Reklama

Historia śmierci Antoniego Kenigsmana

Instytut Pileckiego upamiętni Antoniego Kenigsmana spod Łomży, który w czasie wojny ukrywał Żydów i z tego powodu został zabity przez Niemców.

Publikacja: 01.07.2021 10:44

Gospodarstwo Antoniego Kenigsmana w Mikołajkach koło Łomży

Gospodarstwo Antoniego Kenigsmana w Mikołajkach koło Łomży

Foto: Instytut Pileckiego

W czasie okupacji niemieckiej Antoni Kenigsman wraz z żoną Czesławą i córką Genowefą mieszkał we wsi Mikołajki niedaleko Łomży. Rodzina utrzymywała się z niewielkiego gospodarstwa. Kenigsmanowie udzielili pomocy trojgu Żydom, którym prawdopodobnie udało się zbiec z jednego z gett. Jak podają historycy Instytutu Pileckiego "przez nieznany czas w pierwszej połowie 1942 roku zapewniali im nocleg i wyżywienie".

– W maju 1942 roku na posesję Kenigsmanów przyjechali żandarmi z posterunku w Miastkowie i funkcjonariusze Gestapo z Łomży. Pod nieobecność Antoniego, Czesława i Genowefa, przewidując niebezpieczeństwo, uciekły z domu przez okno. Niemcy po otoczeniu zabudowań rozpoczęli dokładne przeszukania – opowiada Halina Matvijenko z Instytutu Pileckiego. – W budynkach gospodarczych odnaleźli ukryte pożywienie, a następnie troje Żydów. Najstarszego z nich zastrzelili na miejscu podczas próby ucieczki. Pozostałą dwójkę – nastoletnich dziewczynę i chłopaka – poddali przesłuchaniom.

"Zobaczyłem grupę żandarmów niemieckich stojących na podwórku Kenigsmana i zwłoki znajomego mężczyzny leżące w pobliżu domu mieszkalnego. Były to zwłoki Całki – Żyda w wieku około 60 lat, kupca z Łomży. Całka nie dawał już znaków życia. (...) Widziałem również, że pod ścianą domu mieszkalnego Kenigsmana stało dwoje innych Żydów. Był to mężczyzna w wieku około 19 lat i kobieta lat 18–19." – zeznał w 1974 r. Józef Trzeciak przed Okręgową Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku.

Żandarmi ustalili, że Żydom pomagał Antoni Kenigsman, który w tym czasie powrócił do domu. Ciężko pobitego gospodarza popędzili do jednego z samochodów, który odjechał w kierunku wsi Chojny. Po drodze mężczyzna został zamordowany. Jego ciało sąsiedzi odnaleźli w lesie pod krzakiem.

– W nocy bracia Antoniego zabrali zwłoki i przywieźli je na podwórko posesji, na której mieszkał. Pomimo oporu niemieckiej administracji Czesławie udało się pochować Antoniego na cmentarzu w Łomży – dodaje Halina Matvijenko.

Reklama
Reklama

Dwoje nastoletnich Żydów znalezionych na posesji Kenigsmana zostało rozstrzelanych w pobliskim lesie. Ich ciała, wraz z ciałem zabitego wcześniej Całki, pogrzebano w wykopanym na miejscu dole.

Uroczystość honorująca Antoniego Kenigsmana odbędzie się w piątek w południe w Kościele  pw. św. Wojciecha BM w Szczepankowie, o godz. 13.30 odsłonięta zostanie zaś tablica upamiętniająca Antoniego Kenigsmana i troje ratowanych przez niego Żydów (teren przy świetlicy wiejskiej w Mikołajkach, gm. Łomża). W uroczystości weźmie udział ksiądz katolicki i rabin. To ostatnie przed wakacjami upamiętnienie organizowane przez Instytut Pileckiego.

W tym roku w ramach projektu „Zawołani po imieniu" hołd został oddany także bohaterom z Biecza, Rzążewa, Grądów-Woniecka i Olesina. Kolejne upamiętnienia planowane są na wrzesień.

Historia
Artefakty z Auschwitz znów na aukcji w Niemczech. Polski rząd tym razem nie reaguje
Historia
Julia Boyd: Po wojnie nikt nie zapytał Niemców: „Co wyście sobie myśleli?”
Historia
W Kijowie upamiętniono Jerzego Giedroycia
Historia
Pamiątki Pierwszego Narodu wracają do Kanady. Papież Leon XIV zakończył podróż Franciszka
Historia
Wielkie Muzeum Egipskie otwarte dla zwiedzających. Po 20 latach budowy
Materiał Promocyjny
Lojalność, która naprawdę się opłaca. Skorzystaj z Circle K extra
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama