W kolekcji znajdują się bogato zdobione pasy pochodzące z najsłynniejszych pracowni polskich i zagranicznych.
Pasy kontuszowe, zwane także pasami polskimi lub słuckimi stanowią jeden z najbardziej charakterystycznych i najważniejszych elementów polskiego stroju szlacheckiego. Jak przypominają historycy Muzeum Historii Polski szczyt popularności tego elementu ubioru przypada na XVIII w., kiedy ustaliła się jego typowa forma. Importowane ze wschodu przez Ormian (m.in. z Persji i Turcji) zaczęły być wytwarzane w Rzeczpospolitej w I połowie XVIII w. W czasach stanisławowskich powstawały kolejne polskie manufaktury – najsłynniejsza z nich, słucka persjarnia Radziwiłłów działała od 1767 r. Innymi ważnymi ośrodkami produkcji pasów były m.in. manufaktury Paschalisa Jakubowicza (Warszawa i Lipków), manufaktura w Kobyłce, niewielkie persjarnie w Krakowie. Pasy wytwarzano również w królewskiej manufakturze w Grodnie. Duży zagraniczny ośrodek wytwarzania pasów znajdował się w Lyonie, gdzie tworzono tkaniny kopiujące motywy zdobnicze z polskich persjarni.
W zbiorze zakupionym przez Muzeum Historii Polski znajdują się zarówno wytwory polskich persjarni, jak i zagranicznych pracowni. Do pierwszej grupy należą pasy z manufaktury Radziwiłłów w Słucku (5 egzemplarzy), manufaktury grodzieńskiej (2), Kobyłki (2) oraz 4 pasy wytworzone w manufakturach Paschalisa Jakubowicza.
Wśród pasów wykonanych poza terytorium Rzeczpospolitej przeważają importy francuskie (6 pasów lyońskich), w zbiorze znajdują się również pojedyncze egzemplarze z Indii, Turcji i Rosji. Większość pasów ze zbioru powstała w drugiej połowie XVIII w., dwa lub trzy z nich pochodzą z XIX w. Najstarszym pasem w zbiorze jest dwustronny pas kontuszowy wykonany w jednej z ormiańskich pracowni w Stambule, w I połowie XVIII w. Oprócz dwóch pasów lyońskich, wykonanych z jedwabiu, wszystkie pozostałe utkano z użyciem srebrnych i złotych nici. Pasy reprezentują również różne style i motywy dekoracji.
Cztery pasy mają bardzo ciekawą proweniencję, pochodzą bowiem z kolekcji Władysława Augusta Kościelskiego (1886-1933), wydawcy, poety i mecenasa sztuki. Trzy z nich, na co wskazują doszyte metki mogły być zgłoszone na prestiżową Międzynarodową Wystawę Sztuki Perskiej w Londynie w 1931 r. Można przypuszczać, że ostatecznie na ekspozycję trafił tylko jeden z nich – indyjski pas, ponieważ pozostałe nie figurują w katalogu wystawy.
