Czerń sowieckich „morpiechów”

W latach 60. ZSRS rozpoczął gigantyczne zbrojenia idące w parze z opracowywaniem nowych koncepcji operacyjnych i taktycznych.

Publikacja: 19.11.2011 00:01

Podstawowym środkiem transportu w latach 60. i 70. był BTR-60. Broń strzelecka radzieckiej piechoty

Podstawowym środkiem transportu w latach 60. i 70. był BTR-60. Broń strzelecka radzieckiej piechoty morskiej była identyczna jak w innych rodzajach wojsk ZSRS. Do lat 60. używano m.in. ręcznych karabinów maszynowych Diegtiariowa, czyli RPD

Foto: Rzeczpospolita, MS Marek Szyszko

Dotyczyły one wszystkich rodzajów wojsk, także floty. To właśnie w jej ramach rozpoczęła się odbudowa sowieckiej piechoty morskiej (1963 r.), formacji zasłużonej w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, ale praktycznie rozwiązanej po jej zakończeniu. Ten wybitnie ofensywny rodzaj wojsk szybko zyskał miano elitarnego, a od  1971 r. funkcjonował specjalistyczny ośrodek szkolący jego kadry (299. Szkolne Centrum Morskiej Piechoty w Sewastopolu).

Wszystkie floty (Bałtycka, Czarnomorska, Dalekowschodnia i Północna) posiadały własne oddziały – bataliony, pułki, z czasem także brygady. Umundurowanie „morpiechów" nawiązywało do tradycji drugiej wojny światowej. Spodnie, beret (nowo wprowadzony) i kurtka były czarne – tak komplety garnizonowe, jak i wyjściowe oraz polowe. Dopiero w wyniku reformy lat 80. wprowadzono nowy rodzaj umundurowania polowego w kolorze maskującym. Na lewym rękawie kurtek i bluz umieszczony był emblemat piechoty morskiej – żółta kotwica na czarnym tle; metalowa klamra pasa głównego zawierała wizerunek gwiazdy i kotwicy.

Oddziały były w pełni zmotoryzowane, a podstawowym środkiem transportu w latach 60. i 70. był BTR-60, czyli transporter opancerzony (bronietransporter). Przed dru- gą wojną światową w Armii Czerwonej nie dostrzegano ogromnego potencjału operacyjnego tkwiącego w transporterach i w czasie konfliktu musiano się opierać na sprzęcie brytyjskim i amerykańskim. Dostawy były dalece niewystarczające, toteż piechotę towarzyszącą czołgom przewożono w charakterze desantu na ich pancerzach. Pod koniec lat 40. wprowadzono do uzbrojenia dwa kołowe transportery opancerzone – BTR-40 i BTR-152. Nie spełniły pokładanych w nich nadziei i w latach 50. zdecydowano  zbudować zupełnie nowy pojazd.

Konkurs wygrały zakłady GAZ, które zaproponowały najprostszy i najtańszy pojazd. Od samego początku miał on dwie poważne wady: brak opancerzonego zadaszenia (którego notabene domagała się armia) oraz odpowiedniego napędu. Nie dość, że nie zainstalowano diesla, to jeszcze wobec braku silnika o dostatecznej mocy musiano użyć dwóch (co prawda mogły one pracować niezależnie) o mocy 90 KM każdy. Poza tym nowy pojazd posiadał o wiele więcej usprawnień niż poprzednicy, nie tylko rodzimi zresztą. Zastosowano układ czteroosiowy z napędem 8x8, nowatorski był także układ wewnętrzny, przedział kierowcy i dowódcy umieszczono z przodu, pośrodku znajdowało się miejsce dla desantu, a z tyłu napęd.

BTR-60P był amfibią (litera P oznaczała pławujuszczij) napędzaną w wodzie pojedynczym pędnikiem osłoniętym ruchomymi płytami. Uzbrojeniem pierwszej wersji był karabin maszynowy kalibru 7,62 mm. Pojazd osiągał na drodze maksymalną prędkość 80 km/h, w wodzie 10. Zasięg na drodze wynosił 500 km. Pojazd miał masę bojową sięgającą 9800 kg i prócz dwóch członków załogi zabierał 14 żołnierzy desantu (w różnych opracowaniach spotykane są inne dane). Ze względu na to, iż BRT-60P zaprojektowany został od początku jako amfibia, otrzymał relatywnie słaby pancerz sięgający z przodu kadłuba 10 mm (niekiedy podaje się 11 mm). Wprowadzony został do uzbrojenia pod koniec lat 50., jednak w jednostkach – w tym piechoty morskiej – pojawiać się zaczął dopiero w następnym dziesięcioleciu.

Dość szybko zauważono liczne niedoskonałości pojazdu, które zaowocowały wdrożeniem do produkcji seryjnych kolejnych ulepszonych wersji, m.in. BTR-60PA – całkowicie opancerzonej, czy BTR-60PB z obrotową wieżą uzbrojoną w wielkokalibrowy karabin maszynowy. Broń strzelecka radzieckiej piechoty morskiej była identyczna jak w innych rodzajach wojsk ZSRS. Do lat 60. używano m.in. ręcznych karabinów maszynowych Diegtiariowa, czyli RPD. W przeciwieństwie do swojego poprzednika, czyli erkaemu DP, nowa broń dostosowana została do naboju pośredniego 7,62x39 mm, a zasilanie odbywało się z metalowej taśmy nabojowej, a nie wielce kłopotliwego magazynka talerzowego. Taśmę umieszczano w blaszanym bębnie dołączanym z lewej strony.

Michał Mackiewicz, pracownik naukowy Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Dotyczyły one wszystkich rodzajów wojsk, także floty. To właśnie w jej ramach rozpoczęła się odbudowa sowieckiej piechoty morskiej (1963 r.), formacji zasłużonej w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, ale praktycznie rozwiązanej po jej zakończeniu. Ten wybitnie ofensywny rodzaj wojsk szybko zyskał miano elitarnego, a od  1971 r. funkcjonował specjalistyczny ośrodek szkolący jego kadry (299. Szkolne Centrum Morskiej Piechoty w Sewastopolu).

Wszystkie floty (Bałtycka, Czarnomorska, Dalekowschodnia i Północna) posiadały własne oddziały – bataliony, pułki, z czasem także brygady. Umundurowanie „morpiechów" nawiązywało do tradycji drugiej wojny światowej. Spodnie, beret (nowo wprowadzony) i kurtka były czarne – tak komplety garnizonowe, jak i wyjściowe oraz polowe. Dopiero w wyniku reformy lat 80. wprowadzono nowy rodzaj umundurowania polowego w kolorze maskującym. Na lewym rękawie kurtek i bluz umieszczony był emblemat piechoty morskiej – żółta kotwica na czarnym tle; metalowa klamra pasa głównego zawierała wizerunek gwiazdy i kotwicy.

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Materiał Promocyjny
Współpraca na Bałtyku kluczem do bezpieczeństwa energetycznego
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń