Macewy, których nikt nie zapomni

Dyrektor Cmentarza Żydowskiego chce zinwentaryzować płyty nagrobne z kirkutu przy Okopowej. Udało mu się już zarchiwizować 60 tysięcy macew. – Dzięki temu wiele rodzin znalazło groby bliskich – mówi Przemysław Szpilman

Aktualizacja: 04.12.2007 02:25 Publikacja: 04.12.2007 02:24

Macewy, których nikt nie zapomni

Foto: Rzeczpospolita

Swoją benedyktyńską pracę daleki krewny słynnego pianisty Władysława Szpilmana zaczął pięć lat temu. Dlaczego to robi? – Od roku 1943, kiedy dokumenty cmentarza spłonęły, jego inwentaryzacja nie istnieje – wyjaśnia dyrektor kirkutu. – Ale też dlatego, że jest tu pochowany mój pradziadek. Chcę odszukać jego grób.

Na nagrobkach są napisy po hebrajsku, polsku i w jidysz: kto został pochowany, w którym roku. Do tych danych dyrektor Szpilman dodaje informację, w którym miejscu cmentarza znajduje się macewa.

– Potem wrzucam to wszystko do komputera. Mam program, który ułatwia archiwizację – opowiada.

Akcji patronuje Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie. – To jest obecnie jedno z naszych największych przedsięwzięć – mówi Piotr Zandberg, dyrektor do spraw nieruchomości gminy.

Przyznaje, że dzięki już istniejącemu spisowi udało się odnaleźć wiele grobów znanych osób.

– Poza tym Żydzi będą także odnajdywali groby bliskich, ułatwi im to tworzenie swoich drzew genealogicznych – dodaje Zandberg.Dzięki spisowi już wiele razy się to udawało.

– Ludzie przyjeżdżają lub wysyłają e-mail z pytaniem o nagrobek – mówi Szpilman. – Wtedy przekopuję swoją bazę i jeśli znajdę macewę, to od razu idziemy na grób. Odpisuję i wysyłam fotografię macewy. To bardzo przyjemne być przy takim odnalezieniu. Wtedy jest wielka radość, że po tylu latach nagrobek stoi.

To już trzecia próba spisania macew. Pierwszą podjęto w latach 70., kiedy były plany przebudowy ul. Anielewicza.

– Część jezdni miała być poprowadzona przez teren kirkutu. Wówczas spisano nagrobki do zburzenia – opowiada Szpilman. – Na szczęście z planu nic nie wyszło. Ten spis kilku grobów jest teraz w Żydowskim Instytucie Historycznym.

Kolejnej próby spisania macew podjął się poprzedni dyrektor cmentarza. – Przed laty spisał 45 tysięcy nagrobków. Ale po kłótni z członkami naszej gminy wywiózł ten spis z Polski. Uznał, że jest on jego prywatną własnością – mówi Szpilman.

Obecny dyrektor przygotowuje spis od nowa. Nie ma specjalnego planu zapisywania danych. Kiedy ma więcej czasu – tak jak obecnie, bo jest poza głównym sezonem zwiedzania nekropolii – bierze zeszyt i idzie w alejki spisywać macewy. Spisuje także zniszczone nagrobki. – Jest ich dużo. Macewy są wykonane z piaskowca, więc napisy często są zatarte – dodaje.Kiedy spis będzie gotowy?

– Mam już taką wprawę, że potrafię w ciągu dnia zapisać aż 250 macew – mówi dyrektor Szpilman. – W takim tempie skończę inwentaryzację za pięć lat – zapowiada.?

Warszawski Cmentarz Żydowski przy ul. Okopowej powstał w 1807 roku. To największy kirkut w Europie pod względem liczby nagrobków. Na powierzchni 33,5 hektara jest ich 250 tysięcy. Jest tu też najwięcej w Polsce oheli (30), czyli grobów rabinów, cadyków. Pochowano tu m.in.: Szlomo Zalmana Lipszyca, pierwszego naczelnego rabina Warszawy, czy cadyka Emanuela z Przedborza. Nekropolia przetrwała okupację niemiecką. Dopiero podczas powstania warszawskiego Niemcy wysadzili budynki cmentarza i synagogę. O jej istnieniu przypomina pusty plac z zarysem fundamentów. W pobliżu jest symboliczna mogiła Janusza Korczaka i jego wychowanków z Żydowskiego Domu Dziecka. ?

dzieje Cmentarza Żydowskiego

www.beisolam.jewish.org.pl

Swoją benedyktyńską pracę daleki krewny słynnego pianisty Władysława Szpilmana zaczął pięć lat temu. Dlaczego to robi? – Od roku 1943, kiedy dokumenty cmentarza spłonęły, jego inwentaryzacja nie istnieje – wyjaśnia dyrektor kirkutu. – Ale też dlatego, że jest tu pochowany mój pradziadek. Chcę odszukać jego grób.

Na nagrobkach są napisy po hebrajsku, polsku i w jidysz: kto został pochowany, w którym roku. Do tych danych dyrektor Szpilman dodaje informację, w którym miejscu cmentarza znajduje się macewa.

Pozostało jeszcze 84% artykułu
Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Materiał Promocyjny
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń