Reklama

Niezależne Zrzeszenie Studentów świętuje 45. rocznicę powstania

Na warszawskiej Woli powstał mural upamiętniający powstanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów – niekomunistycznej organizacji studenckiej, która została zalegalizowana jeszcze w czasach PRL.

Publikacja: 07.10.2025 11:35

Mural na warszawskiej Woli upamiętnia 45 rocznicę powstania NZS.

Mural na warszawskiej Woli upamiętnia 45 rocznicę powstania NZS.

Foto: FB/NZS

Uroczyste odsłonięcie muralu odbędzie się 10 października o godz. 9 przy budynku Wronia 43, w pobliżu Krochmalnej na warszawskiej Woli. Mural powstał w oparciu o projekt przygotowany przez Wiktorię Słabicką, studentkę Politechniki Krakowskiej. Wygrała ona konkurs ogłoszony przez Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w dzielnicy Wola m.st. Warszawa.  

„Mural jest hołdem dla wszystkich pokoleń członków NZS – tych którzy zapisali się w historii, i tych, którzy każdego dnia piszą jej kolejne rozdziały” – wskazują organizatorzy. „Spotkajmy się przy muralu i wspólnie upamiętnijmy wszystkich, którzy przez 45 lat tworzyli i tworzą historię NZS!” – apelują

Uroczystości rocznicowe NZS na warszawskiej Woli

Oficjalne odsłonięcie muralu zorganizowane zostanie przy współpracy Wolskiego Centrum Kultury i Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. Tego dnia nastąpi przecięcie wstęgi, głos zabiorą także działacze tej niezależnej organizacji studenckiej. Następnie odbędzie się „Spotkanie przy kawie przyjaciół NZS” w Wolskim Centrum Kultury.

W planach jest panel historyczny, w którym wezmą udział członkowie NZS-u. Wśród zaproszonych przez organizatorów są m.in. Jarosław Guzy, Marcin Waryszak, Andrzej Radke, Przemysław Klukowski. „Głównym tematem będą porównania międzypokoleniowe mające na celu pokazanie zmiany mentalności studentów, ich potrzeby i formy zaangażowania od lat 80. po współczesność” – zapowiadają organizatorzy panelu.

Czytaj więcej

Krzysztof Adam Kowalczyk: Dziękuję za Wasz bunt sprzed 45 lat
Reklama
Reklama

22 września 1980 r. w wyniku sierpniowych strajków studenci z całej Polski zdecydowali się powołać do życia Niezależne Zrzeszenie Studentów. Władze komunistyczne zgodziły się na rejestrację NZS dopiero 17 lutego 1981 r.

Przez cały rok z tej okazji w całym kraju odbywają się wydarzenia rocznicowe. Pisaliśmy o tym w „Rzeczpospolitej”. W listopadzie NZS UMCS w Lublinie planuje prace nad muralem, który zostanie zlokalizowany w pobliżu uczelni. Zaś NZS AGH spotkanie z alumnami z okresu powołania organizacji na tej krakowskiej uczelni technicznej. Organizacja uczelniana NZS SGH niebawem planuje uroczyste zakopanie kapsuły czasu, posadzenie drzewa pamiątkowego, ustawienie kamienia z grawerem nad kapsułą oraz wydanie broszury NZS. W styczniu 2026 r. przedstawiciele NZS UAM w Poznaniu planują odsłonięcie tablicy upamiętniającej studencką okupację budynku dawnego Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu z 17-18 stycznia 1980 r.

Historia Niezależnego Zrzeszenia Studentów

We wrześniu 1980 r., czyli po podpisaniu Porozumień Sierpniowych w Stoczni Gdańskiej, na Politechnice Warszawskiej spotkali się przedstawiciele grup studenckich w celu omówienia powołania uczelnianego odpowiednika związkowej Solidarności. Miesiąc później Zjazd Delegatów Komitetów Założycielskich Niezależnych Organizacji Studenckich zdecydował o powstaniu NZS.

20 października 1980 r. Ogólnopolski Komitet Założycielski złożył w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację NZS, ale 13 listopada 1980 r. sąd odrzucił ten wniosek. W odpowiedzi studenci rozpoczęli akcje protestacyjne na uczelniach. W efekcie tych nacisków ówczesny minister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki prof. Janusz Górski 17 lutego 1981 r. podjął decyzję o rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów.

Czytaj więcej

Marek A. Cichocki: Polski Sierpień jest dziś dla nas gorzkim doświadczeniem słabości

Studenci wywalczyli nie tylko możliwość rejestracji NZS, ale też autonomię i swobodę programową uczelni, zniesienie cenzury w wydawnictwach naukowych, zmianę organizacji szkolenia wojskowego, przywrócenie na uczelnie pracowników naukowych zwolnionych z powodów politycznych. W kwietniu 1981 r. w Krakowie odbył się I Zjazd NZS, w czasie którego wybrano Krajową Komisję Koordynacyjną, a Jarosław Guzy został przewodniczącym organizacji. Wiosną 1981 r. struktury NZS powstały na wszystkich uczelniach w kraju. Zrzeszenie liczyło wtedy ok. 80 tys. członków.

Reklama
Reklama

Po wprowadzeniu stanu wojennego przez ekipę Wojciecha Jaruzelskiego związek został zdelegalizowany, a wielu działaczy studenckich internowano. Organizacja przeszła do działalności podziemnej. Przełom nastąpił w 1988 r., gdy Zjazd NZS doprowadził do konsolidacji organizacji, ale dopiero we wrześniu 1989 r., czyli po utworzeniu rządu Tadeusza Mazowieckiego, ponownie zalegalizowano zrzeszenie.

„Rzeczpospolita” ma patronat nad wydarzeniami


Uroczyste odsłonięcie muralu odbędzie się 10 października o godz. 9 przy budynku Wronia 43, w pobliżu Krochmalnej na warszawskiej Woli. Mural powstał w oparciu o projekt przygotowany przez Wiktorię Słabicką, studentkę Politechniki Krakowskiej. Wygrała ona konkurs ogłoszony przez Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w dzielnicy Wola m.st. Warszawa.  

„Mural jest hołdem dla wszystkich pokoleń członków NZS – tych którzy zapisali się w historii, i tych, którzy każdego dnia piszą jej kolejne rozdziały” – wskazują organizatorzy. „Spotkajmy się przy muralu i wspólnie upamiętnijmy wszystkich, którzy przez 45 lat tworzyli i tworzą historię NZS!” – apelują

Pozostało jeszcze 85% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Publicystyka
Marek Kozubal: Sabotaże i ataki. Skąd to wzmożenie działań rosyjskich służb i co planuje Putin?
Historia Polski
Zatruta Gruszka. Wojsko, lewica, rosyjscy dyplomaci w tle
Społeczeństwo
Miał powstać oddział Muzeum Historii Polski o ratowaniu Żydów. Ale środków brak
Historia Polski
Tajemnice zamku Fischhorn
Historia
Którędy Niemcy prowadzili Żydów na śmierć w Treblince
Reklama
Reklama