Kulawi i ślepi! Przybywajcie pod grotmaszt!

Wiek XVII: gdy holenderski okręt wojenny „Het Huis te Uruinigen” zawija do portu w Kopenhadze, reja spada na grupę kilkudziesięciu marynarzy. Lekarz okrętowy De Graaf opisuje skrupulatnie wszystko w dzienniku okrętowym: trzech zginęło na miejscu, dziesięciu miało połamane nogi, żebra, wielu – poprzetrącane stawy; niektóre rany na głowach były tak poważne, że chirurg nie był w stanie pomóc tym ludziom.

W epoce żaglowców nawet podczas pokoju takie przypadki nie były rzadkością. A cóż dopiero w czasie wojen i bitew morskich! XVII stulecie było przełomowe pod wieloma względami, także na morzu. Anna Pastorek w artykule „Chirurgia okrętowa we flocie wojennej Republiki Zjednoczonych Prowincji w XVII wieku” [„Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 16 (67)/3 (253)/2015] wyjaśnia w odniesieniu do tego stulecia: „Bez dobrze wyszkolonych doświadczonych marynarzy niemożliwe było manewrowanie przez dłuższy czas w szyku liniowym, przy zmiennych warunkach pogodowych. A tego właśnie wymagała taktyka liniowa – nowa forma walki, która zdominowała XVII-wieczne działania na morzu. Rozwój tej taktyki w połowie XVII wieku, co wiązało się z poprawą skuteczności artylerii okrętowej, sprawił, że liczba ofiar wśród załóg okrętów wojennych gwałtownie rosła. Palącym problemem dla dowódców ówczesnej floty stało się więc zorganizowanie opieki medycznej nad ofiarami wypadków podczas służby na morzy, a przede wszystkim nad rannymi w trakcie bitew morskich, a także nad kalekami – ofiarami bitew morskich”.