IPN poszukuje na Litwie szczątków poległych żołnierzy AK

Naukowcy z Instytutu Pamięci Narodowej prowadzą poszukiwania miejsc, gdzie pochowani są żołnierze Armii Krajowej, którzy polegli w bitwie pod Krawczunami podczas operacji „Ostra Brama”.

Publikacja: 02.07.2024 17:42

Żołnierze AK i Armii Czerwonej w trakcie walk o Wilno w lipcu 1944 r.

Żołnierze AK i Armii Czerwonej w trakcie walk o Wilno w lipcu 1944 r.

Foto: Wikipedia/domena publiczna

W tym roku ekshumowano co najmniej 15 żołnierzy, w 2023 r. zespół IPN podjął szczątki dziewięciu osób. Polegli żołnierze Armii Krajowej zostali pochowani na terenie Kalwarii Wileńskiej w zbiorowych mogiłach, przy figurze Matki Bożej.

Według różnych szacunków, na które powołuje się IPN, mogło tam zostać pochowanych od 30 do 76 osób. Niespełna 20 lat po wojnie Sowieci zniszczyli teren Kalwarii, zburzyli kaplice i obiekty kultu religijnego. Jak przypomina IPN, w 1979 r. w miejscu pochówku żołnierzy przeprowadzono ekshumacje. Wydobyte szczątki przeniesiono na pobliski cmentarz przy kościele kalwaryjskim.

Jak Sowieci ekshumowali żołnierzy AK

W trakcie prowadzonych teraz oraz w poprzednim roku prac naukowcy potwierdzili, że ekshumacje te przeprowadzone były w sposób niedbały przy użyciu m.in. koparki. W ziemi pozostawały fragmenty szkieletów poległych żołnierzy.

Czytaj więcej

Śladami kresowej historii

We wrześniu 2023 r. w trakcie prac poszukiwawczych naukowcy ustalili, że groby poszukiwanych żołnierzy znajdowały się poza obrębem współcześnie istniejącego upamiętnienia. W październiku 2023 zespół IPN odnalazł jeden grób, a w nim częściowo zniszczone szczątki polskich żołnierzy. Tylko jeden spośród dziewięciu odnalezionych szkieletów pozostał w stanie nienaruszonym. W mogile odnaleziono także liczne artefakty – wojskowe guziki, orzełki, medaliki, fragmenty mundurów i oporządzenia wojskowego.

W maju tego roku wykonano dziewięć sondaży, w trakcie których odnaleziono trzy częściowo zniszczone mogiły zbiorowe. Znajdowały się w nich szczątki należące do co najmniej 15 osób. Znaleziono przy nich rzeczy osobiste poległych oraz elementy umundurowania.

W Kalwarii Wileńskiej odnaleziono dotychczas co najmniej 24 osób

Dotychczas w trakcie prac w Kalwarii Wileńskiej odnaleziono zatem szczątki należące do co najmniej 24 osób. Pracownicy Instytutu zapowiadają, że zostaną one przekazane do dalszych badań antropologicznych i genetycznych. Być może uda się zidentyfikować poległych.

Czytaj więcej

Walczyliśmy. Inaczej nie mogło być

Naukowcy IPN podkreślają, że badania na terenie Kalwarii Wileńskiej zostały podjęte na prośbę rodzin poległych żołnierzy. Działania Instytutu wspomagali wolontariusze ze Stowarzyszenia Odra–Niemen.

Operacja „Ostra brama”

13 lipca 1944 r. w podwileńskiej miejscowości Krawczuny została stoczona bitwa żołnierzy AK z oddziałami Wehrmachtu. Był to element operacji „Ostra Brama”, czyli próby wyzwolenia Wilna przez Armię Krajową spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Operacja ta stanowiła zaś część akcji „Burza”, zakładającej samodzielne wyzwalanie przez AK ziem polskich. Rozpoczęła się ona w nocy z 6 na 7 lipca 1944 roku. Okręgi wileński i nowogródzki AK wystawił do walki około 10 tys. żołnierzy piechoty i kawalerii. Starły się one z ok. 17 tys. żołnierzy niemieckich wyposażonych m.in. w broń pancerną i lotnictwo. Pomimo tej przewagi Polakom udało się wyzwolić znaczną część Wilna. Do 13 lipca, już we współdziałaniu z wojskami sowieckimi, całe miasto zostało wyzwolone. Na Górze Zamkowej żołnierze AK wywiesili biało-czerwoną flagę, ale po kilku godzinach została ona zdjęta przez czerwonoarmistów, którzy powiesili swój sztandar. Później dowództwo i żołnierze AK zostali rozbrojeni, część z nich trafiła do więzień lub została zesłana do sowieckich łagrów.

W tym roku ekshumowano co najmniej 15 żołnierzy, w 2023 r. zespół IPN podjął szczątki dziewięciu osób. Polegli żołnierze Armii Krajowej zostali pochowani na terenie Kalwarii Wileńskiej w zbiorowych mogiłach, przy figurze Matki Bożej.

Według różnych szacunków, na które powołuje się IPN, mogło tam zostać pochowanych od 30 do 76 osób. Niespełna 20 lat po wojnie Sowieci zniszczyli teren Kalwarii, zburzyli kaplice i obiekty kultu religijnego. Jak przypomina IPN, w 1979 r. w miejscu pochówku żołnierzy przeprowadzono ekshumacje. Wydobyte szczątki przeniesiono na pobliski cmentarz przy kościele kalwaryjskim.

Pozostało 84% artykułu

Ten artykuł przeczytasz z aktywną subskrypcją rp.pl

Zyskaj dostęp do ekskluzywnych treści najbardziej opiniotwórczego medium w Polsce

Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.

Społeczeństwo
Śledczy biorą pod lupę obóz, w którym produkowano zapalniki do V-1
Historia Polski
Szczątki ponad stu osób w zbiorowych mogiłach pod Chojnicami
Historia
Historia analizy języka naturalnego, część II
Historia
Czy Niemcy oddadzą traktat pokojowy z Krzyżakami
Historia
80 lat temu przez Dulag 121 przeszła ludność Warszawy