Bułgar, absolwent sofijskiej i petersburskiej akademii wojskowej. W 1885 r. walczył w wojnie z Serbią, a rok później brał udział w obaleniu księcia Bułgarii Aleksandra Battenberga. Ze względu na to pewien czas przebywał na emigracji w Rosji. W latach 1904 – 1907 szef sztabu armii bułgarskiej. Podczas pierwszej wojny bałkańskiej dowodził 3. Armią bułgarską, która pokonała Turków w bitwie pod Kirk-Kilise i podeszła pod Stambuł, a w drugiej wojnie doradzał carowi Ferdynandowi I. W Bułgarii cieszył się opinią bohatera narodowego. Gdy wybuchła wojna światowa, był bułgarskim posłem w Petersburgu. Wstąpił do armii rosyjskiej w randze generała, pozostając w niej nawet po tym, gdy jesienią 1915 r. Bułgaria przyłączyła się do państw centralnych. Uchodził za zdolnego dowódcę mimo klęski 3. Armii pod Gorlicami. Potem walczył z bolszewikami. W październiku 1918 roku na Kaukazie został przez nich schwytany i rozstrzelany.
Jako ochotnik brał udział w wojnie z Francją w latach 1870 – 1971. Później studiował agronomię, lecz ostatecznie wstąpił do czynnej służby wojskowej. Był m.in. adiutantem feldmarszałka Alfreda von Schlieffena i cesarza Wilhelma II. W czasie pierwszej wojny światowej jeden z najwybitniejszych niemieckich dowódców, sławą ustępujący tylko Hindenburgowi i Ludendorffowi. Za bitwę pod Gorlicami awansowany do stopnia feldmarszałka. Jeszcze w 1915 r. poprowadził zwycięską kampanię przeciw Serbii, a w następnym roku przeciw Rumunii, gdzie został wojskowym gubernatorem.
Na jego cześć nowy typ niemieckich krążowników nazwano Mackensen. Po wojnie przez kilka miesięcy był internowany przez aliantów. W latach 30. nie poparł reżimu Hitlera, choć ten usiłował się wkupić w łaski sędziwego feldmarszałka, chcąc zdyskontować jego popularność. W lutym 1940 r. w liście do dowódcy Wehrmachtu potępił niemieckie zbrodnie wojenne popełnione w Polsce w trakcie kampanii wrześniowej. Zmarł kilka miesięcy po klęsce Trzeciej Rzeszy.
