Raj podatkowy w środku niemieckiego lasu

Ta historia zaczyna się trochę jak w bajce braci Grimm. Na południowym zachodzie niemieckiego kraju związkowego Szlezwik-Holsztyn, kilka kilometrów na wschód od Hamburga, rozciąga się olbrzymi kompleks leśny o nazwie Sachsenwald. Niegdyś były to tereny łowieckie należące do samego cesarza Wilhelma I. Jednak w dowód uznania za politykę zjednoczeniową Niemiec, w 1871 r. monarcha przekazał ten las na własność swojemu kanclerzowi Otto von Bismarckowi. Duża część tej fortuny nadal należy do rodziny Bismarcków. Ród utrzymał też swoją siedzibę w położonym na skraju kompleksu leśnego zamku Friedrichsruh.

Tajemnicza leśna chata

Ale w samym środku tej puszczy, na końcu błotnistej leśnej ścieżki i zaledwie kilka metrów za znakiem „zakaz wstępu – teren prywatny”, stoi kryta strzechą, niepozorna drewniana chata myśliwska. Wędrujący po lesie miłośnik natury, który przypadkowo na nią trafi, zapewne uzna, że niczym specjalnym się nie wyróżnia. Będzie musiał stąd jednak szybko rejterować, bo nieproszeni goście są tu niemile widziani.

Czytaj więcej

Historia świata

Kulturkampf – historia niespełnionej obsesji

Nie wszystkie logiczne działania są racjonalne, czego dowiódł Bismarck antykościelną kampanią.

Choć chata z wyglądu jest nieciekawa, to za jej drzwiami kryje się niezwykła historia, która silnie podzieliła niemiecką opinię publiczną. Należy bowiem do samego hrabiego Gregora von Bismarcka, prawnuka pierwszego kanclerza zjednoczonych Niemiec i osoby wysoko postawionej wśród niemieckiej arystokracji. Wiele wskazuje, że jest miejscem znacznie ważniejszym dla potomka „Żelaznego Kanclerza” niż zamek Friedrichsruh. Na bocznej ścianie tego domu znajduje się kilka skrzynek pocztowych, a na drzwiach wejściowych tabliczka z napisem „Biuro”. Po co to wszystko? Ponieważ w tym samotnym domku myśliwskim hrabia Gregor von Bismarck od dziesięciu lat kieruje największym w Niemczech rajem podatkowym.

Zamiana Sachsenwaldu w dochodowe przedsiębiorstwo nie jest inicjatywą obecnego seniora rodu. Już sam Otto von Bismarck przemienił podarowane mu przez cesarza tereny łowieckie w dochodowy obszar gospodarki leśnej, słynący z tartaków i firm produkujących wyroby z drewna. Obecnie główną firmą Bismarcków z Sachsenwaldu jest spółka Sachsenwald Energy GmbH, w której tradycyjna działalność związana z obróbką drewna ma już jedynie charakter marginalny. Z oficjalnych komunikatów tej firmy dowiadujemy się, że znacznie rozszerzyła swój cel biznesowy, poszerzając go o „handel towarami, walutami, papierami wartościowymi oraz kontraktami terminowymi na indeksy”.

Należy podkreślić, że Sachsenwald to kompleks leśny o powierzchni blisko 70 kilometrów kwadratowych. Pan hrabia traktuje go jak własne państwo, w którym obowiązują inne normy fiskalne niż w całych Niemczech.

W lesie podatki są niższe niż w mieście

Sachsenwald Energy GmbH nie jest jedyną firmą, którą prowadzi Gregor von Bismarck. Pan hrabia jest m.in. prezesem licznych spółek z zakresu doradztwa inwestycyjnego i obrotu nieruchomościami, a nawet zakładów Floh Enterprises, które produkują i sprzedają urządzenia stanowiące połączenie plecaka i hulajnogi. Te przynoszące milionowe dochody firmy mają od dziesięciu lat jedną wspólną siedzibę: Stangenteich 2, 21521 Sachsenwald. Jest to adres owej leśnej chaty na końcu błotnistej ścieżki.   

Na ten adres zarejestrowane jest ponad 20 innych firm krajowych i międzynarodowych, które nie należą do pana hrabiego. Czego szukają w środku lasu? Tego, czego pragną wszyscy przedsiębiorcy na świecie: bardzo niskich podatków.

Czytaj więcej

Historia

Wielki szlem Bismarcka

W wyniku klęski w bitwie pod Sedanem Francja przestała być cesarstwem, a Napoleon III trafił do niewoli. Kilka miesięcy później w zajętym przez Prusaków Wersalu proklamowano powstanie Cesarstwa Niemieckiego.

W tym przypadku rzecz dotyczy Gewerbesteuer, czyli podatku handlowego, któremu podlega wszelka działalność gospodarcza w Niemczech. Stawka tego podatku jest ustalana przez władze lokalne, co oznacza, że ​​może się różnić w zależności od gminy. Zasady ustalania dochodu podlegającego opodatkowaniu, czyli zyski z działalności gospodarczej oraz określone ustawowe dodatki i ulgi, są takie same w całych Niemczech. Jest ona jednakowa także dla wszystkich przedsiębiorców na terenie jednej gminy. Minimalna stawka Gewerbesteuer musi wynosić co najmniej 7 procent. Nie ma jednak ustawowego pułapu tej stawki. Średnio jest to nieco powyżej 14 procent w całych Niemczech. Zazwyczaj wyższa stawka obowiązuje w miastach niż na obszarach wiejskich.

Hebesatz, czyli mnożnik lokalny, różni się w zależności od gminy i może wynosić od 200 do nawet 580 procent.

Od 1958 r. stawka podatku handlowego w Sachsenwaldzie wynosi 275 procent. Wydaje się, że to dużo, ale przecież o połowę mniej niż w pobliskim Hamburgu. Dlaczego? Ponieważ las Bismarcka nie podlega gminie i nie obowiązują w nim stawki gminne.

Krytykujący ten stan rzeczy obywatele uważają, że prywatny las z prywatną stawką podatku od działalności gospodarczej to relikt feudalnej przeszłości. Bismarckowie dowodzą jednak, że leśna fortuna wywodzi swoje wyjątkowe prawa z czasów, kiedy Niemcami rządził cesarz.

Prywatne księstwo Bismarcka

Darowizna cesarska uczyniła Sachsenwald nie tylko prywatnym lasem Bismarcków, ale także prywatną jednostką administracyjną na mapie Niemiec. Od 153 lat Sachsenwald jest zatem „obszarem wolnym od społeczności”. Jego uprzywilejowaną pozycję potwierdza regulamin gminy wiejskiej dla prowincji Schleswig-Holstein z 1892 r. (niem. „Landgemeindeordnung für die Provinz Schleswig-Holstein”), który uznaje samodzielne obwody majątkowe za formę władzy samorządowej z administracją mającą równe prawa co inne gminy i jednostki samorządu terytorialnego. W takich okręgach nie ma wyborów do rady miejskiej lub gminnej, ponieważ właściciel gruntu jest „osobą sprawującą obowiązki publicznoprawne”, jednoosobowo i dziedzicznie zarządza terenem. Jest zatem po prostu lokalnym księciem.

Co prawda, na mocy prawa szlezwicko-holsztyńskiego z 1927 r. w dużej mierze zniesiono specjalne przywileje właścicieli okręgów dworskich, ale w przypadku rodu Bismarcków, zapewne ze względu na wyjątkowe zasługi tej rodziny dla Niemiec, specjalne przywileje zostały utrzymane w nienaruszonej formie od 1871 r.