Jak wilk, a jednak nie wilk, czyli Bestia z Gévaudan

Nic nie zwiastowało tragedii, która miała przerwać sielankową scenę rozgrywającą się na oświetlonym wczesnoletnimi promieniami słońca pastwisku w regionie Gévaudan (obecnie departament Lozère) w dolinie rzeki Allier na południu Francji. 30 czerwca 1764 r. 14-letnia pastereczka Jeanne Boulet pasła stado owiec, gdy została brutalnie zabita. W pobliżu wioski Les Hubacs, niedaleko Langogne, zaatakowało ją jakieś nieznane stworzenie.

Dziewczynę pochowano 1 lipca „bez sakramentów”, ponieważ nie mogła wyspowiadać się przed śmiercią. Akt pochówku określa, że została zabita przez „dziką bestię”. Zapis sugeruje, że nie była pierwszą ofiarą stworzenia. Faktycznie, kilka dni wcześniej w Langogne nieznane zwierzę zaatakowało inną młodziutką pasterkę pasącą krowy. Z pobliskiego lasu wyłoniło się coś nierozpoznanego i przypuściło bezwzględny atak. Przerażone psy rzuciły się do ucieczki. Na szczęście wokół dziewczyny skłębiło się bydło, które stanęło w jej obronie. Gdy w potarganych ubraniach dowlokła się do wioski, nikt nie chciał dać wiary jej słowom. Jak pisze historyk Jay M. Smith w „Monsters of the Gévaudan”, twierdziła, że widziała zwierzę, które wyglądało „jak wilk, a jednak nie wilk”. Kolejną ofiarę zgłoszono 8 sierpnia. Zginęła wówczas 14-letnia mieszkanka wioski Masméjean, w parafii Puy-Laurent.

Czytaj więcej

Historia świata

Kult niedźwiedzia. Czego się zlękniesz w nadbałtyckiej stronie?

„Lokis” Janusza Majewskiego to nie tylko udany i pełen uroku eksperyment z kinem gatunkowym w czasach mrocznych. Oglądany po latach, prowokuje też do refleksji nad osobliwościami literatury XIX wieku, zawiłościami lingwistycznymi, a przede wszystkim nad specyfiką mitologii bałtyckiej.

To było dopiero preludium, bo w latach 1764–1767 w górach Margeride ofiar było dużo więcej, a ginęły one zwykle w wyniku rozszarpania gardła. Badanie Norsk Institutt for Naturforskning z 1987 r. oszacowało, że doszło do 210 ataków, w wyniku których zginęło 113 osób, a 49 zostało rannych; 98 zabitych zostało częściowo zjedzonych. Inne źródła twierdzą, że zwierzę lub zwierzęta zabiły od 60 do 100 dorosłych i dzieci, a zraniły ponad 30. Zanim ataki w końcu ustały, Bestia została zabita kilka razy.

Bestia z Gévaudan atakowała głowę lub szyję ofiary

W sierpniu i wrześniu odnotowano kolejne ofiary. Przez resztę 1764 r. liczba ataków w regionie rosła. Ludność bardzo szybko ogarnął strach. Najczęściej atakowane były kobiety i dzieci, rzadziej mężczyźni. Jedynie przebywanie w grupie zdawało się dawać jakąś iluzję bezpieczeństwa. Zwykle ofiarami były osoby doglądające bydła w lasach w okolicach Gévaudan. Raporty wskazują, że Bestia atakowała głowę lub szyję ofiary. Niektórzy świadkowie twierdzili, że miała nadprzyrodzone zdolności. Wierzyli, że mogła chodzić na tylnych nogach niczym ludzie, że mogła wykonywać zdumiewające skoki. Byli przekonani, że skóra Bestii mogła odbijać kule, a sam potwór... powracać z martwych.

Kilka zachowanych opowieści mówiło o niezniszczalności Bestii. Wynikało z nich, że trafiona kulami wyszkolonych strzelców Bestia za każdym razem podnosiła się. Świadectwa przypisywały jej boski dar omniprezencji albo bilokacji – w bardzo krótkim odstępie czasu była widziana w miejscach oddalonych o wiele kilometrów. Doniesienia te wydają się jednak mało wiarogodne, bo w większości przypadków odległości, o których mowa, mogło pokonać jedno zwierzę.

Osobliwą cechą Bestii była jej śmiałość. Wydawała się nie bać człowieka. Gdy napotykała opór, oddalała się „40 kroków”, siadała na zadzie na kilka chwil, i jeśli nie była ścigana, wracała do szarży. Następnie oddalała się stępem lub krótkim kłusem. Kilka ofiar zostało zaatakowanych w środku wiosek. Większość świadectw dotyczyła ataków w ciągu dnia. Bestia wykazywała się zadziwiającą agresywnością, która nie zawsze wydawała się podyktowana głodem. Była niezwykle zwinna, co pozwalało jej przeskakiwać przez mury, których pies nie mógłby pokonać.

Pod koniec grudnia 1764 r. zaczęły krążyć plotki, że za zabójstwami mogła stać para zwierząt. Stało się tak, ponieważ w krótkim czasie doszło do dużej liczby aktów agresji, które zgłaszano niemal jednocześnie. Niektóre relacje sugerują, że Bestia była widziana z innym takim samym zwierzęciem (partnerem?), podczas gdy inne, że towarzyszyły jej młode.

31 grudnia biskup Mende Gabriel-Florent de Choiseul-Beaupré wezwał do modlitwy i pokuty. Jego apel przeszedł do historii pod nazwą „przykazania biskupa Mende”. Biskup opisał Bestię jako plagę zesłaną przez Boga, aby ukarać ludzi za ich grzechy. Cytował św. Augustyna, przywołując „sprawiedliwość Boga”, a także Biblię i boskie groźby dotyczące zesłania dzikich bestii. Biskup nakazał prowadzenie 40-godzinnych nabożeństw przez trzy kolejne niedziele, a wszyscy księża diecezji musieli ogłosić to swoim wiernym.

Żarliwe modły trwały, lud szukał ratunku w kościele, jednak Bóg nie był ani rychliwy, ani pomocny. Już bowiem 12 stycznia 1765 r. Jacques Portefaix i siedmioro dzieci z wioski Villaret, w parafii Chanaleilles, zostali zaatakowani przez Bestię. Na szczęście pozostali w grupie i udało im się odpędzić potwora.

To spotkanie zwróciło uwagę króla Ludwika XV, który przyznał Portefaixowi 300 liwrów i kolejne 350 liwrów do podziału między jego towarzyszy. Król nagrodził również Portefaixa edukacją na koszt państwa. Następnie zadekretował, że państwo francuskie pomoże znaleźć i zabić potwora. Dla małej dziewczynki „w wieku około 12 lat, która została częściowo pożarta [...] przez ludożerczą bestię, która pustoszy ten kraj od prawie trzech miesięcy”, decyzja zapadła zbyt późno. Pochowano ją 11 lutego w parafii Le Malzieu.

Ludwik XV wysłał profesjonalnych myśliwych specjalizujących się w polowaniach na wilki

Jako pierwszy na pustoszonym przez potwora terytorium pojawił się kapitan Jean-Baptiste-Louis-François Boulanger, pan Duhamel. 14 października 1764 r. ten szanowany oficer dowodzący ochotnikami Clermont-Prince zgłaszał chęć upolowania stworzenia. Rozkaz hrabiego Jeana-Baptiste’a de Marina de Moncana dał mu tę szansę.

Czytaj więcej

Historia

Szczury na szlaku

Po II wojnie światowej wielu nazistowskich zbrodniarzy uniknęło odpowiedzialności. Simon Wiesenthal twierdził, że to dzięki wyrafinowanej sieci watykańskiej, która przemyciła ich za ocean.

Pan Duhamel podjął wiele prób zabicia potwora. Niestety, nieskutecznych. Do walnego spotkania myśliwego z Bestią doszło w pobliżu zamku Bois de la Baume. Kapitan ukryty w zasadzce wymierzył w potwora, który wyszedł wprost na strzał, i gdy już miał nacisnąć spust służbowego karabinu, tor lotu pocisku przecięło trzech jeźdźców (w tym trębacz), którzy również widzieli zwierzę i chcieli oddać salwę w jego kierunku. Mimo przeszkody Boulanger strzelił, ale nieprecyzyjnie... Bestia uciekła. Ordynans szybko podprowadził mu wierzchowca. Oficer ruszył za bestią z pistoletem w dłoni. Niestety, w lesie zgubił drogę. Dwóch jego kwatermistrzów też podążyło za Bestią. Opróżnili w jej kierunku cztery pistolety. Na próżno. Nie poddali się jednak i zaatakowali, trzymając w dłoniach przerażające niemieckie szable husarskie. Bestia jednak zachowała dystans, co uniemożliwiło jej zaszlachtowanie.

Po tym fiasku polowania gubernator prowincji nakazał im powrót do kwater, twierdząc, że „ich zatrudnienie kosztuje społeczność o wiele za dużo”.

W zamian Ludwik XV podjął decyzję o wysłaniu profesjonalnych myśliwych specjalizujących się w polowaniach na wilki: Jeana Charles’a Marca Antoine’a Vaumesle d’Ennevala i jego syna Jeana-François. Ojciec i syn D’Enneval przybyli do Clermont-Ferrand 17 lutego 1765 r., przywożąc ze sobą osiem psów gończych, które zostały wyszkolone do polowania na wilki. Przez następne cztery miesiące para polowała na wilki eurazjatyckie, wierząc, że jedno lub więcej z tych zwierząt jest Bestią. Jednak ataki nie ustawały. W czerwcu 1765 r. zapadła decyzja, by D'Ennevalsów zastąpił François Antoine.

11 sierpnia grupa wieśniaczek przechodziła przez kładkę nad strumieniem, gdy pojawiło się zwierzę. Kobiety cofnęły się o kilka kroków, ale nie wpadły w panikę. Bestia zaatakowała. Wówczas Marie-Jeanne Vallet, około 20-letnia służąca proboszcza parafii Paulhac, uniosła włócznię, którą niosła dla ewentualnej obrony i zdołała wbić ją w pierś stworzenia. Bestia wpadła do rzeki, ale wydostała się i zniknęła w lesie.

Historia szybko dotarła do Antoine’a, który udał się na miejsce zdarzenia. To on w liście do Saint-Florentina, ministra domu królewskiego, porównał Marie-Jeanne do Joanny d’Arc, nadał jej przydomek „Dziewicy z Gévaudan”. Odkrył, że włócznia była rzeczywiście pokryta krwią, a znalezione ślady przypominały tropy Bestii. Mimo prowadzonych przez myśliwego poszukiwań nie udało się odnaleźć i dobić zwierzęcia.

Jednak 20 lub 21 września Antoine zabił podejrzane zwierzę. Był to duży szary wilk – samiec o wysokości 80 cm, długości 1,7 m i wadze 60 kg. Antoine oficjalnie ogłosił: „Oświadczamy niniejszym raportem podpisanym naszą ręką, że nigdy nie widzieliśmy dużego wilka, który mógłby być porównywalny z tym. Dlatego uważamy, że to może być przerażająca bestia, która wyrządziła tak wiele szkód”.

Zwierzę zostało zidentyfikowane jako winowajca. W jego wnętrznościach znaleziono nieprzetrawione resztki owiec oraz kawałki czerwonej tkaniny, a kilku ocalałych z ataku rozpoznało blizny na jego ciele zadane przez broniące się ofiary. Wśród nich były Marie-Jeanne Vallet i jej siostra. Wydawało się, że trafiono na właściwego drapieżnika.

Wilk został wypchany i pojechał do Paryża, a tymczasem François Antoine zaczął ścigać partnerkę Bestii i jej dwa dorosłe szczenięta, które dostrzeżono w pobliżu opactwa Chazes. Udało mu się to 19 października. Antoine wrócił do Paryża 3 listopada, gdzie dostał od króla ponad 9 tys. liwrów nagrody za rozwiązanie problemu. Zyskał także sławę, tytuły i przywileje.

Okaz ustawiono w komnatach królowej Marii Leszczyńskiej. Stanowił atrakcję dla gości. Stał sobie przykryty tkaniną, usuwaną teatralnie, gdy wchodzili do pomieszczenia. Mogli wówczas stanąć przed ludożerczym potworem. W czasach przed telewizją musiał robić wrażenie, choć nie na wszystkich. Brytyjski polityki, podróżnik i pisarz Horace Walpole drwił, że „caryca Katarzyna II ma więcej zębów niż wilk z Francji”.

Zmartwychwstanie Bestii z Gévaudan

Listopad minął bez żadnych doniesień o ataku. Ludność ośmieliła się uwierzyć, że Antoine rzeczywiście zabił Bestię. „Nie słyszymy już nic o Bestii” – czytamy entuzjastyczne zdanie w liście do władz Langwedocji. Radość była jednak przedwczesna.

Czytaj więcej

Historia świata

Wampiry, upiory i strzygi, czyli historia naszych lęków

To nie Hollywood wymyśliło wampiry, strzygi i upiory. Są one tak stare jak cała cywilizacja. Współczesne horrory przy gusłach naszych przodków zdają się być jedynie przyjemną i prostą rozrywką.

2 grudnia Bestia znowu zaatakowała. Ofiarami miało być dwóch chłopców w wieku 6 i 12 lat. Bestia próbowała schwytać młodszego, ale starszy chłopiec skutecznie ją odpędził. Niedługo potem nastąpiły udane ataki, a niektórzy pasterze byli świadkami, że Bestia w ogóle nie bała się bydła. Po atakach w pobliżu La Besseyre-Saint-Mary donoszono o kilkunastu kolejnych ofiarach śmiertelnych. Opowieści te były jednak epizodyczne i nikt nie był pewny, co to za stworzenie zabija. Zaalarmowano króla, ale Ludwik XV był znudzony tematem i nie chciał już słyszeć o dzikiej bestii, którą pokonał jego myśliwy. Zwłaszcza że gazety uznały temat za wyczerpany i nie donosiły już o żadnych atakach, które miały miejsce w okolicach Gévaudan.

W marcu 1766 r. ataki się nasiliły. Miejscowi dżentelmeni wiedzieli już, że dwór nie przyjdzie z pomocą. Trzeba było wziąć sprawę w swoje ręce. Lokalna szlachta zalecała trucie psów i podrzucanie zwłok w miejsca pojawiania się Bestii. Organizowano również polowania. Podjęte środki okazały się nieskuteczne. Bestia kontynuowała ataki przez cały rok 1766. Jednak jej sposób działania uległ zmianie: wydawała się mniej przedsiębiorcza i znacznie bardziej ostrożna.