W boju i miłości znamienity

Znany w Polsce i na świecie polityk postkomunistycznej doby powiedział z lubieżnym rechotem do asystentki BBC, kiedy delikatnie przyczepiała mu mikrofon do klapy: „Takie paluszki to mogą zdziałać cuda, he, he!". Jakże inaczej wyraził podobną myśl Jan III Sobieski...

Publikacja: 13.05.2011 07:46

Jan III Sobieski, mal. Jan Matejko

Jan III Sobieski, mal. Jan Matejko

Foto: Archiwum „Mówią Wieki"

Dziękował swej Marysieńce „pode Lwowem, 11 sierpnia 1675 po zachodzie słońca", podczas uganiania się za pohańcami, za haftowany upominek: „Pracy najśliczniejszych paluszków z duszy żałuję, które około tej pracowały roboty; a czegóż one nie dokażą, moja śliczna panno! Świadoma jest dobrze ich moc, kiedy ze swego borgne, by też był le plus pauvre, uczynią, co chcą – takie to są les charmes w tych moich jedynych paluszkach, które za tak trudną i ciężką robotę milion razów całuję".

Historycy wojskowości uważają Jana Sobieskiego za jednego z najznakomitszych wodzów polskich, równego Tarnowskiemu, Żółkiewskiemu, Chodkiewiczowi, Koniecpolskiemu czy Czarnieckiemu. Czyny naszego bohatera z pewnością lokują go w owym poczcie chwały. I, niestety, poczet ten zamykają na stulecie przynajmniej, a może i dwa. Znawcy staropolskiej epistolografii umieszczają z kolei Jana III na samym czele autorów listów miłosnych.

A staropolskie listy miłosne godne są upowszechnienia, tyle w nich wdzięku, pomysłowości i prawdziwej wrażliwości. Władysław Łoziński przytacza („Życie polskie w dawnych wiekach") zwrot, który powtarzali chętnie najwięksi nawet magnaci, pisząc do swych żon, „w których, poza Bogiem, największego mają przyjaciela".

Przyjacielu mój... – kto dziś potrafi tak się zwrócić do żony?

Wilanów to sielska rezydencja wojennego męża, który swymi zwycięstwami zapewnił ojczyźnie pokój, a teraz sam pragnie spokoju i miłości.

Kiedy myślimy o siedemnastowiecznej przeszłości, staje nam przed oczami wykrzywiony na ogół obraz przodków. Ci nasi Sarmaci mają wiecznie zapite, podgolone łby, rąbią się szablami o byle co, wrzeszczą „nie pozwalam!", i w ogóle żyją w świecie prymitywnych iluzji. Gdzie w takim razie umieścić najznamienitszego żołnierza i najczulszego z kochanków swej doby?    —mr

Jan III Sobieski  1629 – 1696

-  1673  Hetman Jan Sobieski pokonuje armię turecką pod Chocimiem

-  1674  Wybór Sobieskiego na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego

-  1675  Jan III zawiera w Jaworowie tajny traktat z Francją, skierowany przeciwko Brandenburgii i Habsburgom

-  1676  Sobieski odpiera turecko-tatarski najazd na Ruś Czerwoną. Rozejm w Żórawnie: Turcja zatrzymuje Podole i Ukrainę prawobrzeżną, Rzeczpospolita nie musi płacić haraczu

-  1678  Spisek detronizacyjny magnatów dla obalenia Jana III Sobieskie- go i osadzenia na polskim tronie ks. Karola Lotaryńskiego

-  1678 – 1679  Sobieski porzuca obóz profrancuski na rzecz stronnictwa habsburskiego, widząc w Austrii sojusznika na wypadek wojny z Turcją

-  1683  Antyturecki sojusz Rzeczypospolitej i Austrii. Sobieski oswobadza Wiedeń i Podole; w rękach tureckich pozostaje tylko Kamieniec Podolski

-  1684  Powstaje tzw. Liga Święta: antyturecki sojusz Austrii, Polski, Wenecji i papiestwa (w 1686 roku przystąpiła do niego Rosja)

-  1686  Pokój wieczysty (tzw. Grzymułtowskiego) Rzeczypospolitej z Rosją potwierdzający warunki rozejmu andruszowskiego

Dziękował swej Marysieńce „pode Lwowem, 11 sierpnia 1675 po zachodzie słońca", podczas uganiania się za pohańcami, za haftowany upominek: „Pracy najśliczniejszych paluszków z duszy żałuję, które około tej pracowały roboty; a czegóż one nie dokażą, moja śliczna panno! Świadoma jest dobrze ich moc, kiedy ze swego borgne, by też był le plus pauvre, uczynią, co chcą – takie to są les charmes w tych moich jedynych paluszkach, które za tak trudną i ciężką robotę milion razów całuję".

Pozostało 81% artykułu
Historia
Krzysztof Kowalski: Heroizm zdegradowany
Historia
Cel nadrzędny: przetrwanie narodu
Historia
Zaprzeczał zbrodniom nazistów. Prokurator skierował akt oskarżenia
Historia
Krzysztof Kowalski: Kurz igrzysk paraolimpijskich opadł. Jak w przeszłości traktowano osoby niepełnosprawne
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Historia
Kim byli pierwsi polscy partyzanci?
Walka o Klimat
„Rzeczpospolita” nagrodziła zasłużonych dla środowiska