Przypominamy tekst opublikowany w „Rzeczy o historii” w 2022 roku
Święto 25 grudnia jest obchodzone liturgicznie od IV w., kiedy to po raz pierwszy wspomniano o narodzinach Jezusa w Betlejem. Wzmianka pojawiła się w „Chronografie” datowanym na 354 r. n.e. Było to swoiste kompendium czasów rzymskich, na którego kartach opisano m.in. periodyzację roku według zbiorczego kalendarza rzymskiego, egipskiego dni, w których mógł się zbierać senat rzymski, czy listę biskupów Rzymu począwszy od św. Piotra i czas sprawowania przez nich namiestnictwa. We fragmencie poświęconym liście męczenników chrześcijańskich – „Depositio Martyrum” – dla 25 grudnia widnieje zapis: „natus Christus in Betleem Iudeae”.
Koniec obecnego roku kalendarzowego dla starożytnych Rzymian był początkiem przesilenia zimowego, związanego także z kultem Mitry – boga przedstawianego jako młodzieńca w tunice zabijającego byka. Mitraizm w rytuale starożytnych obywateli Rzymu był formą wierzeń nawiązującą w pewnej formie do perskiego wyobrażenia bóstwa, uważanego za boga słońca, opiekuna władców i wojowników. Raz do roku Rzymianie składali Mitrze w ofierze byka, dokonując rytualnego zabicia zwierzęcia. Wszystko to było owiane nimbem tajemnicy, gdyż święto Mitry uznawane było za formę misterium – obrzędu przeznaczonego wyłącznie dla wąskiego kręgu osób, kojarzonego także z inicjacją nowych adeptów kultu odbywającego się w trudno dostępnych grotach skalnych.
Czytaj więcej
Pięć wieków po narodzeniu Chrystusa uczony mnich ustalił datę jego narodzin. I dał początek obowi...
Źródła kultu
Przyjęcie 25 grudnia jako daty narodzin Chrystusa wedle niektórych interpretacji było kwestią symboliczną, gdyż prawdziwa data narodzin Chrystusa nie była (i nie jest) do końca znana. W miejsce pogańskiego Mitry pojawia się Mesjasz, nazywany także w Ewangelii św. Jana „Światłością świata” [J 8,12], co miało zastąpić mitraizm w zakresie kultu boga słońca i niebios. Inna interpretacja wskazuje na obliczenia związane z apokryfami Nowego Testamentu i datą 25 marca jako dniem, w którym Chrystus miał zostać poczęty. Licząc dziewięć miesięcy od tego momentu narodziny Mesjasza miały przypadać 25 grudnia.