Zastrzelą „Waltera” raz jeszcze

Na początku sierpnia z bieszczadzkich lasów znów wypadną ukraińskie sotnie: „Bira”, „Hrynia” i „Stacha”. Zaatakują kolumnę rządowych samochodów. Kule upowskich erkaemów znów śmiertelnie trafią w serce generała Karola Świerczewskiego „Waltera”, „który się kulom nie kłaniał”. Wszystko jak w książce Jana Gerharda „Łuny w Bieszczadach” i opartym na niej filmie Ewy i Czesława Petelskich „Ogniomistrz Kaleń”.

Wielką batalistyczną rekonstrukcją pobytu „Waltera” 28 marca 1947 r. w Baligrodzie i jego zabójstwa w pobliskich Jabłonkach chce się promować miejscowy samorząd.

– Mam nadzieję, że przyciągnie to do nas rzesze turystów – chwali się pomysłem Robert Stępień, wójt Baligrodu.

Władze gminy uważają, że bolszewicki generał, który w 1920 r. walczył przeciw armii Józefa Piłsudskiego, a później jako zaufany Józefa Stalina został wysłany w 1936 r. do Hiszpanii, może być dla bieszczadzkiej miejscowości doskonałym elementem propagandowym.

– Nie chodzi o postać generała, ale o sam fakt historyczny, że zginął na terenie naszej gminy – twierdzi wójt Stępień, który zapewnia, że interesuje się historią i wie, iż Świerczewski chwały Polsce nie przyniósł. – Na oczach publiczności zastrzelimy „Waltera” jeszcze raz – opowiada.

Problem z „Walterem” mają za to władze Poznania. Jego pomnik został tam rozebrany.

– Nie wykluczam, że wystąpimy do sądu przeciw prezydentowi Ryszardowi Grobelnemu za niszczenie dóbr kultury – zapowiada Edward Skrzypczak z Obywatelskiego Ruchu Obrony Pomników i Pamiątek Tradycji Lewicowych w Wielkopolsce.

Przeciw rozbiórce pomnika Świerczewskiego protestowali kombatanci LWP i dawni działacze PZPR. Wsparli ich politycy SLD Marek Siwiec i Krystyna Łybacka oraz hiszpański europoseł Miguel Angel Martinez.

– Nie można mu czynić zarzutu, że służył w armii bolszewickiej, bo został wywieziony na Sybir i do kogo miał pójść, jak wybuchła rewolucja? Że zatwierdzał wyroki śmierci na żołnierzy? Na froncie takie sytuacje zdarzają się w każdej armii – przekonuje Skrzypczak.

– O „Walterze” mówiło się, że był pijakiem. A pokażcie mi na froncie generała, który nie pije. Sam też piłem – broni generała emerytowany pułkownik LWP Arkadiusz Ogrodowczyk.

Pomysł na promocję przy pomocy kontrowersyjnych bohaterów ma również Sztynort na Mazurach. Kilka dni temu odsłonięto pomnik i uroczyście obchodzono setną rocznicę urodzin Heinricha von Lehndorffa, porucznika Wehrmachtu z Prus Wschodnich, który – co przypomniał „Nasz Dziennik” – w 1939 r. zabijał polskich żołnierzy. Pod koniec wojny przyłączył się do spisku przeciw Hitlerowi, za co w 1944 r. został rozstrzelany.

Na uroczystościach zorganizowanych przez Polsko-Niemiecką Fundację Ochrony Zabytków Kultury pojawili się przedstawiciele lokalnych władz. Tłumaczą, że dostali zaproszenie i głupio im było nie skorzystać. Poza tym ich zdaniem to dobra promocja mazurskiej miejscowości. —zal

[ramka][i]Rozmowa[/i]

[b]"Świerczewski z bolszewikami walczył przeciw Polsce" [/b]

[b]Rz: Władze Baligrodu chcą przyciągnąć turystów, wykorzystując postać gen. Karola Świerczewskiego „Waltera”. Czy to dobry pomysł na promocję gminy?[/b]

[b]prof. Ryszard Terlecki, historyk, były dyrektor oddziału IPN w Krakowie, poseł PiS:[/b] Rozmaite historyczne sensacje przyciągają wakacyjną publiczność i nie ma w tym nic złego. Zwiedzanie kwatery Hitlera może być taką samą atrakcją jak rekonstrukcja bitwy pod Grunwaldem. Ale to nie powód, żeby w Kętrzynie postawić pomnik Hitlera.

Widzowie spektaklu w Baligrodzie powinni wiedzieć, co oglądają. Takiej wiedzy powinna dostarczyć im szkoła, ale z tym jest coraz gorzej.

[b]A więc kim był gen. Świerczewski, kultowy bohater PRL?[/b]

Komuniści rozpaczliwie potrzebowali bohaterów, którymi mogliby się chwalić, ale w ich ruchu takich nie było. Dlatego fałszowali życiorysy i tworzyli fałszywe legendy. Świerczewski był warszawskim robotnikiem. W czasie I wojny światowej ewakuowano go wraz z fabryką w głąb Rosji. Tam stał się bolszewikiem i wstąpił do Armii Czerwonej. W 1920 r. jako dowódca batalionu został ranny w wojnie przeciw Polsce. Później robił karierę w sowieckim wojsku i w uznaniu zasług wysłano go jako „ochotnika” do Hiszpanii, gdzie m.in. dowodził francusko-belgijską Brygadą Międzynarodową. W 1938 r. został odwołany do Moskwy, a w 1941 r. za nieudolność w dowodzeniu 248. Dywizją Piechoty wysłany na tyły. Przypomniano sobie o nim, gdy powstawała tzw. armia Berlinga, do której został skierowany. Zresztą gen. Berling usiłował się go pozbyć, m.in. z powodu bardzo już zaawansowanego alkoholizmu. Potem Świerczewski dowodził 2. Armią LWP – w operacjach drezdeńskiej i budziszyńskiej popełnił wiele rażących błędów, które kosztowały życie tysięcy żołnierzy. W 1946 r. jako członek Komitetu Centralnego PPR został wiceministrem obrony.

[b]Jak powstała jego legenda? [/b]

Świerczewski zginął pod Baligrodem w marcu 1947 r. Jego śmierć stała się sygnałem do rozpoczęcia akcji „Wisła” przeciw Ukraińcom. Ale wiele wskazuje, że zamach, w którym zginął, sprokurowali jego towarzysze. Wkrótce jednak zaczęto tworzyć legendę gen. „Waltera” (pseudonim z Hiszpanii), który z czasem stał się jednym z bohaterów komunistycznej mitologii.

[b]Czy 20 lat po obaleniu komunizmu nadal powinny stać pomniki takich „bohaterów”?[/b]