Reklama

Uczniowie spierają się o wojnę oraz PRL i III RP

Krzysztof Malicki, Instytut Socjologii Uniwersytetu Rzeszowskiego

Publikacja: 07.04.2010 03:59

[b]Rz: Dlaczego tak wiele uwagi poświęcił pan badaniu świadomości historycznej młodzieży?[/b]

[b]Krzysztof Malicki:[/b] Tematyka nie do końca jest nowa, gdyż liczne i ważne badania na ten temat prowadziła prof. Barbara Szacka z SWPS. W tym przypadku zdecydowała wyjątkowość chwili. W zeszłym roku mieliśmy 20. rocznicę wolnej Polski. Celem moich badań nie była sama znajomość historii, bo nie chciałem robić klasówki z dat, gdyż tę mało kto by zaliczył, lecz zbadanie pamięci zbiorowej młodego pokolenia wychowanego w kraju, który nie doświadczył żadnej wielkiej traumy. Taka sytuacja w pewnym sensie powtórzyła się tylko w II RP, z tym że tamten świat runął w 1939 r. Dziś jest inaczej, ale wyjątkowość chwili bardzo duża. Badanie było zatem poznaniem mitów, wyobrażeń, ale też określeniem – jakie miejsce w życiu młodego człowieka zajmuje przeszłość.

[b]Co wynika z pana badań? Jaki jest stosunek polskiej młodzieży do pamięci historycznej?[/b]

Omówienie skrótowe jest bardzo trudne. Pamiętajmy, że badania pokazują nie podręcznikową wizję historii, ale obraz pamięci. Na przykład w pytaniu o miejsca, w których ginęli członkowie rodzin badanych uczniów, na pierwszym miejscu jest Katyń, ale pod pojęciem Katyń należy również rozumieć Miednoje, Charków, a może i jakieś zakątki Syberii. W pamięci nie ma miejsca na niuanse, pamięć zaciera różnice.

Proszę zwrócić uwagę, że połowa badanych wskazała miejsca „nieokreślone”. To dowodzi, że szkoła powinna w większym stopniu akcentować na lekcjach historyczne wydarzenia rodzinne. To zadanie domowe dla polskiej edukacji, ale i nas wszystkich.

Reklama
Reklama

[b]Tak dobra pamięć o Katyniu zaskakuje. Co ma na to wpływ?[/b]

Z pewnością ogromną rolę odegrał film Andrzeja Wajdy. On dosłownie przeorał świadomość dużej części młodzieży. Film „Katyń” zrobił naprawdę bardzo wiele dobrego. Nie mamy podobnych współczesnych dzieł, choćby o Polakach w Auschwitz, nie mówiąc już o Wołyniu, którego pamięć trwa na przekór niedomówieniom i przemilczeniom.

Proszę też zwrócić uwagę na wysoką pozycję powstania warszawskiego. Fenomenalną rolę z pewnością odegrało Muzeum Powstania Warszawskiego. To taki pozytywny współczesny przykład kreowania pamięci.

[b]O co dziś spiera się młodzież w odniesieniu do przeszłości?[/b]

[wyimek]Szkoła powinna akcentować historyczne wydarzenia rodzinne[/wyimek]

Są dwa pola sporów. Jedno dotyczy II wojny światowej, a drugie PRL i III RP, czyli młodzież wskazuje na historię po 1939 r. Oczywiście mało kto gotów jest spierać się o dzieje Piastów.

Reklama
Reklama

Z badań, jakie już robiłem wcześniej, wynika, że decyduje nie tylko atrakcyjność tematu w kulturze popularnej, ale silna potrzeba wyjaśnienia swojego losu, czyli to taka „pamięć monumentalna”, by użyć terminu prof. Andrzeja Szpocińskiego z Collegium Civitas.

Paradoksalnie nauczanie historii w szkołach kończy się akurat na tym okresie, który z punktu owego wyjaśniania jest dla młodych ludzi najważniejszy. Na lekcjach o PRL mówi się niewiele albo ostrożnie.

[b]Rz: Dlaczego tak wiele uwagi poświęcił pan badaniu świadomości historycznej młodzieży?[/b]

[b]Krzysztof Malicki:[/b] Tematyka nie do końca jest nowa, gdyż liczne i ważne badania na ten temat prowadziła prof. Barbara Szacka z SWPS. W tym przypadku zdecydowała wyjątkowość chwili. W zeszłym roku mieliśmy 20. rocznicę wolnej Polski. Celem moich badań nie była sama znajomość historii, bo nie chciałem robić klasówki z dat, gdyż tę mało kto by zaliczył, lecz zbadanie pamięci zbiorowej młodego pokolenia wychowanego w kraju, który nie doświadczył żadnej wielkiej traumy. Taka sytuacja w pewnym sensie powtórzyła się tylko w II RP, z tym że tamten świat runął w 1939 r. Dziś jest inaczej, ale wyjątkowość chwili bardzo duża. Badanie było zatem poznaniem mitów, wyobrażeń, ale też określeniem – jakie miejsce w życiu młodego człowieka zajmuje przeszłość.

Reklama
Historia
Kongres Przyszłości Narodowej
Historia
Prawdziwa historia agentki Krystyny Skarbek. Nie była polską agentką
Historia
Niezależne Zrzeszenie Studentów świętuje 45. rocznicę powstania
Historia
Którędy Niemcy prowadzili Żydów na śmierć w Treblince
Historia
Skarb z austriackiego zamku trafił do Polski
Reklama
Reklama