Nie jest to jedyny pomnik św. Jadwigi w stolicy Węgier. Pierwszy odsłonięto cztery lata temu, w październiku 2009 roku, a powstał on z inicjatywy mniejszości polskiej na Węgrzech i władz samorządowych piątej dzielnicy. Wtedy na cokole Jadwiga stanęła sama, bez męża.
Teraz inicjatorem powstania wspólnego pomnika małżonków była ambasada Litwy, a autorką monumentu jest znana litewska artystka Dalia Matulait?. To o tyle ważne, że jeszcze do niedawna zaangażowanie Litwy w stawianie pomników Jagielle byłoby nie do pomyślenia.
– Przez długi czas Litwini podchodzili do niego bardzo krytycznie. Przedstawiali Jagiełłę jako zdrajcę interesów narodowych. Za symbol patriotyzmu i cnót wszelakich uchodził książę Witold, który z królem Władysławem walczył o władzę – mówi prof. Jarosław Nikodem, mediewista z UAM w Poznaniu.
Od lat 90. w niepodległej Litwie zaczęto przezwyciężać ten stereotyp, co dobrze wróżyło stosunkom polsko-litewskim. Nie zawsze jednak potrafiliśmy ten fakt wykorzystać w kontaktach dyplomatycznych. Nie inaczej było i tym razem. Choć przy odsłonięciu pomnika Jadwigi i Jagiełły ze strony Węgier i Litwy pojawili się szefowie resortów spraw zagranicznych, János Martonyi i Linas Linkevičius, to ze strony polskiej zabrakło ministra Radosława Sikorskiego, a MSZ reprezentowała jedynie wiceminister Henryka Mościcka-Dendys.
– W polskim interesie leży przywiązywanie do takich kwestii większej wagi. To wydarzenie spokojnie mogliśmy wykorzystać do poprawy nie najlepszych przecież stosunków z Litwą. Tak się robi politykę, pomnik to ważna sprawa – komentuje prof. Nikodem.
