Reklama
Rozwiń
Reklama

Zabytki w nie swoim żywiole

„Wicher z tryumfem zawył; a na mokre góry, Wznoszące się piętrami z morskiego odmętu Wstąpił geniusz śmierci i szedł do okrętu, Jak żołnierz szturmujący w połamane mury”. Adam Mickiewicz, „Burza” (fragm.), cykl: „Sonety” z 1826 r.

Publikacja: 22.12.2025 21:00

Zabytki w nie swoim żywiole

Foto: AdobeStock

Na półkuli północnej jesień i zima to sezon sztormów, huraganów. Ich siła niszczycielska jest porażająca. Na przykład w styczniu 2017 r. „Rzeczpospolita” informowała: „ucierpiało wiele nadmorskich miejscowości, zniszczone zostały klifowe brzegi, wały wydmowe, nabrzeża, infrastruktura portów i przystani. W niektórych miejscowościach zniknęły plaże, zniszczona została roślinność, powyrywane zostały drzewa. Tylko dla wybrzeża środkowego i wschodniego straty oszacowane przez urzędy morskie wynoszą 50 milionów złotych”.

Ale zaborcze nawałnice zwracają niekiedy zabytki, o których istnieniu świat nie wiedział. Oto przykład najnowszy: francuski portal „Sciences et Avenir” poinformował, że na wybrzeżu koło Hoi An (Wietnam) tajfun odsłonił drewniany wrak sprzed kilkuset lat. Znalezisko jest ogromnie cenne, ponieważ struktura wraku wskazuje, że statek zbudowano do rejsów oceanicznych. To z kolei pasuje do dziejów miasta Hoi An, które w XVI w. było portugalskim portem na Morzu Południowochińskim (faktoria Faifo). Archeolodzy z Wietnamskiego Uniwersytetu Narodowego w Ho Chi Minh przystąpią do systematycznych badań tego obiektu.

Czytaj więcej

Zabytkowy złom sprzed 114 lat

Sztormy bywają szczodre. Na plażę w mieście Aszkelon w Izraelu żywioł wyrzucił marmurowy antyczny posag kobiety (ważący 200 kg!), a także fragmenty ścian łaźni z czasów rzymskich.

Nawałnica, jaka przeszła przez Orkady, archipelag na północ od Szkocji, odsłoniła koło wyspy Sanday wrak okrętu wojennego sprzed 250 lat.

Reklama
Reklama

Na plażę przy ujściu rzeki Severn w walijskim hrabstwie Monmouthshire sztormowe fale wyrzuciły cztery rybackie kosze z XIV w.

W Bułgarii koło Burgas sztormowe fale Morza Czarnego odsłoniły pozostałości rzymskiego systemu kanalizacyjnego.

Ponieważ koszula bliższa ciału, zróbmy rzut oka na posztormowe polskie wybrzeże. W Lubiatowie w woj. pomorskim rozjuszone morze „wydało” nieznane historykom fundamenty domu letniskowego należącego w XIX wieku do majątku Jackowo. W Łazach koło Mielna po sztormie ukazały się kikuty pni drzew rosnących tam 3 tys. lat temu. Podobny prezent podarował sztorm w Sowińskim Parku Narodowym – pozostałości po pradawnej puszczy dębowo-bukowej.

W Międzywodziu żywioł odsłonił wrak zbudowanego z dębiny żaglowca z XIX w. Przeniesiono go jako zabytek muzealny do Kamienia Pomorskiego. PortalMorski.pl wystawił mu taką laurkę: „Wrak statku reprezentuje ginący już w XIX wieku gatunek żaglowca, prawdopodobnie towarowego. Do wykonania jego kluczowych elementów wykorzystano ponad 120-letnie drewno dębowe spoza obszaru obejmującego południowe wybrzeże Bałtyku”.

Czytaj więcej

Arktyczna odsłona pradziejów

Na Helu sztormowe fale, podmywając wydmy, odsłoniły nieznane fragmenty fortyfikacji, m.in. tunel prowadzący do betonowego bunkra strzeleckiego. Także na Helu, w ubiegłym roku, po morskiej burzy ukazał się tor biegnący wprost do morza – tworzą go prefabrykowane elementy z czasów II wojny światowej; Niemcy używali ich do transportu ciężkich obiektów na statki.

Reklama
Reklama

Po jesiennych i zimowych sztormach brzegiem Bałtyku spaceruje wielu ludzi: wdychają jod, szukają bursztynu. To pożyteczne i miłe. Ale może warto dodać do posztormowego spaceru trzeci element: obserwowanie tego, co wyrzuciło morze. Mogą to być np. elementy, jakie wyszły spod ręki szkutnika, cieśli okrętowego z epoki żaglowców.

Historia
Artefakty z Auschwitz znów na aukcji w Niemczech. Polski rząd tym razem nie reaguje
Historia
Julia Boyd: Po wojnie nikt nie zapytał Niemców: „Co wyście sobie myśleli?”
Historia
W Kijowie upamiętniono Jerzego Giedroycia
Historia
Pamiątki Pierwszego Narodu wracają do Kanady. Papież Leon XIV zakończył podróż Franciszka
Historia
Wielkie Muzeum Egipskie otwarte dla zwiedzających. Po 20 latach budowy
Materiał Promocyjny
W kierunku zrównoważonej przyszłości – konkretne działania
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama