Dostępne świadectwa terroru

Instytut Pileckiego udostępnia dokumenty pochodzące z licznych archiwów, m.in. niemieckiego Bundesarchiv oraz Instytutu Hoovera.

Aktualizacja: 11.01.2021 20:06 Publikacja: 11.01.2021 19:04

Dostępne świadectwa terroru

Foto: Bundesarchiv

W archiwum cyfrowym Instytutu Pileckiego dostępnych jest teraz ponad milion stron dokumentów, 372 filmy, zdjęcia oraz ponad 9 tys. nagranych świadectw opisujących terror okupacji niemieckiej i sowieckiej. Liczba tych materiałów będzie wzrastała.

Dokumenty pozyskane zostały od archiwów publicznych, organizacji społecznych, a także osób prywatnych. Jako jedyna instytucja w Polsce i trzecia na świecie Instytut udostępnia zbiory Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Zbrodni Wojennych (UNWCC), które stanowią świadectwo m.in. niemieckiej polityki okupacyjnej w Polsce, w tym także zbrodni Holocaustu. Wśród nich są m.in. akty oskarżenia stworzone jeszcze przed zakończeniem wojny przez rząd na uchodźstwie wobec niemieckich zbrodniarzy wojennych.

Największe zasoby dotyczą materiałów z niemieckiego Bundesarchiv. Opisują one m.in. strukturę i działanie niemieckiego aparatu terroru w okupowanej Polsce. Obejmują akta procesowe z postępowań w sprawie zbrodni nazistowskich, prowadzonych po wojnie w Niemczech Zachodnich (są to zbiory centrali w Ludwigsburgu). Dostępne są też m.in. dokumenty, które dotyczą okupacji niemieckiej, w tym akta żandarmerii i gestapo, a także kartoteki członków NSDAP.

W grupie tej są materiały tzw. Ost-Dokumentation. Ten zbiór zawiera między innymi relacje Niemców mieszkających w okupowanej Polsce. Wśród nich znajdują się wspomnienia urzędników pracujących w administracji cywilnej zajętych terenów. Zostały one spisane zaraz po wojnie, zbiór ten obejmuje m.in. relacje z akcji wysiedlania ludności niemieckiej po II wojnie światowej z terenów położonych na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej. Kolejny zbiór obejmuje akta opisujące działalność różnych formacji policyjnych, od żandarmerii po gestapo i SD, od września 1939 aż po stłumienie powstania warszawskiego. W pozyskanych dokumentach są informacje na temat eksterminacji inteligencji. W zbiorze znajdują się dane dotyczące obsady i organizacji niemieckiego aparatu policyjnego na ziemiach okupowanych, sprawozdania grup operacyjnych, raporty o działalności polskiego podziemia i zwalczania go przez policję, masowych zabójstwach polskich zakładników. Naukowcy powinni też znaleźć oceny skuteczności polskiej policji granatowej oraz policji ukraińskiej. Część materiałów może dotyczyć działalności agentów gestapo na terenach okupowanych, a także kartoteki konfidentów.

Jak zaznaczają przedstawiciele Instytutu: „w zdecydowanej większości nie były one wcześniej wykorzystywane w badaniach nad niemieckim totalitaryzmem w Polsce".

Z archiwum Instytutu Hoovera pochodzą m.in. materiały dotyczące armii generała Władysława Andersa. W skład zbioru wchodzą też nagrania audiowizualne powstałe w ramach projektu „Świadkowie Epoki", realizowanego przez Instytut Pileckiego od 2018 roku. Zawierają one zarejestrowane relacje świadków historii – osób, które przeżyły II wojnę światową lub doświadczyły represji ze strony dyktatury komunistycznej w Polsce.

Dział projektów archiwalnych Instytutu ciągle przeszukuje zasoby archiwów. Przeprowadził już kwerendy m.in. w Argentynie, Kazachstanie, Meksyku, Serbii, USA, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, na Węgrzech i Ukrainie.

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Materiał Promocyjny
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń