IPN sprawdza wyroki wydawane przez sądy w czasach PRL

Prokurator bada, czy w momencie orzekania kary śmierci dla kapelana partyzanckiego ks. Rudolfa Marszałka „Opoki" doszło do zbrodni sądowej.

Aktualizacja: 15.05.2018 18:35 Publikacja: 14.05.2018 19:23

IPN sprawdza wyroki wydawane przez sądy w czasach PRL

Foto: Fotorzepa, Marian Zubrzycki

Śledczy warszawskiego oddziału IPN rozpoczął postępowanie, którego efektem może być wystąpienie do sądu z wnioskiem o unieważnienie wyroków wydanych w 1948 roku wobec ks. Rudolfa Marszałka.

– Sprawdzimy, czy w tym przypadku mieliśmy także do czynienia ze zbrodnią sądową – poinformował „Rzeczpospolitą" Marcin Gołębiewicz, naczelnik pionu śledczego warszawskiego oddziału IPN.

Prokurator przypomina, że kara śmierci dla księdza przez rozstrzelanie została wykonana 10 marca 1948 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Jego ciało potajemnie zostało pochowane na cmentarzu służewieckim w Warszawie.

Ksiądz Rudolf Marszałek był członkiem zgromadzenia chrystusowców. Święcenia kapłańskie otrzymał 3 czerwca 1939 roku z rąk kardynała Augusta Hlonda, prymasa Polski. Marszałek pochodził z Bielska, jeszcze przed wybuchem wojny został powołany na stanowisko kapelana Wojska Polskiego i skierowany do 58. Pułku Piechoty w Poznaniu.

Po kapitulacji Warszawy został aresztowany i trafił na Pawiak, skąd został zwolniony. Potem działał w konspiracji m.in. organizacji Orzeł Biały. Po dekonspiracji próbował przedrzeć się na zachód, został jednak aresztowany i trafił do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Został z niego zwolniony w połowie 1941 r.

Po powrocie do okupowanej Polski, podjął pracę w Bystrej. Został kapelanem Batalionów Chłopskich przebywającymi na terenie Śląska Cieszyńskiego. Po zakończeniu wojny wstąpił zaś do Wojska Polskiego i został kapelanem w stopniu kapitana. Jednocześnie został duchowym opiekunem komendy śląskiego okręgu NSZ. Obawiając się aresztowania przez Urząd Bezpieczeństwa, wyjechał 13 września 1945 roku do Monachium. Skontaktował się tam z kapelanem Brygady Świętokrzyskiej. Z polecenia biskupa polowego gen. Józefa Gawliny, został mianowany kapelanem brygady NSZ w stopniu majora. W dokumentach wpisano jego fałszywe dane: „Opoka Piotr, Stefan". Pod koniec 1945 r. wrócił do kraju, nawiązał kontakt z oddziałem Henryka Flamego „Bartka". We wrześniu 1946 r. jako emisariusz wyjechał z niemieckim transportem repatriacyjnym do Monachium. Spotkał się z przedstawicielami polskich władz wojskowych. Po powrocie do kraju został aresztowany.

Oskarżono go m.in. o sprawowanie funkcji kapelana okręgu śląskiego NSZ, przynależność do oddziału „Bartka", organizację sieci łączności w kraju, dezercję ze stanowiska kapelana WP, przekazywanie tajemnic państwowych i organizowanie wywiadu na terenie kraju, przechowywanie broni i posługiwanie się fałszywymi dokumentami. Wojskowy Sąd Rejonowy skazał go na karę śmierci. Ksiądz został rozstrzelany.

Prokurator Gołębiewicz przypomina, że pion śledczy może występować do sądów z wnioskami o unieważnienie wyroków. – Głównie dotyczą one skazanych na kary śmierci wykonane w więzieniu przy ul. Rakowieckiej, którzy następnie zostali pochowani na Łączce – opisuje prokurator. Przypomina też, że na wniosek IPN sąd zrehabilitował skazanego za rzekome przestępstwa dewizowe w latach 50. ks. prof. Antoniego Słomkowskiego, rektora KUL (pisaliśmy o tym w „Rzeczpospolitej" 7 maja).

Niedawno podobny wniosek trafił do sądu w sprawie Marka Marciniaka, który został skazany w maju 1982 r. za zniszczenie pomnika twórcy sowieckiej bezpieki Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie. Był on bliskim znajomym licealisty Emila Barchańskiego, który w 1982 r. w niejasnych okolicznościach zginął. Być może został zamordowany przez SB. Barchański uczestniczył w akcji oblania farbą pomnika Dzierżyńskiego.

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Materiał Promocyjny
Współpraca na Bałtyku kluczem do bezpieczeństwa energetycznego
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń