Rzeczpospolita: Dokładnie 35 lat temu ogłoszono 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. W jaki sposób powstała ta lista?
Andrzej Gwiazda: Lech Wałęsa w sobotę 16 sierpnia 1980 roku poddał strajk trwający w stoczni od dwóch dni. Wtedy Anna Walentynowicz, Alina Pieńkowska i Ewa Ossowska, które nie chciały dopuścić do zakończenia protestu, wygłosiły na bramach stoczni przemówienia, zatrzymując w ten sposób tych pracowników, którzy jeszcze nie zdążyli wyjść. W tym samym czasie zespół Wolnych Związków Zawodowych wzywał inne zakłady pracy, aby przysłały do stoczni swoich delegatów – chodziło o powołanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Między godz. 20 a 22 byli w stoczni już przedstawiciele 28 zakładów pracy. Wtedy ustaliliśmy, że stworzymy wspólną listę postulatów strajkowych.
Jak wyglądała praca nad stworzeniem tych postulatów?
Ustaliliśmy regulamin, wyznaczono prezydium. Trzeba podkreślić, że wielu z tych ludzi widziało się pierwszy raz na oczy, znali się tylko uczestnicy spotkań WZZ. Została wybrana kilkuosobowa komisja, która postawiła jeden ze stołów pod ścianą, ułożyła przy nim listę wszystkich żądań strajkowych i na ich podstawie wybrała te, które stały się wspólne. Dotyczyły akceptacji wolnych związków zawodowych, zagwarantowania prawa do strajku, przywrócenia do pracy zwolnionych robotników, przestrzegania wolności słowa, doprowadzenia do poprawy sytuacji w kraju poprzez wprowadzenie zmian w służbie zdrowia oraz podwyższenia pensji.
Dlaczego wybrano właśnie te postulaty?
Każdy strajkujący zakład pracy oprócz żądań ogólnych miał też własne postulaty, nieraz bardzo szczegółowe, jak np. naprawa dziury w dachu. Takie żądania nie mogły się znaleźć na wspólnej liście. Podzielono żądania strajkowe wszystkich załóg na te, które mogli zrealizować dyrektorzy zakładów, i te, które przekraczały ich kompetencje. Z tej drugiej grupy powstało 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Początkowo było ich 20, jednak gdy następnego dnia do MKS dołączyły zakłady pracujące w trybie czterobrygadowym, dopisano postulat ich dotyczący – żądanie wolnego od pracy dnia w zamian za pracującą sobotę.
