Arsenał minionych wieków

W XVIII wieku rozpoczyna się czas broni regulaminowej, oznaczanej wzorem, produkowanej masowo w nowo powstających manufakturach państwowych. Taktyka linii była zaś podyktowana potrzebą maksymalnie efektywnego wykorzystania ognia długiej broni palnej, którą posiadał każdy żołnierz piechoty – niezależnie od rodzaju formacji. Skałkówka, lżejsza, łatwiejsza w obsłudze i wygodniejsza od starego ciężkiego muszkietu lontowego, była przede wszystkim bardziej szybkostrzelna. Duży wpływ miała na to m.in. istotna pruska innowacja, czyli zastosowanie metalowego stempla/wyciora służącego do ubijania ładunku w lufie. Ogień salwowy był kluczowym elementem, celność karabinów pozostała równie mizerna jak w muszkietach; należało tak dopasować szyki, aby jak największa liczba ludzi mogła jednocześnie dać ognia. Z początku cztero-, potem za Prusakami trzyszeregowe linie batalionowe umożliwiały strzelanie każdemu żołnierzowi: ci z pierwszego szeregu klękali, pozostali celowali, stojąc, z tym że piechurzy z ostatniego szeregu ustawiali się pomiędzy przerwami tych ze środkowego. Broń ładowano oczywiście stojąc (także w marszu). W ciągu minuty można było wystrzelić kilkakrotnie. Decydująca okazywała się zazwyczaj ostatnia salwa oddana z bliskiej odległości (kilkudziesięciu, nawet kilkunastu metrów), która demolowała linię przeciwnika. Utrzymanie szyku było kluczowe, jego złamanie kończyło się najczęściej przegraną.