Bogate zbiory w Wieliczce przyciągają turystów

Wieliczka słynie ze znanej w świecie kopalni soli, ale posiada też wyjątkowy, średniowieczny Zamek Żupny. Obydwa te obiekty, wpisane na Listę UNESCO, w przeszłości stanowiły jedno przedsiębiorstwo. W obydwu swoje ekspozycje posiada Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Publikacja: 11.10.2018 19:00

W jednej z komór Russegger zgromadzono dawne drewniane maszyny i sprzęt górniczy

W jednej z komór Russegger zgromadzono dawne drewniane maszyny i sprzęt górniczy

Foto: Rzeczpospolita

Podziemna ekspozycja usytuowana jest w kopalni na głębokości 135 m, a naziemna w znajdującym się w pobliżu Zamku Żupnym, siedzibie zarządu salin od końca XIII w. do 1945 r. Po II wojnie światowej, w 1949 r., ówczesna dyrekcja wielickiej kopalni postanowiła zlikwidować nieczynne kopalniane wyrobiska. Na szczęście założyciel Muzeum – Alfons Długosz, artysta malarz, profesor gimnazjum wielickiego – wraz z towarzyszącymi mu górnikami przemierzył wówczas dziesiątki kilometrów zapomnianych wyrobisk w poszukiwaniu starych narzędzi, maszyn górniczych oraz okazów geologicznych – w tym kryształów i skamielin. Dzięki temu 2 grudnia 1951 r. z zebranych obiektów zorganizowano wystawę w komorze „Warszawa". Zabytków było tak dużo, że nie wszystkie zdołano wyeksponować na tak małej przestrzeni. Długosz pozyskał więc 14 nowych wyrobisk, gdzie w latach 1958–1966 udało się stworzyć ciekawą i rozbudowaną ekspozycję. W efekcie powstała z pasji w pełni samodzielna i nowoczesna, jak na ówczesne czasy, placówka muzealna.

Czytaj także:

Sól: Biały skarb na stołach

Kolejnym ważnym etapem rozwoju muzeum było wykonanie pełnej inwentaryzacji naukowej wyrobisk górniczych w kopalniach Wieliczki i Bochni (badania prowadzone są od 1976 r. i stale wznawiane we współpracy z obu kopalniami). Dzięki temu muzeum zyskało doskonały materiał źródłowy do projektowania prac konserwatorskich w obydwu obiektach górniczych. – Zgromadzone w trakcie badań materiały stanowiły podstawową dokumentację historyczną, przedstawioną przez muzeum do wpisania kopalni wielickiej na Pierwszą Międzynarodową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO już w 1978 r. – mówi dr Barbara Konwerska, zastępca dyrektora ds. naukowo-badawczych MŻK Wieliczka.

Istotne znaczenie dla rozwoju muzeum miało odrestaurowanie w latach 1976–1996 Zamku Żupnego (uszkodzonego przez lotnictwo radzieckie w czasie II wojny światowej), co pozwoliło na zorganizowanie naziemnej części placówki. W kompleksie zamkowym umieszczono siedzibę muzeum wraz z salami wystawowymi o powierzchni ok. 500 mkw., pracowniami naukowymi i konserwatorskimi oraz magazynami zbiorów. Kilkadziesiąt lat później muzeum współuczestniczyło w staraniach o rozszerzenie wpisu na listę UNESCO o kopalnie soli w Bochni i Zamek Żupny. W efekcie w 2013 r. Zamek Żupny wraz z kopalnią soli w Bochni został dopisany na listę, tworząc, łącznie z kopalnią w Wieliczce nowy wpis: „Królewskie kopalnie soli w Wieliczce i Bochni".

Wartość kulturowa i przyrodnicza muzeum polega m.in. na wykorzystaniu do celów ekspozycyjnych oryginalnych starych komór i chodników poeksploatacyjnych z XVIII–XX w., w których umieszczono wystawy maszyn, narzędzi i urządzeń górniczych stosowanych od średniowiecza do czasów współczesnych w warzelniach oraz kopalniach soli w Wieliczce i Bochni.

– Unikatowość ekspozycji naszego muzeum polega na tym, że zabytkowe są nie tylko zgromadzone przez muzeum eksponaty. Głównym zabytkiem jest sama przestrzeń ekspozycyjna – podkreśla dr Barbara Konwerska. – Niepowtarzalne zbiory ilustrują i stanowią zarazem dokumentację historyczną ważniejszych etapów produkcji soli na ziemiach polskich od pradziejów do XX w. oraz prezentują bogatą przeszłość krakowskich żup solnych jako największego przedsiębiorstwa państwowego w Polsce przedrozbiorowej.

– Misją muzeum, nawiązującego w swojej nazwie do staropolskiego określenia salin wielicko-bocheńskich, jest ochrona i popularyzacja bogatych dziejów górnictwa solnego jako trwałego dziedzictwa polskiej kultury – dodaje dr Konwerska. – Muzeum od kilkudziesięciu lat jest także ośrodkiem dokumentacyjnym dla obu kopalń oraz naukowym organem doradczym i opiniodawczym dla władz konserwatorskich w sprawach zabezpieczania zabytkowych wyrobisk lub adaptacji ich do celów turystycznych.

Od początku swojego istnienia muzeum gromadzi, przechowuje, upublicznia i konserwuje ruchome zabytki związane z górnictwem solnym, historią Żup Krakowskich oraz dziejami obu miast górniczych. Udało się m.in. uratować urządzenia i narzędzia górnicze odkryte w wyniku prac penetracyjnych w starych wyrobiskach. Tym samym muzeum stało się posiadaczem jedynej na świecie kolekcji dawnych drewnianych machin wyciągowych – przodków maszyny parowej i elektrycznej. W ciągu minionych lat pozyskano również dawne archiwum i bibliotekę salinarną, cenny zbiór map górniczych oraz słynny Róg Bractwa Kopaczy z 1534 r. Wszystko to sprawia, że Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka należy do wiodących tego typu instytucji na świecie, a zachowane tak liczne zabytki służą nauce i budzą zachwyt zwiedzających.

Artykuł powstał we współpracy z Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka

www.muzeum.wieliczka.pl

Podziemna ekspozycja usytuowana jest w kopalni na głębokości 135 m, a naziemna w znajdującym się w pobliżu Zamku Żupnym, siedzibie zarządu salin od końca XIII w. do 1945 r. Po II wojnie światowej, w 1949 r., ówczesna dyrekcja wielickiej kopalni postanowiła zlikwidować nieczynne kopalniane wyrobiska. Na szczęście założyciel Muzeum – Alfons Długosz, artysta malarz, profesor gimnazjum wielickiego – wraz z towarzyszącymi mu górnikami przemierzył wówczas dziesiątki kilometrów zapomnianych wyrobisk w poszukiwaniu starych narzędzi, maszyn górniczych oraz okazów geologicznych – w tym kryształów i skamielin. Dzięki temu 2 grudnia 1951 r. z zebranych obiektów zorganizowano wystawę w komorze „Warszawa". Zabytków było tak dużo, że nie wszystkie zdołano wyeksponować na tak małej przestrzeni. Długosz pozyskał więc 14 nowych wyrobisk, gdzie w latach 1958–1966 udało się stworzyć ciekawą i rozbudowaną ekspozycję. W efekcie powstała z pasji w pełni samodzielna i nowoczesna, jak na ówczesne czasy, placówka muzealna.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Historia analizy języka naturalnego, część II
Historia
Czy Niemcy oddadzą traktat pokojowy z Krzyżakami
Historia
80 lat temu przez Dulag 121 przeszła ludność Warszawy
Historia
Gdy macierzyństwo staje się obowiązkiem... Kobiety w III Rzeszy
Historia
NIK złożyła zawiadomienie do prokuratury ws. Centralnego Przystanku Historia IPN