Kalendarium

Publikacja: 26.02.2010 13:42

[srodtytul]Rok 1944[/srodtytul]

? 4 I – wkroczenie Armii Czerwonej na terytorium II Rzeczypospolitej Polskiej

? 17 VII – rozbrojenie przez Armię Czerwoną i NKWD oddziałów wileńskich i nowogródzkich AK uczestniczących w walkach o Wilno, aresztowanie komendanta Okręgu Wileńskiego AK ppłk Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka”.

? 1 VIII – 2 X – Powstanie Warszawskie, wojska sowieckie wstrzymują ofensywę na linii Wisły, pozwalając Niemcom na zniszczenie miasta i likwidację Korpusu Warszawskiego AK.

? 21 VIII – śmierć w boju z NKWD pod Surkontami p.o. komendanta Okręgu Nowogródzkiego ppłk. Macieja Kalenkiewicza „Kotwicza”.

? X – na mocy rezolucji Biura Politycznego KC PPR w „ludowym” Wojsku Polskim przeprowadzono masowe aresztowania AK-owców, którzy wcześniej zgłosili się do armii. Ponad 400 osadzono w Skrobowie k. Lubartowa w I Specjalnym Obozie Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego.

? XI – powstanie z połączenia Narodowej Organizacji Wojskowej i Narodowych Sił Zbrojnych nowej organizacji – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

? 3 XII – Jeremicze k. Niecieczy, w walce z grupą operacyjną ginie por. Czesław Zajączkowski „Ragner” – dowódca Zgrupowania „Południe” Okręgu Nowogródzkiego AK.

? 6/7 XII – Ejszyszki, rozbicie przez oddziały Zgrupowania „Północ” Okręgu Nowogródzkiego AK por. Jana Borysewicza „Krysi” rejonowego aresztu NKWD – uwolnienie kilkudziesięciu więźniów.

? 15 XII – udana akcja rozbicia aresztu w Brzozowie przez oddział lwowski AK wachm. Feliksa Maziarskiego „Szofera” ze zgrupowania partyzanckiego „Warta”.

? 21 XII – nominacja gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” na komendanta głównego AK.

[srodtytul]Rok 1945[/srodtytul]

? 6 I – Stare Macele – Rudniki, bitwa oddziałów Zgrupowania „Północ” Okręgu Nowogródzkiego AK z pododdziałami 136. p. strz. oraz 97. oddziału pogranicznego NKWD (poległo około 50 Sowietów).

? 19 I – gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” wydaje rozkaz o rozwiązaniu AK.

? 29 I – Rowiny i Kaczyce, rozbicie przez pododdziały 135., 284. i 287. pułków strzeleckich WW NKWD 1. i 2. Oddziałów Samoobrony Czynnej Ziemi Wileńskiej rtm. Władysława Kitkowskiego „Orlicza” i por. Witolda Turonka „Tumrego” (poległo około 80 partyzantów).

? II – powstanie na bazie aktywów AK na Białostocczyźnie Obywatelskiej Armii Krajowej dowodzonej przez b. komendanta Okręgu Białostockiego AK – ppłk. Władysława Liniarskiego „Mścisława”.

? 7 III – aresztowanie przez NKWD w Milanówku gen. Emila Fieldorfa „Nila”, komendanta organizacji „Nie” – „Niepodległość” stworzonej na bazie AK – ukierunkowanej na działalność w warunkach okupacji sowieckiej (pozostaje nierozpoznany).

? 8 III - Łowicz, rozbicie więzienia i uwolnienie 83 więźniów przez doraźnie zorganizowany 11-osobowy zespół bojowy złożony z miejscowych żołnierzy AK, harcerzy „Szarych Szeregów”.

? 9 III - Biała Podlaska, oddział ppor. Roberta Domańskiego „Jaracha” rozbił więzienie i uwolnił 103 aresztowanych. Akcję wykonano bez walki i bez strat.

? 26 III - Błudek (pow. Tomaszów Lubelski), oddziały ppor. Konrada Bartoszewskiego „Wira” (30 żołnierzy) i ppor. Mariana Wardy „Polakowskiego” (40 żołnierzy) rozbiły obóz NKWD będący filią więzienia w Zamościu.

? 26 III – Pruszków, w wyniku prowokacji sowieckiej aresztowano 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego (w tym gen. Okulickiego „Niedźwiadka”).

? 27 III – udana ucieczka AK-owców z obozu w Skrobowie, część z nich dołączyła do zgrupowania „Orlika”, tworząc oddzielny pluton.

? 24 IV – Puławy, rozbicie przez oddział kpt. Mariana Bernaciaka „Orlika” PUBP. Uwolniono 107 aresztowanych (w tym sześć kobiet).

? 24/25 IV – Miechów, udana akcja poakowskiego oddziału partyzanckiego dowodzonego przez por. Juliana Sochę „Dźwiga” i ppor. Juliana Nowaka „Babinicza” na siedzibę PUBP (z aresztu uwolniono wszystkich więźniów).

? 1 V – Krasnosielc, udany atak oddziału NSZ dowodzonego przez por. Romana Dziemieszkiewicza „Pogodę” na pierwszą siedzibę PUBP w powiecie Maków Mazowiecki, ulokowaną w tym miasteczku. Uwolniono 42 więźniów.

? 30 IV – powstaje Delegatura Sił Zbrojnych dowodzona przez płk. Jana Rzepeckiego „Prezesa” – główna organizacja poakowska, której podstawowym zadaniem było uporządkowanie konspiracji w kraju i doprowadzenie do jej zakończenia w ujęciu wojskowym.

? 3 IV – z inicjatywy kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” powstaje Konspiracyjne Wojsko Polskie – organizacja poakowska działająca na pograniczu województw: łódzkiego, śląskiego i poznańskiego.

? IV – z inicjatywy Józefa Kurasia „Ognia” na Podhalu powstaje Zgrupowanie Partyzanckie „Błyskawica”.

? V – z inicjatywy b. komendanta Okręgu Poznańskiego AK ppłk. Andrzeja Rzewuskiego „Hańczy” powstaje Wielkopolska Samodzielna Grupa Ochotnicza „Warta”.

? 6 V – Kuryłówka, zwycięski bój połączonych oddziałów NZW dowodzonych przez mjr. Franciszka Przysiężniaka „Ojca Jana” z Grupą Operacyjną NKWD (poległo kilkudziesięciu Sowietów).

? 8 V – opanowanie przez oddziały AKO dowodzone przez inspektora łomżyńskiego AKO mjr. Jana Tabortowskiego „Bruzdę” Grajewa – rozbicie aresztu PUBP i uwolnienie więźniów.

? 19 V – udany atak oddziałów AKO dowodzonych przez por. „Zycha” na Ostrołękę.

? 20/21 V – rozbicie obozu NKWD w Rembertowie przez oddział samoobrony pod dowództwem ppor. Edwarda Wasilewskiego „Wichury” z b. Obwodu AK Mińsk Mazowiecki.

? 24 V – decyzja naczelnego dowódcy ludowego WP gen. broni Michała Żymierskiego o wysłaniu do walki z podziemiem niepodległościowym: 1., 3., 8. DP, 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte.

? 24 V – Las Stocki, pow. Puławy, zwycięski bój oddziału DSZ kpt. Mariana Bernaciaka „Orlika” z grupą operacyjną NKWD i UB (poległo około 60 żołnierzy sowieckich).

? 28 V – rejon Majdan – Topiły (w Puszczy Białowieskiej), walka 1. szwadronu 5. Brygady Wileńskiej AK dowodzonego przez por. Zygmunta Błażejewicza „Zygmunta” z obławą NKWD i 11. pułku KBW.

? 3 VI 1945 – udany atak oddziałów Ruchu Oporu Armii Krajowej (ROAK z Inspektoratu Mazowieckiego) dowodzonych przez ppor. Zacheusza Nowowiejskiego „Jeża” na areszt PUBP w Mławie (uwolniono wówczas kilkudziesięciu więźniów).

? 21 VI – Moskwa, ogłoszenie wyroku na 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.

? 1 VII – samorozwiązanie Rady Jedności Narodowej, konspiracyjnej reprezentacji stronnictw i ugrupowań politycznych.

? 8 VII – bitwa pod Ogółami grupy operacyjnej 1. pułku „praskiego” ze Zgrupowaniem „Piotrków” AKO dowodzonym przez por. Hieronima Piotrowskiego „Jura”.

? 28 VII – linia kolejowa Radom – Dęblin, odbicie przez oddział kpt. Mariana Bernaciaka „Orlika” 120 więźniów politycznych wiezionych do więzienia we Wronkach.

? 11 – 27 VII – obława w Puszczy Augustowskiej prowadzona przez NKWD, jednostki Armii Czerwonej oraz pododdziały 1. Dywizji Piechoty ludowego WP, w jej wyniku aresztowano 1600 osób, spośród których zamordowano ponad 600.

? 5 VIII – rozbicie więzienia w Kielcach przez poakowskie oddziały pod dowództwem kpt. Antoniego Hedy „Szarego” oraz por. Stefana Bembińskiego „Harnasia”.

? 8 VIII – Sikory, zwycięska bitwa 1. szwadronu 5. Brygady Wileńskiej AK z grupą operacyjną 2. pułku l WP z 1. DP im. Tadeusza Kościuszki.

? 22 VII – ogłoszenie przez władze komunistyczne pierwszej tzw. amnestii dla uczestników podziemia niepodległościowego, w wyniku której ujawniło się ponad 30 000 konspiratorów.

? 18 VIII – Miodusy Pokrzywne, pow. Bielsk Podlaski, rozbicie przez 1. szwadron 5. Brygady Wileńskiej AK dowodzony przez por. Zygmunta Błażejewicza „Zygmunta” grupy operacyjnej NKWD, lWP i UB (poległo kilkudziesięciu Sowietów).

? 6 VIII – samorozwiązanie się Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.

? VII – X – akcja „rozładowywania lasów” – demobilizacja oddziałów leśnych podległych DSZ.

? 2 IX – powstanie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość bez Wojny i Dywersji – organizacji poakowskiej o charakterze społeczno-obywatelskim.

? 8 IX – ogłoszenie (z więzienia) deklaracji Jana Mazurkiewicza „Radosława” – b. komendanta Obszaru Centralnego DSZ – dotyczącej ujawnienia konspiracji niepodległościowej.

? 9 IX – rozbicie więzienia w Radomiu przez poakowski oddział pod dowództwem por. Stefana Bembińskiego „Harnasia”.

? XI – aresztowanie przez UB członków pierwszego Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN z płk. Janem Rzepeckim na czele.

? 29 XI – Łempice, zwycięska walka oddziału ppor. Lucjana Minkiewicza „Wiktora” i ppor. Władysława Łukasiuka „Młota” z grupą operacyjną NKWD i KBW.

[srodtytul]Rok 1946[/srodtytul]

? XII 1945 – I 1946 – utworzenie II Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN kierowanego przez płk. Franciszka Niepokólczyckiego „Szuberta”, „Teodora”.

? 26 I – Łuków, udana akcja oddziału WiN Juliana Wocha „Białego” na siedzibę PUBP (uwolniono z aresztu 27 osób).

? 2 – 27 II – wielka operacja przeciwpartyzancka prowadzona przez wojsko, milicję i UB na terenie województw: warszawskiego, białostockiego i lubelskiego.

? I – III – rozbicie przez MBP Komendy Głównej NZW.

? 19 IV – opanowanie przez oddziały KWP Radomska, efektem akcji było m.in. uwolnienie 57 więźniów z aresztu PUBP.

? 20 IV – rozbicie przez 40-osobowy oddział KWP dowodzony przez por. Henryka Glapińskiego „Klingę” 200-osobowej grupy operacyjnej KBW.

? 28 IV – Brzozowo – Antonie, rozbicie przez oddziały ppor. Lucjana Minkiewicza „Wiktora” oraz ppor. Kazimierza Chmielowskiego „Rekina” grupy operacyjnej UB i KBW.

? 8 V – Zamość, udana akcja oddziału WiN Romana Szczura „Urszuli” na więzienie. Uwolniono 301 więźniów.

? 19 V – rozbicie przez kadrowy 5. szwadron 5. Brygady Wileńskiej AK dowodzony przez ppor. Zdzisława Badochę „Żelaznego” jednego dnia sześciu posterunków MO oraz jednej placówki gminnej UB w powiecie starogardzkim.

? 24 V – Wyrzysk, udana akcja grupy partyzanckiej Leona Millera „Jędrusia” na miejscowe więzienie (uwolniono wówczas 45 więźniów).

? 27 VI – Częstochowa, aresztowanie przez UB dowódcy KWP kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”.

? VI – Błotne Górne k. Zwolenia, zwycięski bój oddziału Tadeusza Zielińskiego „Igły” z NKWD (poległo wówczas kilkudziesięciu żołnierzy sowieckich).

? 16 VIII – udana akcja oddziału Józefa Kurasia „Ognia” na więzienie św. Michała w Krakowie (uwolniono wówczas kilkudziesięciu więźniów).

? 25 IX – powstanie Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej – reprezentacji politycznej stronnictw działających w konspiracji.

? IX – prowokacja MBP przeciw działającemu na Żywiecczyźnie oddziałowi NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka”, w wyniku tej akcji w bestialski sposób zamordowanych zostało ok. 200 partyzantów.

? 22 X – atak oddziału WiN dowodzonego przez Leona Taraszkiewicza „Jastrzębia” na Włodawę, uwolnienie około 100 więźniów z siedziby PUBP.

? X – rozbicie przez UB II Zarządu Głównego WiN (aresztowany zostaje płk Niepokólczycki).

? X – utworzenie III Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN z ppłk. Wincentym Kwiecińskim „Lotnym” na czele.

? 25 XI – rozbicie więzienia w Pułtusku przez oddział WiN pod dowództwem ppor. Stanisława Łaneckiego „Przelotnego”.

[srodtytul]Rok 1947[/srodtytul]

? I – rozbicie przez UB III Zarządu Głównego WiN.

? I – utworzenie IV Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN z ppłk. Łukaszem Cieplińskim na czele.

? 22 II – Ostrowsko k. Nowego Targu, śmierć w walce z grupą operacyjną UB i MO Józefa Kurasia „Ognia”.

? I – IV – druga amnestia, kończąca w Polsce opór zbrojny o charakterze masowym, w jej wyniku ujawniło się ponad 50 000 ludzi.

? 12 VII – rozbicie pod Okalewem, pow. Rypin, przez oddział ROAK dowodzony przez por. Franciszka Majewskiego „Słonego” grupy operacyjnej UB, MO i ORMO. W walce zginęło 13 funkcjonariuszy.

? 15 IX – aresztowanie przez UB mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”, dowódcy oddziałów partyzanckich Inspektoratu Lubelskiego WiN.

? IX 1947 – I 1948 – rozbicie IV (ostatniego autentycznego) Zarządu Głównego WiN.

? 10 VIII – 10 IX – krakowski proces II ZG WiN.

? 1 XII – śmierć kpt. Henryka Flamego „Bartka” skrytobójczo zamordowanego (strzałem w plecy) przez funkcjonariusza MO.

[srodtytul]Rok 1948[/srodtytul]

? IV – VII – zorganizowanie przez MBP dwóch wielkich operacji pacyfikacyjnych na Podlasiu i Mazowszu – Operacji „Z” i „P”.

? 5 V – Łopienki pod Grodnem, w walce z grupą operacyjną MWD ginie razem z dziewięcioma podkomendnymi por. Mieczysław Niedziński „Men”, dowódca Samoobrony Ziemi Grodzieńskiej.

? 25 V – w więzieniu mokotowskim zamordowany zostaje rtm. Witold Pilecki „Witold”.

? V 1948 – początek prowokacji utworzonej przez MBP tzw. V Komendy WiN.

? 25 VII – rejon miejscowości Karaska i Gleba (powiat ostrołęcki), rozbicie przez grupę operacyjną UB i KBW – sztabu XVI (warszawskiego) Okręgu NZW.

[srodtytul]Rok 1949 i dalej[/srodtytul]

? 12 IX 1949 – śmierć w walce z grupą operacyjną UB i MO na Kolonii Dąbrówka, gm. Łaszczów, kpt. Zdzisława Brońskiego „Uskoka”, dowódcy oddziałów partyzanckich Inspektoratu Lubelskiego WiN.

? 12 V 1949 – Raczkowszczyzna, śmierć w boju z grupą operacyjną MWD ppor. Anatola Radziwonika „Olecha”, ostatniego dowódcy struktur poakowskich na ziemi nowogródzkiej.

? 5 – 14 X 1950 – proces IV Zarządu Głównego WiN, zakończony ogłoszeniem siedmiu wyroków śmierci.

? 5 VII 1953 – likwidacja przez grupę operacyjną KBW, UB i MO, we wsi Niedziałki pow. Mława, siedmioosobowego oddziału por. Wacława Grabowskiego „Puszczyka” (w walce zginęli wszyscy żołnierze oddziału).

? 23 VIII 1954 – śmierć podczas akcji na posterunek MO w Przytułach mjr. Jana Tabortowskiego „Bruzdy” – b. inspektora łomżyńskiego AK-AKO-WiN.

? 3 V 1957 – śmierć w walce z grupą operacyjną SB i MO, we wsi Jeziorko, ppor. Stanisława Marchewki „Ryby”.

? 21 X 1963 – w walce z SB i ZOMO we wsi Majdan (woj. lubelskie) poległ Józef Franczak „Lalek” – ostatni żołnierz antykomunistycznego zbrojnego podziemia.

[srodtytul]Rok 1944[/srodtytul]

? 4 I – wkroczenie Armii Czerwonej na terytorium II Rzeczypospolitej Polskiej

Pozostało jeszcze 99% artykułu
Historia
Przypadki szalonego Kambyzesa II
Materiał Promocyjny
BIO_REACTION 2025
Historia
Paweł Łepkowski: Spór o naturę Jezusa
Historia
Ekshumacje w Puźnikach. Do odnalezienia drugi dół śmierci
Historia
Paweł Łepkowski: „Największy wybuch radości!”
Materiał Promocyjny
Cyberprzestępczy biznes coraz bardziej profesjonalny. Jak ochronić firmę
Historia
Metro, czyli dzieje rozwoju komunikacji miejskiej Część II
Materiał Promocyjny
Pogodny dzień. Wiatr we włosach. Dookoła woda po horyzont