Mimo tak surowych sankcji większość społeczeństwa polskiego nie uległo niemieckiemu szantażowi. Po wojnie Instytut Yad Vashem uhonorował medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata 7000 naszych rodaków. Zdecydowanie za mało! Liczba ta to kropla w oceanie pomocy, jakiej Polacy udzielili Żydom w czasie wojny. Czasami działo się to w sposób programowy i długofalowy, czasami spontanicznie i epizodycznie. Ale zawsze karą za to była śmierć.
Czy wśród Polaków, podobnie jak wśród wszystkich narodów w okupowanej Europie, byli także liczni donosiciele, szmalcownicy i zdrajcy? Oczywiście, że byli! Czy byli to fanatyczni antysemici przekonani o słuszności niemieckiego terroru wobec Żydów? Nie, to były zwykłe szumowiny wykorzystujące okazję do zarobku. Czasami nawet Żydzi, którzy ratowali własną skórę.