Odnawiamy Łyczaków

Dzięki wsparciu państwa polskiego w ciągu pięciu lat konserwacji zostało poddanych ponad sto grobów na najbardziej znanej nekropolii we Lwowie.

Aktualizacja: 24.07.2019 21:08 Publikacja: 24.07.2019 18:59

Foto: shutterstock

Marek Kozubal

Postać Chrystusa, który stał na nagrobku Agaty z Fiałkowskich Stranskiey, jest zdemontowana, aby konserwatorzy mogli wzmocnić miejsce na skarpie, na której stoi. Powróci na swoje miejsce, gdy konserwatorzy uzupełnią też ubytki w rzeźbie i oczyszczą ją. – Teraz prowadzimy prace przy trzech nagrobkach – mówi „Rzeczpospolitej" konserwatorka Karolina Tałuć, absolwentka ASP w Warszawie, która pracuje nałyczakowskiej nekropolii

Czytaj także: Polskie zabytki odzyskają blask

Niedawno nasi naukowcy odnowili kwaterę tzw. Żelaznej Kompanii, w której spoczywają szczątki 47 uczestników powstania listopadowego. Została ona postawiona w 1880 roku przy okazji lwowskich obchodów 50-lecia tego zrywu. Inicjatorami budowy kwatery dla weteranów byli ówcześni członkowie Rady Miasta Lwowa, z prezydentem Michałem Gnoińskim. Po 1945 roku miejsce to było wielokrotnie dewastowane.

W tym roku polscy konserwatorzy odnowią kilkanaście pomników, m.in. Eveliny Beaty z Czackich hrabiny Karnickiej i Feliksa Szczęsnego hrabiego Karnickiego oraz generała Józefa Kajetana Janowskiego. – Co roku odnawiamy także nagrobek ukraiński – zaznacza dr Michał Laszczkowski, szef Fundacji Dziedzictwa Kulturowego. W tym roku to będzie pomnik Wołodymira Iwasieczki, w poprzednich latach odnowiony został np. nagrobek ukraińskiego poety, pisarza i polityka Iwana Franko.

Okazale wyglądają odnowione właśnie pomniki Ordona czy byłych prezydentów Lwowa: Michała Michalskiego, Tadeusza Rutkowskiego oraz Józefa Neumanna.

O wyborze zabytków decyduje polsko-ukraińska komisja ekspertów. Fundacja wykonuje prace od 2013 r. – W tym czasie odnowionych zostało około stu nagrobków. Władze cmentarza, widząc, jak zmieniło się miejsce wokół nich, dbają o nie – zaznacza dr Laszczkowski.

Prace te wykonywane są przez polsko-ukraińskie zespoły konserwatorskie. Nadzór nad nimi sprawują prof. Janusz Smaza z ASP w Warszawie oraz doc. Juryj Ostrowśkyj ze strony ukraińskiej. Kwatery zostały odrestaurowane dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury, Instytutu POLONIKA oraz Fundacji Dziedzictwa Kulturowego. Na ten cel wydano ok. 5 mln zł.

Michał Laszczkowski przypomina, że przed wojną na Cmentarzu Łyczakowskim znajdowało się 20 tys. polskich nagrobków, z kwerendy przeprowadzonej przez fundację wynika, że do dzisiaj zachowało się 8 tys. pomników.

– W poprzednim roku cmentarz odwiedziło 210 tys. gości, tak wynika ze sprzedaży biletów, ale część osób wchodzi na cmentarz, nie płacąc – mówi nam Michailo Nahaj, dyrektor cmentarza. Około połowy turystów stanowią Polacy.

Zabytkowa nekropolia jest jednym z najważniejszych polskich cmentarzy. Pochowani są na nim najznamienitsi mieszkańcy wielonarodowego i wielokulturowego Lwowa. Wśród autorów pomników nagrobnych są m.in. Parys Filippi, Anton Schimser, Hartman Witwer, Paweł Eutele, Julian Markowski czy Witold Rawski.