Czerń sowieckich „morpiechów”

W latach 60. ZSRS rozpoczął gigantyczne zbrojenia idące w parze z opracowywaniem nowych koncepcji operacyjnych i taktycznych.

Publikacja: 19.11.2011 00:01

Podstawowym środkiem transportu w latach 60. i 70. był BTR-60. Broń strzelecka radzieckiej piechoty

Podstawowym środkiem transportu w latach 60. i 70. był BTR-60. Broń strzelecka radzieckiej piechoty morskiej była identyczna jak w innych rodzajach wojsk ZSRS. Do lat 60. używano m.in. ręcznych karabinów maszynowych Diegtiariowa, czyli RPD

Foto: Rzeczpospolita, MS Marek Szyszko

Dotyczyły one wszystkich rodzajów wojsk, także floty. To właśnie w jej ramach rozpoczęła się odbudowa sowieckiej piechoty morskiej (1963 r.), formacji zasłużonej w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, ale praktycznie rozwiązanej po jej zakończeniu. Ten wybitnie ofensywny rodzaj wojsk szybko zyskał miano elitarnego, a od  1971 r. funkcjonował specjalistyczny ośrodek szkolący jego kadry (299. Szkolne Centrum Morskiej Piechoty w Sewastopolu).

Wszystkie floty (Bałtycka, Czarnomorska, Dalekowschodnia i Północna) posiadały własne oddziały – bataliony, pułki, z czasem także brygady. Umundurowanie „morpiechów" nawiązywało do tradycji drugiej wojny światowej. Spodnie, beret (nowo wprowadzony) i kurtka były czarne – tak komplety garnizonowe, jak i wyjściowe oraz polowe. Dopiero w wyniku reformy lat 80. wprowadzono nowy rodzaj umundurowania polowego w kolorze maskującym. Na lewym rękawie kurtek i bluz umieszczony był emblemat piechoty morskiej – żółta kotwica na czarnym tle; metalowa klamra pasa głównego zawierała wizerunek gwiazdy i kotwicy.

Oddziały były w pełni zmotoryzowane, a podstawowym środkiem transportu w latach 60. i 70. był BTR-60, czyli transporter opancerzony (bronietransporter). Przed dru- gą wojną światową w Armii Czerwonej nie dostrzegano ogromnego potencjału operacyjnego tkwiącego w transporterach i w czasie konfliktu musiano się opierać na sprzęcie brytyjskim i amerykańskim. Dostawy były dalece niewystarczające, toteż piechotę towarzyszącą czołgom przewożono w charakterze desantu na ich pancerzach. Pod koniec lat 40. wprowadzono do uzbrojenia dwa kołowe transportery opancerzone – BTR-40 i BTR-152. Nie spełniły pokładanych w nich nadziei i w latach 50. zdecydowano  zbudować zupełnie nowy pojazd.

Konkurs wygrały zakłady GAZ, które zaproponowały najprostszy i najtańszy pojazd. Od samego początku miał on dwie poważne wady: brak opancerzonego zadaszenia (którego notabene domagała się armia) oraz odpowiedniego napędu. Nie dość, że nie zainstalowano diesla, to jeszcze wobec braku silnika o dostatecznej mocy musiano użyć dwóch (co prawda mogły one pracować niezależnie) o mocy 90 KM każdy. Poza tym nowy pojazd posiadał o wiele więcej usprawnień niż poprzednicy, nie tylko rodzimi zresztą. Zastosowano układ czteroosiowy z napędem 8x8, nowatorski był także układ wewnętrzny, przedział kierowcy i dowódcy umieszczono z przodu, pośrodku znajdowało się miejsce dla desantu, a z tyłu napęd.

BTR-60P był amfibią (litera P oznaczała pławujuszczij) napędzaną w wodzie pojedynczym pędnikiem osłoniętym ruchomymi płytami. Uzbrojeniem pierwszej wersji był karabin maszynowy kalibru 7,62 mm. Pojazd osiągał na drodze maksymalną prędkość 80 km/h, w wodzie 10. Zasięg na drodze wynosił 500 km. Pojazd miał masę bojową sięgającą 9800 kg i prócz dwóch członków załogi zabierał 14 żołnierzy desantu (w różnych opracowaniach spotykane są inne dane). Ze względu na to, iż BRT-60P zaprojektowany został od początku jako amfibia, otrzymał relatywnie słaby pancerz sięgający z przodu kadłuba 10 mm (niekiedy podaje się 11 mm). Wprowadzony został do uzbrojenia pod koniec lat 50., jednak w jednostkach – w tym piechoty morskiej – pojawiać się zaczął dopiero w następnym dziesięcioleciu.

Dość szybko zauważono liczne niedoskonałości pojazdu, które zaowocowały wdrożeniem do produkcji seryjnych kolejnych ulepszonych wersji, m.in. BTR-60PA – całkowicie opancerzonej, czy BTR-60PB z obrotową wieżą uzbrojoną w wielkokalibrowy karabin maszynowy. Broń strzelecka radzieckiej piechoty morskiej była identyczna jak w innych rodzajach wojsk ZSRS. Do lat 60. używano m.in. ręcznych karabinów maszynowych Diegtiariowa, czyli RPD. W przeciwieństwie do swojego poprzednika, czyli erkaemu DP, nowa broń dostosowana została do naboju pośredniego 7,62x39 mm, a zasilanie odbywało się z metalowej taśmy nabojowej, a nie wielce kłopotliwego magazynka talerzowego. Taśmę umieszczano w blaszanym bębnie dołączanym z lewej strony.

Michał Mackiewicz, pracownik naukowy Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Dotyczyły one wszystkich rodzajów wojsk, także floty. To właśnie w jej ramach rozpoczęła się odbudowa sowieckiej piechoty morskiej (1963 r.), formacji zasłużonej w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, ale praktycznie rozwiązanej po jej zakończeniu. Ten wybitnie ofensywny rodzaj wojsk szybko zyskał miano elitarnego, a od  1971 r. funkcjonował specjalistyczny ośrodek szkolący jego kadry (299. Szkolne Centrum Morskiej Piechoty w Sewastopolu).

Wszystkie floty (Bałtycka, Czarnomorska, Dalekowschodnia i Północna) posiadały własne oddziały – bataliony, pułki, z czasem także brygady. Umundurowanie „morpiechów" nawiązywało do tradycji drugiej wojny światowej. Spodnie, beret (nowo wprowadzony) i kurtka były czarne – tak komplety garnizonowe, jak i wyjściowe oraz polowe. Dopiero w wyniku reformy lat 80. wprowadzono nowy rodzaj umundurowania polowego w kolorze maskującym. Na lewym rękawie kurtek i bluz umieszczony był emblemat piechoty morskiej – żółta kotwica na czarnym tle; metalowa klamra pasa głównego zawierała wizerunek gwiazdy i kotwicy.

Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Historia
Archeologia rozboju i kontrabandy