Kalendarium

2 marca

– W Katowicach rozpoczął się proces założyciela śląskich Wolnych Związków Zawodowych Kazimierza Świtonia – fałszywie oskarżonego o pobicie czterech milicjantów. W jego obronie zebrano 2700 podpisów, a na Górnym Śląsku współpracownicy opozycji, studenci z SKSu z Warszawy, Wrocławia i Krakowa, rozdali 7000 egzemplarzy „Apelu do społeczeństwa”. W wyniku tej akcji Świtoniowi – skazanemu na rok więzienia – uchylono areszt.

17/18 kwietnia

– W nocy w Nowej Hucie eksplodował ładunek wybuchowy podłożony pod pomnik Lenina. Eksplozja urwała mu stopę. Bezpieka zatrzymała ponad 200 osób ze środowisk opozycyjnych – w Krakowie głównie Studenckiego Komitetu Solidarności – przeprowadzając rewizje i przesłuchania. Sprawców nie udało się odnaleźć.

19 kwietnia

– Konwersatorium „Doświadczenie i przyszłość” powstałe w listopadzie 1978 roku i skupiające naukowców, publicystów (m.in. także członków PZPR sympatyzujących z opozycją) opublikowało swój pierwszy „Raport o stanie Rzeczypospolitej i o drogach jej naprawy” opisujący kryzys, jaki dotknął PRL.

Kwiecień – W Krakowie z inicjatywy plastyka Adama Macedońskiego powołano niezależny Instytut Katyński w Polsce (m.in. Stanisław Tor, Andrzej Kostrzewski), który rozpoczął wydawanie poza zasięgiem cenzury „Biuletynu Katyńskiego”.

3 maja

– We Wrocławiu powołano kolejną niezależną inicjatywę – Klub Samoobrony Społecznej. Przedstawiciele wrocławskiej opozycji: KSS, TKN, SKS, ROPCiO, Ruchu Wolnych Demokratów oraz redakcji niezależnego „Biuletynu Dolnośląskiego” utworzyli Radę Jedności mającą wypracować wspólne stanowisko wobec bieżących wydarzeń.

2 czerwca

– Do Polski przybył z dziewięciodniową pielgrzymką Jan Paweł II. Papież Polak odwiedził – oprócz Warszawy – Gniezno, Kraków, Częstochowę, Nowy Targ, Wadowice, Kalwarię Zebrzydowską, Oświęcim.

27 – 29 lipca

– W Gdańsku środowisko skupione wokół niezależnego pisma „Bratniak”, ukazującego się od października 1977 roku, powołało Ruch Młodej Polski, który, występując w obronie praw człowieka, odwoływał się do narodowej tożsamości i podejmował „pracę nad przybliżeniem niepodległości Polski” oraz postanowił „dążyć do zmiany moralnego oblicza społeczeństwa polskiego, bronić kultury polskiej przed zniewoleniem, upadkiem, sowietyzacją”. Autorami deklaracji ideowej RMP byli: Aleksander Hall, Arkadiusz Rybicki, Jacek Bartyzel, Jan Samsonowicz, Małgorzata Bartyzel i Małgorzata Rybicka. Podpisało się pod nią 25 osób, m.in.: Mirosław i Bożena Rybiccy, Magdalena Modzelewska, Dariusz Kobzdej, Piotr Dyk, Grzegorz Grzelak, Maciej Grzywaczewski, Marek Jurek.

1 września

– Z połączenia kilku środowisk niezależnych skupionych wokół ROPCiO oraz pisma „Droga” powstała partia polityczna – Konfederacja Polski Niepodległej na czele z Leszkiem Moczulskim. Jej celem było „złączenie swych sił i działań w celu odzyskania niezawisłej państwowości polskiej, której ustrój, władzę i charakter określą swobodnie wszyscy obywatele”, jak pisano w „Akcie KPN” podpisanym przez 50 osób (m.in. Zygmunta Goławskiego, Tadeusza Jandziszaka, Macieja Pstrąga-Bielińskiego, Romualda Szeremietiewa). Ważną rolę w konsolidacji tych środowisk odegrał tekst Moczulskiego „Rewolucja bez rewolucji”, w którym przewidywał, iż w ciągu dwóch lat dojdzie do wybuchu społecznego niezadowolenia spowodowanego kryzysem komunistycznej gospodarki. KPN – pierwsza niepodległościowa partia polityczna od czasów mikołajczykowskiego PSL – chciała zatem być przygotowana na taki rozwój sytuacji.

3 – 10 października

– W Warszawie w kościele św. Krzyża odbyła się głodówka protestacyjno-solidarnościowa z udziałem przedstawicieli KSS KOR i ROPCiO przeciwko skazaniu w Pradze działaczy opozycyjnej Karty ‘77 (m.in. Vaclava Havla). 22 października bezpieka zatrzymała kilkunastu studentów z SKS próbujących zorganizować protest przed Ośrodkiem Kultury Czechosłowackiej.

11 listopada

– Niezależne środowiska opozycyjne zorganizowały obchody rocznicy odzyskania niepodległości w 1918 roku, które odbyły się m.in. w: Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Lublinie. W Warszawie kilkutysięczny tłum z transparentami (m.in. „Nie będzie Europy sprawiedliwej bez Polski niepodległej”) przeszedł z katedry pod Grób Nieznanego Żołnierza, gdzie złożono kwiaty i wygłoszono przemówienia. Bezpieka zatrzymała i następnie doprowadziła do skazania na kary więzienia od jednego do trzech miesięcy: Andrzeja Czumę, Wojciecha Ziembińskiego, Bronisława Komorowskiego, Józefa Michała Janowskiego. Represje SB dotknęły wielu działaczy opozycyjnych w całej Polsce.

1 grudnia

– „Tylko niezależne związki zawodowe mające oparcie w robotnikach, których reprezentują, mają szansę przeciwstawić się władzy; tylko one stanowić będą siłę, z którą władza musi się liczyć i z którą będzie pertraktować jak równy z równym” – pisało kilkudziesięciu sygnatariuszy „Karty praw robotniczych” ogłoszonej na łamach niezależnego „Robotnika”.

18 grudnia

– Kilka tysięcy osób uczestniczyło przed bramą Stoczni im. Lenina w Gdańsku w manifestacji upamiętniającej pomordowanych stoczniowców w grudniu 1970 roku.

1 stycznia

– Wprowadzono limity zużycia energii i paliw w przedsiębiorstwach i fabrykach. W związku z brakami energii elektrycznej coraz częstsze były wyłączenia prądu w mieszkaniach prywatnych. Polskie Radio nadawało codziennie komunikaty: „Stopień zasilania – 20”. Główny Urząd Statystyczny informował, iż w 1979 roku: „dostawy mięsa, drobiu i przetworów mięsnych oraz masła nie pokrywały w pełni popytu. Poniżej założeń planu kształtowały się dostawy niektórych towarów nieżywnościowych, na które popyt nie był w pełni zaspokajany, m.in. mebli, farb i lakierów oraz materiałów budowlanych”.

11 – 15 lutego

– Odbył się VIII Zjazd – liczącej ponad 3 mln członków – PZPR. Trzy dni po jego zakończeniu, w związku z pogarszającą się sytuacją ekonomiczną, premiera Piotra Jaroszewicza – pełniącego ten urząd od grudnia 1970 r. – zastąpił Edward Babiuch.

21 marca

– W Krakowie, przykuwając się łańcuchem do studzienki w Rynku Głównym, dokonał samospalenia były żołnierz Armii Krajowej Walenty Badylak. Na piersiach zawiesił tablicę, na której wypisał powód swego samobójczego protestu: ukrywanie prawdy o sowieckiej zbrodni dokonanej na polskich oficerach w Katyniu oraz niszczenie polskiego rzemiosła.

23 marca

– Odbyły się „wybory” do Sejmu PRL. Ogłoszono, iż wzięło w nich udział 99,87 proc. uprawnionych, a na listy FJN oddano 99,52 proc. głosów. Opozycja w całym kraju rozrzuciła kilkaset tysięcy ulotek wzywających do ich bojkotu, lansowano hasło: „Chcesz głodować, idź głosować”. Wcześniej KPN próbowała zarejestrować listy swych kandydatów, co władze uniemożliwiły. Dziesiątki działaczy opozycyjnych trafiły do więzień, niektórzy zostali pobici.

3 maja