Godło Polski jest plagiatem?

Pojawiły się wątpliwości, czy polskie godło nie jest plagiatem.

Publikacja: 28.12.2018 23:01

Kto jest autorem polskiego godła (po lewej projekt Elisa Beetz-Charpentier)?

Kto jest autorem polskiego godła (po lewej projekt Elisa Beetz-Charpentier)?

Foto: orlidom.pl

Oto najlepsze i najchętniej klikane teksty z 2018 roku. Przez 12 dni z rzędu prezentujemy wybrane artykuły z poszczególnych miesięcy. W październiku był to tekst Wiktora Ferfeckiego o autentyczności wzoru polskiego godła.

Elisa Beetz-Charpentier to urodzona w Belgii francuska rzeźbiarka, malarka i autorka medali. Nie zyskała zbyt wielkiej sławy, o czym może świadczyć fakt, że wpis na jej temat jest tylko w niemieckojęzycznej Wikipedii. Czy powinna trafić do podręczników jako autorka polskiego godła? Taki wniosek płynie z badań kieleckiego heraldyka dr. Jerzego Michty.

W 2017 r. on wydał książkę „Średniowieczny i współczesny Orzeł Biały – godło państwa polskiego w państwowej i terytorialnej heraldyce", o której robi się głośno wśród specjalistów. Powodem jest postawiona w książce teza, że prof. Zygmunt Kamiński, autor używanego do dziś godła z 1927 r., przerysował je z wydanego trzy lata wcześniej medalu Beetz-Charpentier.

Czy doszło do plagiatu?

Medal powstał ku czci Ignacego Jana Paderewskiego, a wizerunek pianisty jest na awersie wraz z datą „1924". Na rewersie artystka umieściła wizerunek orła, niemal identyczny z późniejszym projektem Kamińskiego. „Każdy (z dwóch orłów – red.) ma taki sam kształt głowy i szyi, wyprostowane i uniesione do góry skrzydła, a pomiędzy poszczególnymi piórami takie same stosiny" – pisze dr Michta. Jego zdaniem na skrzydłach są też łudząco podobne opaski z rozetami, identyczne są ogony i korpusy, a jeśli chodzi o nogi, „upierzenie oraz kształt i proporcje skoku, palców i pazurów są takie same".

Zdaniem dr. Michty z powodu łudzącego podobieństwa Kamiński musiał przerysować orła Beetz-Charpentier. Do podobnych wniosków doszedł Andrzej Ludwik Włoszczyński, projektant zajmujący się symboliką narodową, który na blogu OrliDom.pl przeanalizował rewelacje kieleckiego heraldyka.

Czy można mówić o plagiacie? Takie słowo nie pada w książce dr. Michty. Używa go jednak w rozmowie z „Rzeczpospolitą". – Konsultowałem tę sprawę z ekspertami i użycie tego terminu jest uprawnione – mówi. Dodaje, że medal wykonała paryska mennica, jednak nie jest pewne, w jak długiej serii. Posiadaczem jednego z egzemplarzy jest Muzeum Warszawy. A rozmowy „Rz" z pracownikami muzeum rzucają nowe światło na ustalenia dr. Michty.

Kiedy powstał rewers?

Usłyszeliśmy, że do muzeum zgłosił się badacz utrzymujący, że rewers medalu został dorobiony po latach, bo w tamtym okresie paryska mennica wykonywała tylko plakiety jednostronne. Udało nam się skontaktować z tym badaczem, jednak poprosił o zachowanie anonimowości do czasu publikacji przygotowywanego przez siebie artykułu o medalu.

Andrzej Ludwik Włoszczyński tezę o późniejszym dorobieniu rewersu uważa za mało prawdopodobną. – Jeśli plakieta była odlewana, a na taką wygląda, trzeba by odlać ją ponownie. Żeby udowodnić tego typu praktykę, należałoby mieć pierwotny medal jednostronny i poświadczenie wprowadzonej zmiany z datą. Poza tym po co ktoś miałby to zrobić? – zastanawia się.

W dodatku poszlak wskazujących na to, że Kamiński posiłkował się plakietą, jest więcej. W swojej książce dr Michta przypomina, że artysta pracował w pośpiechu, bo MSZ chciało szybko notyfikować pieczęć z nowym godłem. Nie zostawił szkiców, o okolicznościach powstania orła milczy w swoich obszernych wspomnieniach, a wspomniał o nich tylko w jednym wywiadzie prasowym. Utrzymywał w nim, że inspirował się pracami Jana Matejki, co zdaniem dr. Michty nie miało miejsca.

Kielecki badacz przeanalizował nawet okoliczności potencjalnego zetknięcia się prof. Kamińskiego z medalem. Przypomina, że od kwietnia do czerwca 1925 r. przebywał on we Francji, w tym w Paryżu.

W ubiegłym tygodniu pisaliśmy w „Rz", że Ministerstwo Kultury zleciło opracowanie nowych oficjalnych wersji graficznych polskiego godła, bazując na wzorze z 1927 r. „Zamiast kolejnego retuszowania naszego godła projektu Kamińskiego przyszedł chyba czas na zaprojektowanie herbu naszego państwa całkowicie od nowa" – pisze na swoim blogu Andrzej Ludwik Włoszczyński. 

Oto najlepsze i najchętniej klikane teksty z 2018 roku. Przez 12 dni z rzędu prezentujemy wybrane artykuły z poszczególnych miesięcy. W październiku był to tekst Wiktora Ferfeckiego o autentyczności wzoru polskiego godła.

Elisa Beetz-Charpentier to urodzona w Belgii francuska rzeźbiarka, malarka i autorka medali. Nie zyskała zbyt wielkiej sławy, o czym może świadczyć fakt, że wpis na jej temat jest tylko w niemieckojęzycznej Wikipedii. Czy powinna trafić do podręczników jako autorka polskiego godła? Taki wniosek płynie z badań kieleckiego heraldyka dr. Jerzego Michty.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Historia analizy języka naturalnego, część II
Historia
Czy Niemcy oddadzą traktat pokojowy z Krzyżakami
Historia
80 lat temu przez Dulag 121 przeszła ludność Warszawy
Historia
Gdy macierzyństwo staje się obowiązkiem... Kobiety w III Rzeszy
Historia
NIK złożyła zawiadomienie do prokuratury ws. Centralnego Przystanku Historia IPN