, mającej na celu wymordowanie całej ludności żydowskiej pozostającej na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Według szacunków historyków w Sobiborze zostało zamordowanych ok. 170-180 tysięcy osób, chociaż niektórzy podają też liczbę 250 tysięcy ofiar.

Historia
Wołyń, nasz problem. To test sprawczości państwa polskiego
Historia
Ekshumacje w Puźnikach. Po raz pierwszy wykorzystamy nowe narzędzie genetyczne
Historia
Testament Bolesława Krzywoustego, czyli rozbicie dzielnicowe
Historia
Fridtjof Nansen i Roald Amundsen. Wikingowie XIX wieku
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Historia
Amazonka odkryła swoją tajemnicę