Kalendarium

Publikacja: 26.02.2010 13:42

[srodtytul]Rok 1944[/srodtytul]

? 4 I – wkroczenie Armii Czerwonej na terytorium II Rzeczypospolitej Polskiej

? 17 VII – rozbrojenie przez Armię Czerwoną i NKWD oddziałów wileńskich i nowogródzkich AK uczestniczących w walkach o Wilno, aresztowanie komendanta Okręgu Wileńskiego AK ppłk Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka”.

? 1 VIII – 2 X – Powstanie Warszawskie, wojska sowieckie wstrzymują ofensywę na linii Wisły, pozwalając Niemcom na zniszczenie miasta i likwidację Korpusu Warszawskiego AK.

? 21 VIII – śmierć w boju z NKWD pod Surkontami p.o. komendanta Okręgu Nowogródzkiego ppłk. Macieja Kalenkiewicza „Kotwicza”.

? X – na mocy rezolucji Biura Politycznego KC PPR w „ludowym” Wojsku Polskim przeprowadzono masowe aresztowania AK-owców, którzy wcześniej zgłosili się do armii. Ponad 400 osadzono w Skrobowie k. Lubartowa w I Specjalnym Obozie Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego.

? XI – powstanie z połączenia Narodowej Organizacji Wojskowej i Narodowych Sił Zbrojnych nowej organizacji – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

? 3 XII – Jeremicze k. Niecieczy, w walce z grupą operacyjną ginie por. Czesław Zajączkowski „Ragner” – dowódca Zgrupowania „Południe” Okręgu Nowogródzkiego AK.

? 6/7 XII – Ejszyszki, rozbicie przez oddziały Zgrupowania „Północ” Okręgu Nowogródzkiego AK por. Jana Borysewicza „Krysi” rejonowego aresztu NKWD – uwolnienie kilkudziesięciu więźniów.

? 15 XII – udana akcja rozbicia aresztu w Brzozowie przez oddział lwowski AK wachm. Feliksa Maziarskiego „Szofera” ze zgrupowania partyzanckiego „Warta”.

? 21 XII – nominacja gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” na komendanta głównego AK.

[srodtytul]Rok 1945[/srodtytul]

? 6 I – Stare Macele – Rudniki, bitwa oddziałów Zgrupowania „Północ” Okręgu Nowogródzkiego AK z pododdziałami 136. p. strz. oraz 97. oddziału pogranicznego NKWD (poległo około 50 Sowietów).

? 19 I – gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” wydaje rozkaz o rozwiązaniu AK.

? 29 I – Rowiny i Kaczyce, rozbicie przez pododdziały 135., 284. i 287. pułków strzeleckich WW NKWD 1. i 2. Oddziałów Samoobrony Czynnej Ziemi Wileńskiej rtm. Władysława Kitkowskiego „Orlicza” i por. Witolda Turonka „Tumrego” (poległo około 80 partyzantów).

? II – powstanie na bazie aktywów AK na Białostocczyźnie Obywatelskiej Armii Krajowej dowodzonej przez b. komendanta Okręgu Białostockiego AK – ppłk. Władysława Liniarskiego „Mścisława”.

? 7 III – aresztowanie przez NKWD w Milanówku gen. Emila Fieldorfa „Nila”, komendanta organizacji „Nie” – „Niepodległość” stworzonej na bazie AK – ukierunkowanej na działalność w warunkach okupacji sowieckiej (pozostaje nierozpoznany).

? 8 III - Łowicz, rozbicie więzienia i uwolnienie 83 więźniów przez doraźnie zorganizowany 11-osobowy zespół bojowy złożony z miejscowych żołnierzy AK, harcerzy „Szarych Szeregów”.

? 9 III - Biała Podlaska, oddział ppor. Roberta Domańskiego „Jaracha” rozbił więzienie i uwolnił 103 aresztowanych. Akcję wykonano bez walki i bez strat.

? 26 III - Błudek (pow. Tomaszów Lubelski), oddziały ppor. Konrada Bartoszewskiego „Wira” (30 żołnierzy) i ppor. Mariana Wardy „Polakowskiego” (40 żołnierzy) rozbiły obóz NKWD będący filią więzienia w Zamościu.

? 26 III – Pruszków, w wyniku prowokacji sowieckiej aresztowano 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego (w tym gen. Okulickiego „Niedźwiadka”).

? 27 III – udana ucieczka AK-owców z obozu w Skrobowie, część z nich dołączyła do zgrupowania „Orlika”, tworząc oddzielny pluton.

? 24 IV – Puławy, rozbicie przez oddział kpt. Mariana Bernaciaka „Orlika” PUBP. Uwolniono 107 aresztowanych (w tym sześć kobiet).

? 24/25 IV – Miechów, udana akcja poakowskiego oddziału partyzanckiego dowodzonego przez por. Juliana Sochę „Dźwiga” i ppor. Juliana Nowaka „Babinicza” na siedzibę PUBP (z aresztu uwolniono wszystkich więźniów).

? 1 V – Krasnosielc, udany atak oddziału NSZ dowodzonego przez por. Romana Dziemieszkiewicza „Pogodę” na pierwszą siedzibę PUBP w powiecie Maków Mazowiecki, ulokowaną w tym miasteczku. Uwolniono 42 więźniów.

? 30 IV – powstaje Delegatura Sił Zbrojnych dowodzona przez płk. Jana Rzepeckiego „Prezesa” – główna organizacja poakowska, której podstawowym zadaniem było uporządkowanie konspiracji w kraju i doprowadzenie do jej zakończenia w ujęciu wojskowym.

? 3 IV – z inicjatywy kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” powstaje Konspiracyjne Wojsko Polskie – organizacja poakowska działająca na pograniczu województw: łódzkiego, śląskiego i poznańskiego.

? IV – z inicjatywy Józefa Kurasia „Ognia” na Podhalu powstaje Zgrupowanie Partyzanckie „Błyskawica”.

? V – z inicjatywy b. komendanta Okręgu Poznańskiego AK ppłk. Andrzeja Rzewuskiego „Hańczy” powstaje Wielkopolska Samodzielna Grupa Ochotnicza „Warta”.

? 6 V – Kuryłówka, zwycięski bój połączonych oddziałów NZW dowodzonych przez mjr. Franciszka Przysiężniaka „Ojca Jana” z Grupą Operacyjną NKWD (poległo kilkudziesięciu Sowietów).

? 8 V – opanowanie przez oddziały AKO dowodzone przez inspektora łomżyńskiego AKO mjr. Jana Tabortowskiego „Bruzdę” Grajewa – rozbicie aresztu PUBP i uwolnienie więźniów.

? 19 V – udany atak oddziałów AKO dowodzonych przez por. „Zycha” na Ostrołękę.

? 20/21 V – rozbicie obozu NKWD w Rembertowie przez oddział samoobrony pod dowództwem ppor. Edwarda Wasilewskiego „Wichury” z b. Obwodu AK Mińsk Mazowiecki.

? 24 V – decyzja naczelnego dowódcy ludowego WP gen. broni Michała Żymierskiego o wysłaniu do walki z podziemiem niepodległościowym: 1., 3., 8. DP, 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte.

? 24 V – Las Stocki, pow. Puławy, zwycięski bój oddziału DSZ kpt. Mariana Bernaciaka „Orlika” z grupą operacyjną NKWD i UB (poległo około 60 żołnierzy sowieckich).

? 28 V – rejon Majdan – Topiły (w Puszczy Białowieskiej), walka 1. szwadronu 5. Brygady Wileńskiej AK dowodzonego przez por. Zygmunta Błażejewicza „Zygmunta” z obławą NKWD i 11. pułku KBW.

? 3 VI 1945 – udany atak oddziałów Ruchu Oporu Armii Krajowej (ROAK z Inspektoratu Mazowieckiego) dowodzonych przez ppor. Zacheusza Nowowiejskiego „Jeża” na areszt PUBP w Mławie (uwolniono wówczas kilkudziesięciu więźniów).

? 21 VI – Moskwa, ogłoszenie wyroku na 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.

? 1 VII – samorozwiązanie Rady Jedności Narodowej, konspiracyjnej reprezentacji stronnictw i ugrupowań politycznych.

? 8 VII – bitwa pod Ogółami grupy operacyjnej 1. pułku „praskiego” ze Zgrupowaniem „Piotrków” AKO dowodzonym przez por. Hieronima Piotrowskiego „Jura”.

? 28 VII – linia kolejowa Radom – Dęblin, odbicie przez oddział kpt. Mariana Bernaciaka „Orlika” 120 więźniów politycznych wiezionych do więzienia we Wronkach.

? 11 – 27 VII – obława w Puszczy Augustowskiej prowadzona przez NKWD, jednostki Armii Czerwonej oraz pododdziały 1. Dywizji Piechoty ludowego WP, w jej wyniku aresztowano 1600 osób, spośród których zamordowano ponad 600.

? 5 VIII – rozbicie więzienia w Kielcach przez poakowskie oddziały pod dowództwem kpt. Antoniego Hedy „Szarego” oraz por. Stefana Bembińskiego „Harnasia”.

? 8 VIII – Sikory, zwycięska bitwa 1. szwadronu 5. Brygady Wileńskiej AK z grupą operacyjną 2. pułku l WP z 1. DP im. Tadeusza Kościuszki.

? 22 VII – ogłoszenie przez władze komunistyczne pierwszej tzw. amnestii dla uczestników podziemia niepodległościowego, w wyniku której ujawniło się ponad 30 000 konspiratorów.

? 18 VIII – Miodusy Pokrzywne, pow. Bielsk Podlaski, rozbicie przez 1. szwadron 5. Brygady Wileńskiej AK dowodzony przez por. Zygmunta Błażejewicza „Zygmunta” grupy operacyjnej NKWD, lWP i UB (poległo kilkudziesięciu Sowietów).

? 6 VIII – samorozwiązanie się Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.

? VII – X – akcja „rozładowywania lasów” – demobilizacja oddziałów leśnych podległych DSZ.

? 2 IX – powstanie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość bez Wojny i Dywersji – organizacji poakowskiej o charakterze społeczno-obywatelskim.

? 8 IX – ogłoszenie (z więzienia) deklaracji Jana Mazurkiewicza „Radosława” – b. komendanta Obszaru Centralnego DSZ – dotyczącej ujawnienia konspiracji niepodległościowej.

? 9 IX – rozbicie więzienia w Radomiu przez poakowski oddział pod dowództwem por. Stefana Bembińskiego „Harnasia”.

? XI – aresztowanie przez UB członków pierwszego Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN z płk. Janem Rzepeckim na czele.

? 29 XI – Łempice, zwycięska walka oddziału ppor. Lucjana Minkiewicza „Wiktora” i ppor. Władysława Łukasiuka „Młota” z grupą operacyjną NKWD i KBW.

[srodtytul]Rok 1946[/srodtytul]

? XII 1945 – I 1946 – utworzenie II Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN kierowanego przez płk. Franciszka Niepokólczyckiego „Szuberta”, „Teodora”.

? 26 I – Łuków, udana akcja oddziału WiN Juliana Wocha „Białego” na siedzibę PUBP (uwolniono z aresztu 27 osób).

? 2 – 27 II – wielka operacja przeciwpartyzancka prowadzona przez wojsko, milicję i UB na terenie województw: warszawskiego, białostockiego i lubelskiego.

? I – III – rozbicie przez MBP Komendy Głównej NZW.

? 19 IV – opanowanie przez oddziały KWP Radomska, efektem akcji było m.in. uwolnienie 57 więźniów z aresztu PUBP.

? 20 IV – rozbicie przez 40-osobowy oddział KWP dowodzony przez por. Henryka Glapińskiego „Klingę” 200-osobowej grupy operacyjnej KBW.

? 28 IV – Brzozowo – Antonie, rozbicie przez oddziały ppor. Lucjana Minkiewicza „Wiktora” oraz ppor. Kazimierza Chmielowskiego „Rekina” grupy operacyjnej UB i KBW.

? 8 V – Zamość, udana akcja oddziału WiN Romana Szczura „Urszuli” na więzienie. Uwolniono 301 więźniów.

? 19 V – rozbicie przez kadrowy 5. szwadron 5. Brygady Wileńskiej AK dowodzony przez ppor. Zdzisława Badochę „Żelaznego” jednego dnia sześciu posterunków MO oraz jednej placówki gminnej UB w powiecie starogardzkim.

? 24 V – Wyrzysk, udana akcja grupy partyzanckiej Leona Millera „Jędrusia” na miejscowe więzienie (uwolniono wówczas 45 więźniów).

? 27 VI – Częstochowa, aresztowanie przez UB dowódcy KWP kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”.

? VI – Błotne Górne k. Zwolenia, zwycięski bój oddziału Tadeusza Zielińskiego „Igły” z NKWD (poległo wówczas kilkudziesięciu żołnierzy sowieckich).

? 16 VIII – udana akcja oddziału Józefa Kurasia „Ognia” na więzienie św. Michała w Krakowie (uwolniono wówczas kilkudziesięciu więźniów).

? 25 IX – powstanie Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej – reprezentacji politycznej stronnictw działających w konspiracji.

? IX – prowokacja MBP przeciw działającemu na Żywiecczyźnie oddziałowi NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka”, w wyniku tej akcji w bestialski sposób zamordowanych zostało ok. 200 partyzantów.

? 22 X – atak oddziału WiN dowodzonego przez Leona Taraszkiewicza „Jastrzębia” na Włodawę, uwolnienie około 100 więźniów z siedziby PUBP.

? X – rozbicie przez UB II Zarządu Głównego WiN (aresztowany zostaje płk Niepokólczycki).

? X – utworzenie III Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN z ppłk. Wincentym Kwiecińskim „Lotnym” na czele.

? 25 XI – rozbicie więzienia w Pułtusku przez oddział WiN pod dowództwem ppor. Stanisława Łaneckiego „Przelotnego”.

[srodtytul]Rok 1947[/srodtytul]

? I – rozbicie przez UB III Zarządu Głównego WiN.

? I – utworzenie IV Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN z ppłk. Łukaszem Cieplińskim na czele.

? 22 II – Ostrowsko k. Nowego Targu, śmierć w walce z grupą operacyjną UB i MO Józefa Kurasia „Ognia”.

? I – IV – druga amnestia, kończąca w Polsce opór zbrojny o charakterze masowym, w jej wyniku ujawniło się ponad 50 000 ludzi.

? 12 VII – rozbicie pod Okalewem, pow. Rypin, przez oddział ROAK dowodzony przez por. Franciszka Majewskiego „Słonego” grupy operacyjnej UB, MO i ORMO. W walce zginęło 13 funkcjonariuszy.

? 15 IX – aresztowanie przez UB mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”, dowódcy oddziałów partyzanckich Inspektoratu Lubelskiego WiN.

? IX 1947 – I 1948 – rozbicie IV (ostatniego autentycznego) Zarządu Głównego WiN.

? 10 VIII – 10 IX – krakowski proces II ZG WiN.

? 1 XII – śmierć kpt. Henryka Flamego „Bartka” skrytobójczo zamordowanego (strzałem w plecy) przez funkcjonariusza MO.

[srodtytul]Rok 1948[/srodtytul]

? IV – VII – zorganizowanie przez MBP dwóch wielkich operacji pacyfikacyjnych na Podlasiu i Mazowszu – Operacji „Z” i „P”.

? 5 V – Łopienki pod Grodnem, w walce z grupą operacyjną MWD ginie razem z dziewięcioma podkomendnymi por. Mieczysław Niedziński „Men”, dowódca Samoobrony Ziemi Grodzieńskiej.

? 25 V – w więzieniu mokotowskim zamordowany zostaje rtm. Witold Pilecki „Witold”.

? V 1948 – początek prowokacji utworzonej przez MBP tzw. V Komendy WiN.

? 25 VII – rejon miejscowości Karaska i Gleba (powiat ostrołęcki), rozbicie przez grupę operacyjną UB i KBW – sztabu XVI (warszawskiego) Okręgu NZW.

[srodtytul]Rok 1949 i dalej[/srodtytul]

? 12 IX 1949 – śmierć w walce z grupą operacyjną UB i MO na Kolonii Dąbrówka, gm. Łaszczów, kpt. Zdzisława Brońskiego „Uskoka”, dowódcy oddziałów partyzanckich Inspektoratu Lubelskiego WiN.

? 12 V 1949 – Raczkowszczyzna, śmierć w boju z grupą operacyjną MWD ppor. Anatola Radziwonika „Olecha”, ostatniego dowódcy struktur poakowskich na ziemi nowogródzkiej.

? 5 – 14 X 1950 – proces IV Zarządu Głównego WiN, zakończony ogłoszeniem siedmiu wyroków śmierci.

? 5 VII 1953 – likwidacja przez grupę operacyjną KBW, UB i MO, we wsi Niedziałki pow. Mława, siedmioosobowego oddziału por. Wacława Grabowskiego „Puszczyka” (w walce zginęli wszyscy żołnierze oddziału).

? 23 VIII 1954 – śmierć podczas akcji na posterunek MO w Przytułach mjr. Jana Tabortowskiego „Bruzdy” – b. inspektora łomżyńskiego AK-AKO-WiN.

? 3 V 1957 – śmierć w walce z grupą operacyjną SB i MO, we wsi Jeziorko, ppor. Stanisława Marchewki „Ryby”.

? 21 X 1963 – w walce z SB i ZOMO we wsi Majdan (woj. lubelskie) poległ Józef Franczak „Lalek” – ostatni żołnierz antykomunistycznego zbrojnego podziemia.

[srodtytul]Rok 1944[/srodtytul]

? 4 I – wkroczenie Armii Czerwonej na terytorium II Rzeczypospolitej Polskiej

Pozostało 99% artykułu
Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Historia
Archeologia rozboju i kontrabandy