Katyń – historia kłamstwa

1939

23 sierpnia – Podpisanie paktu Ribbentrop – Mołotow, obejmującego m.in. umowę o zwalczaniu przez Niemcy i ZSRR polskich dążeń niepodległościowych.

17 września – Armia Czerwona przekracza granice RP.

19 września – Rozkaz Berii o utworzeniu przy NKWD ZSRR Zarządu do spraw Jeńców Wojennych i organizacji 8 obozów, w tym w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku.

1940

5 marca – List Berii do Stalina, w którym wnioskuje on o rozstrzelanie wielotysięcznej rzeszy polskich oficerów. Decyzję zatwierdza Biuro Polityczne KC WKP(b).

7 marca – Dyrektywa Berii o deportacji na 10 lat do północnych obwodów kazachskiej SRR ok. 25 tys. rodzin polskich jeńców wojennych przetrzymywanych w obozach i więzieniach w zachodnich obwodach Ukrainy i Białorusi.

marzec – Objęcie zakazem korespondencji wszystkich radzieckich obozów jenieckich

kwiecień – maj – Realizacja rozkazu Berii o „rozładowaniu” więzień zachodnich obwodów Ukrainy i Białorusi. Wysyłanie partiami jeńców i więźniów do miejsc przyszłych mordów, a także do Moskwy i obozu w Juchniowie.

3 kwietnia – 11 maja – 4403 polskich jeńców trafia do Kozielska. Miejsce mordu – Las Katyński.

5 kwietnia – 12 maja – 3807 polskich jeńców trafia do Starobielska. Miejsce mordu – więzienie w Charkowie.

5 kwietnia – 22 maja – 6288 polskich jeńców trafia do Ostaszkowa. Miejsce mordu – budynek zarządu NKWD w Kalininie (dziś Twer).

kwiecień – maj – 7305 polskich jeńców zostaje zamordowanych najprawdopodobniej w Kijowie, Charkowie, Cheroniu i Mińsku. Miejsca ukrycia zwłok pozostają nieznane.

1941

15 października – Premier Władysław Sikorski przekazuje ambasadorowi ZSRR w Londynie listę oficerów potrzebnych przy organizacji polskiej armii. Miesiąc później otrzymuje odpowiedź, że wszyscy oficerowie przebywający w ZSRR zostali zwolnieni.

14 listopada – Ambasador RP w Moskwie Stanisław Kot ponawia pytanie o polskich oficerów. Odpowiedzi brak.

3 grudnia – Premier Sikorski w obecności generała Władysława Andersa ponawia pytanie przed Stalinem. Stalin odpowiada, że polscy oficerowie uciekli do Mandżurii. Jak wyliczono, rząd RP ponad 50 razy zwracał się z pytaniem o los polskich jeńców do władz ZSRR.

1943

luty – Niemcy rozpoczynają poszukiwania mogił w Lesie Katyńskim.

10 kwietnia – Na polecenie władz Generalnej Guberni do Smoleńska wyrusza z Krakowa delegacja „społeczeństwa polskiego”, której członków wybiera uprzednio wydział propagandy rządu GG.

11 kwietnia – Niemiecka Agencja Transocean po raz pierwszy informuje o „odkryciu masowego grobu ze zwłokami 3000 oficerów polskich”.

12 kwietnia – Radio Berlin podaje wiadomość, że ofiary były jeńcami sowieckiego obozu w Kozielsku.

13 kwietnia – Konferencja prasowa w niemieckim Auswartiges Amt w Berlinie o mordzie polskich oficerów w Lesie Katyńskim.

15 kwietnia – Władze ZSRR zarzucają Niemcom chęć zatuszowania własnych zbrodni w Lesie Katyńskim.

17 kwietnia – Rząd polski wydaje oświadczenie, w którym informuje, że zwrócił się do Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża z prośbą o wysłanie delegacji do Katynia.

22 kwietnia – Przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża Max Huber informuje, że jest gotów zamówić neutralnych rzeczoznawców, pod warunkiem że – zgodnie z memorandum z 12 września 1939 roku – wszystkie zainteresowane strony osiągną w tej sprawie porozumienie.

24 kwietnia – Ambasador ZSRR w Londynie Iwan M. Majski domaga się od rządu RP wycofania prośby do MKCK oraz złożenia deklaracji, że zbrodni katyńskiej dokonali Niemcy

28 kwietnia – Międzynarodowa Komisja Lekarska przybywa do Smoleńska. W jej skład wchodzi 12 specjalistów: z Belgii, Bułgarii, Danii, Finlandii, Włoch, Chorwacji, Holandii, Protektoratu Czech i Moraw, Rumunii, Słowacji, Szwajcarii i Węgier.

29 – 30 kwietnia – Prace komisji w Lesie Katyńskim.

4 maja – Na łamach wydawanego w Berlinie „Volkischer Beobachter” ukazuje się protokół Komisji, z którego wynika, że rozstrzeliwania odbywały się w marcu i kwietniu 1940 roku. Dokument potwierdza dokonanie zbrodni na polskich oficerach i wskazuje – choć nie wprost – jej sprawców.

1944

styczeń – Generał Zygmunt Berling (jedna z 395 osób, które uniknęły rozstrzelania) nad grobami katyńskimi oskarża o zbrodnię Niemców.

1945

lipiec – Jeden z członków Międzynarodowej Komisji Lekarskiej Czech Frantisek Hajek, wycofuje swoje poparcie dla raportu komisji i oskarża o zbrodnię katyńską Niemców.

16 października – Akt oskarżenia przywódców Trzeciej Rzeszy w Norymberdze, na wniosek prokuratorów ZSRR zawiera zarzut wymordowania 11 tysięcy polskich oficerów w Lesie Katyńskim we wrześniu 1941 roku.

1946

13 – 14 lutego – Sowiecki prokurator wygłasza w Norymberdze mowę oskarżycielską, w której mord katyński uznaje za akt ludobójstwa.

1 – 3 lipca – Sąd w Norymberdze wysłuchuje świadków oskarżenia, dwóch członków komisji Nikołaja Burdenki oraz Marko Markowa, profesora medycyny z Bułgarii, członka Międzynarodowej Komisji Lekarskiej, który odżegnuje się od jej raportu.

W końcowym wyroku procesu norymberskiego nie wspomniano o zbrodni katyńskiej.

1948

W Londynie powstaje księga opracowana przez Józefa Mackiewicza „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów” (do 1989 roku 13 wydań polskich w Londynie, 8 w krajowym drugim obiegu). W 1943 roku Mackiewicz był w porozumieniu z władzami Polskiego Państwa Podziemnego świadkiem ekshumacji w Katyniu.

1950

wrzesień – Odtajniony zostaje raport pułkownika Johna Van Vlieta, naocznego świadka, którego w 1943 roku Niemcy zawieźli z oflagu do Katynia.

1952

12 lipca – Komisja Raya S. Maddena przedstawia Kongresowi USA raport ustalający bezspornie winę ZSRR za mord w Katyniu.Szwajcarski profesor Francois Naville, mimo negatywnej opinii szwajcarskiego Federalnego Departamentu Politycznego, potwierdza przed komisją Kongresu USA prawdziwość oświadczenia Międzynarodwej Komisji Lekarskiej z 30 kwietnia 1943 roku.

Amerykański sędzia Robert Jackson przyznaje, że rząd USA nakazał mu maksymalnie skrócić postępowanie dowodowe w sprawie katyńskiej oraz nie dopuścić do zeznań polskich świadków zaproponowanych przez londyński rząd RP na uchodźstwie.

1957

Cenzura w Polsce otrzymuje nakaz wykreślania z wszelkich publikacji nazwy „Katyń”.

1980

21 marca – W proteście przeciw zatajaniu prawdy o zbrodni katyńskiej Walenty Badylak dokonuje aktu samospalenia na Rynku Głównym w Krakowie.

30 października – Prokurator generalny Lucjan Czubiński przypomina Służbie Bezpieczeństwa i prokuraturze, że „Casus Katyń (...) stanowi negatywną inicjatywę podejmowaną przez zorganizowane grupy antysocjalistyczne”. Główny Urząd Kontroli, Prasy, Publikacji i Widowisk przypomina cenzorom, by nie dopuszczali do żadnych informacji, które sugerowałyby odpowiedzialność radziecką za mord w Katyniu lub wymieniały jako jego datę rok 1940.

Historyk Jerzy Łojek, syn oficera zamordowanego w Katyniu, publikuje w podziemnym wydawnictwie „Głos” książkę „Dzieje sprawy Katynia”.

1987

Powołanie polsko-radzieckiej komisji dwustronnej złożonej z zaufanych partyjnych historyków.

1988

Rodziny ofiar otrzymują zezwolenie na odwiedzenia miejsca kaźni.

1990

13 kwietnia – Agencja TASS nadaje komunikat z informacją, że zbrodni katyńskiej winny jest NKWD ZSRR.

1992

14 października – Prezydent Federacji Rosyjskiej ujawnia, że wyrok śmierci na polskich oficerów wydał Józef Stalin i Biuro Polityczne KC WKP(b).

Historycy polscy uzyskują dostęp do archiwów posowieckich. Powstają m.in. cztery tomy materiałów „Katyń. Dokumenty zbrodni”.

2004

30 listopada – Instytut Pamięci Narodowej wszczyna polskie śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej.

2005

2 marca – Naczelna Prokuratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej po 13 latach umarza śledztwo, nie uznając zbrodni katyńskiej za ludobójstwo, a jednocześnie nakładając klauzulę tajności na większą część dokumentów.

11 marca – Rosyjska NPW ogłasza oficjalnie, że „nie ma podstaw do uznania zbrodni katyńskiej za zbrodnię ludobójstwa”. Decyzja ta oznacza, że zbrodnia katyńska będzie w Rosji traktowana jako przestępstwo pospolite i jako takie ulega przedawnieniu.

2006

marzec – IPN informuje, że część archiwów smoleńskiego NKWD może znajdować się w USA.

2007

9 – 10 listopada – Prezydent RP awansuje pośmiertnie o jeden stopień wszystkich znanych z nazwiska zamordowanych żołnierzy, policjantów i innych funkcjonariuszy mundurowych.

14 listopada – Sejm RP ustanawia 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.