Lajkonik na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się dziś uroczystość wręczenia wpisów na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Znalazł się na niej m.in. krakowski Lajkonik.

Publikacja: 04.08.2014 22:00

Lajkonik na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Lajkonik na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Foto: Archiwum autora, Monika Kuc MK Monika Kuc

- Po raz pierwszy przygotowaliśmy taką listę obiektów – mówiła minister kultury Małgorzata Omilanowska .- Ma ona przede wszystkim charakter promocyjny, jest informacją, że w Polsce zachowały się ważne tradycje, ceremonie i umiejętności, które chcielibyśmy - jako dobro szczególne - ochronić, zachować dla następnych pokoleń

Aż dwa miejsca zdobył na liście Kraków. Wpisano na nią Pochód Lajkonika, zwanego również Konikiem Zwierzynieckim, czyli barwny korowód przeciągający przez miasto w oktawę święta Bożego Ciała oraz szopkarstwo krakowskie związane z Bożym Narodzeniem

Przebieg pochodu Lajkonika do dziś odbywa się zgodnie XIX-wieczną tradycją, a legenda wiążę go z XIII-wieczną obroną Krakowa przez flisaków wiślanych przed najazdem tatarskim. Najważniejszą postacią orszaku jest oczywiście Lajkonik – jeździec z bułąwą na białym drewnianym koniu, ucharakteryzowany na Tatara z gęstą czarną brodą i ubrany w fantastyczny strój z elementami orientalnymi. Za nim podążą orszak złożony z 36 osób, a zamyka go grająca kapela. Obyczaj udziału w pochodzie Lajkonika przekazywana jest w rodzinach krakowskich z pokolenia na pokolenie.

Podobnie staranie kultywowane są tradycje szopki krakowskiej, której początki sięgają połowy XIX wieku. Tworzyli je cieśle i murarze głównie ze Zwierzyńca. Było to dla nich dodatkowe zajęcie zimą, bo wówczas nie prowadzono większych prac budowlanych. W 1937 roku zorganizowano pierwszy konkurs na szopkę krakowską (od 1946 odbywa się on pod patronatem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa). Zgłaszane do konkursu prace to artystyczne unikatowe dzieła. Ich fantazyjna architektura nawiązuje do różnych krakowskich zabytków – od Kościoła Mariackiego do Wawelu, a występujące w niej lalki i kukiełki noszą krakowskie i góralskie stroje lub przedstawiają postaci historyczne.

Śląsk Cieszyński chlubi się z kolei wpisanym na listę rusznikarstwem artystycznym i historycznym. Tradycje wyrobu broni w Cieszyńskim sięgają drugiej połowy XVI wieku. Tutejsi rusznikarze wyspecjalizowali się w wyrobie małokalibrowej strzelby myśliwskiej tzw. ptaszniczki, do polowań na ptaki. Wyróżniał ją specjalny zamek kołowy (mechanizm zapalający) oraz walory dekoracyjne. Powszechnie broń tę zwano cieszynką i pod tą nazwą ceniono w całej Europie.

Dumą Ulanowa nad ujściem Tanwi do Sanu są tradycje flisackie. Miejscowość tę od XVIII wieku zwano Małym Gdańskiem, bo była ważnym centrum handlu i transportu wodnego na Sanie i Wiśle . Mieszkańcy Ulanowa w większości byli flisakami. Współczesne Bractwo Flisackie p.w. Św. Barbary, liczące ponad 120 osób, nawiązuje do tej tradycji w wersji rekreacyjno-turystycznej, organizując od ponad 20 lat spławy po Sanie, Wiśle, Odrze i Warcie.

Procesja Bożego Ciała w Łowiczu jest tradycją liczącą już kilkaset lat. Stanowi część obchodów święta religijnego, ustanowionego przez papieża Urbana IV w XIII wieku. A jednocześnie uważana jest za symbol kultury regionu łowickiego, który łączy rodziny i pokolenia. Barwna procesja zachwyca niezwykłym klimatem i regionalnymi strojami uczestników. Wielu z nich od lat angażuje się w dekorowanie ołtarzy, noszenie chorągwi parafialnych figur i obrazów, przedstawiających świętych, sztandarów, poduszek, czy w sypanie kwiatów, traktując udział w tych obrzędach jako honor i zaszczyt.

Podstawą do stworzenia Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego (powołanej w 2013 roku) jest Konwencja UNESCO z 2003 roku, którą Polska ratyfikowała w 2011. Listę prowadzi minister kultury i dziedzictwa narodowego. Wnioski o wpis (zgłoszenia składają sami zainteresowani) przyjmuje w jego imieniu Narodowy Instytut Dziedzictwa. O ich zakwalifikowaniu decyduje rada, w której zasiada 19 ekspertów.

Wpis na krajową listę otwiera drogę do ubiegania się o miejsce na Liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.

Monika Kuc

- Po raz pierwszy przygotowaliśmy taką listę obiektów – mówiła minister kultury Małgorzata Omilanowska .- Ma ona przede wszystkim charakter promocyjny, jest informacją, że w Polsce zachowały się ważne tradycje, ceremonie i umiejętności, które chcielibyśmy - jako dobro szczególne - ochronić, zachować dla następnych pokoleń

Aż dwa miejsca zdobył na liście Kraków. Wpisano na nią Pochód Lajkonika, zwanego również Konikiem Zwierzynieckim, czyli barwny korowód przeciągający przez miasto w oktawę święta Bożego Ciała oraz szopkarstwo krakowskie związane z Bożym Narodzeniem

Pozostało 84% artykułu
Historia
Telefony komórkowe - techniczne arcydzieło dla każdego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem