Tajemnicze dzieje sztandaru Legionów

Polscy dyplomaci nie wykluczają wytoczenia procesu osobie, która wystawiła na licytację zrabowany piłsudczykowski sztandar. Być może jest to były żołnierz SS

Publikacja: 15.06.2009 04:41

Prawnuk fundatora sztandaru Związku Legionistów odnalazł chorągiew po 70 latach od jej zaginięcia na

Prawnuk fundatora sztandaru Związku Legionistów odnalazł chorągiew po 70 latach od jej zaginięcia na stronie internetowej niemieckiego domu aukcyjnego (fot. www.winkler-auktion.de)

Foto: Rzeczpospolita

Sztandar ma kształt kwadratu o boku 97 centymetrów. Po jednej jego stronie znajduje się duży krzyż z inicjałami Józefa Piłsudskiego w środku oraz datami 1914 – 1918 na ramionach. Po drugiej umieszczono legionowego Orła Białego otoczonego wieńcem. Tło jest amarantowe, a całość została wyszyta w misterny sposób.

Sztandar należał do Związku Legionistów Polskich w Pabianicach. Ufundowany ze składek mieszkających w mieście byłych żołnierzy Piłsudskiego, został uroczyście poświęcony 2 grudnia 1928 r. Od tego czasu używano go podczas wszystkich uroczystości Związku i patriotycznych obchodów, jakie miały miejsce w Pabianicach. Zaginął bez wieści w 1939 r. – Aż do dnia, w którym pojawił się na aukcji w Niemczech, jego los był nieznany. Gdy wybuchła wojna, członkowie Związku starali się ukryć należące do niego pamiątki i dokumenty przed nieprzyjacielem wśród ludności Pabianic i na terenie Łodzi. Sztandaru nie udało się ocalić – mówi „Rz” Konrad Dorsz, prawnuk prezesa pabianickiego Związku Legionistów Władysława Tomczaka, fundatora sztandaru.

Po polskiej interwencji dom aukcyjny Winkler Auktionen wstrzymał sprzedaż piłsudczykowskiego sztandaru. Nie oznacza to jednak, że zostanie on automatycznie zwrócony Polsce. Sztandar został bowiem wstawiony do antykwariatu przez osobę prywatną i nie jest jego własnością.

W negocjacje w tej sprawie zaangażowało się już MSZ. Wiele wskazuje na to, że osobą, która obecnie posiada piłsudczykowską chorągiew, jest były żołnierz dywizji SS, który w 1939 roku służył w Polsce. Prawdopodobnie było to jego osobiste trofeum, łup wojenny, który wysłał pocztą do rodziny w Rzeszy.

– Jeżeli sztandar nie zostanie zwrócony dobrowolnie, wystąpimy na drogę sądową – powiedział „Rz” chcący zachować anonimowość polski dyplomata. – Zgodnie z prawem, sztandary jednostek bojowych są trofeami wojennymi i nie podlegają zwrotowi. Związek Legionistów był jednak organizacją społeczną i jego chorągiew jest traktowana jako zrabowane dobro kultury – dodał.

Czy nie łatwiej byłoby jednak po prostu kupić sztandar? – Nie. O tym nie ma mowy. 5 tys. euro to rzeczywiście nie jest jakaś oszałamiająca suma i pewnie bez problemu można byłoby znaleźć w Polsce nabywcę. Nie może być jednak tak, że za zrabowany przedmiot musimy teraz zapłacić – podkreśla Konrad Dorsz. – Sztandar musi zostać zwrócony. To kwestia zasad – zaznacza.

Pradziadek pana Dorsza Władysław Tomczak (rocznik 1897) służył w Legionach. W 1915 r. był ciężko ranny, a później został internowany przez Niemców w obozie w Szczypiornie. W 1920 r. walczył z bolszewikami, bronił Włocławka i przepraw na Wiśle przed czerwonymi kawalerzystami z Korpusu Gaj-Chana.

Ponownie zmobilizowany został pod koniec sierpnia 1939 r. Walczył w kampanii wrześniowej, a następnie zszedł do konspiracji. Przystąpił do Polskiej Organizacji Bojowej „Wolność”, która wkrótce weszła w skład Związku Walki Zbrojnej. Został aresztowany i osadzony w obozie więziennym w Radogoszczy. Tam 22 kwietnia 1943 r. Niemcy zamordowali go podczas okrutnych tortur. – Pochowano go w bezimiennej mogile na jednym z łódzkich cmentarzy. Grób udało mi się odnaleźć i uporządkować dopiero w 2000 r. W 2009 r. odnalazł się zaś sztandar ufundowany przez pradziadka – mówi Dorsz.

[i]Czytelników, którzy wiedzą coś o wojennych losach sztandaru, prosimy o kontakt [mail=p.zychowicz@rp.pl]p.zychowicz@rp.pl[/mail][/i]

Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Archeologia rozboju i kontrabandy