Poniatowa. Koszary na grobach i terenach obozów

Poważny orzech do zgryzienia będą mieli wojskowi. Teren, który zostanie im przekazany przez władze samorządowe Poniatowej, kryje ofiary niemieckich zbrodni.

Publikacja: 22.05.2023 16:12

Według dr. Artura Podgórskiego  nocy z 3 na 4 listopada 1943 r. Niemcy wymordowali w obozie w Poniat

Według dr. Artura Podgórskiego  nocy z 3 na 4 listopada 1943 r. Niemcy wymordowali w obozie w Poniatowej 14,8 tys. Żydów (zdjęcie ilustracyjne).

Foto: Fotorzepa/ Marta Bogacz

Władze samorządowe Poniatowej (Lubelskie) zdecydowały o przekazaniu w formie darowizny około 20 hektarów terenu dawnych zakładów EDA na rzecz wojska. Z takim wnioskiem wystąpił podległy resortowi obrony Rejonowy Zarząd Infrastruktury w Lublinie. Najprawdopodobniej na tym terenie powstanie jednostka wojskowa.

W 1937 r. w Poniatowej powstała filia warszawskich Państwowych Zakładów Tele i Radio Technicznych, w których planowano produkować aparaty łączności dla wojska. Inwestycja została przerwana po wybuchu wojny.

Z opracowania naukowego dr. Artura Podgórskiego opublikowanego w „Przeglądzie Historyczno-Wojskowym” w 2017 r. wyłania się zupełnie inny obraz tego miejsca w czasie okupacji. Jesienią 1941 r. Niemcy utworzyli tam obóz jeniecki – Stalag 359 dla sowieckich żołnierzy. „Jeńcy umierali masowo na czerwonkę i tyfus. Jesienią 1941 r. zmarło około 5 tys. jeńców. Zmarłych zakopywano na terenie obozu, w zbiorowej mogile” – podaje dr Podgórski. 27 lutego 1942 r. obóz został rozwiązany. „Na podstawie posiadanych informacji wiemy, iż w Stalag 359u w Poniatowej zginęło około 20 tys. jeńców z różnych narodów dawnego Związku Radzieckiego (Rosjan, Ukraińców, Kazachów, Azerów, Uzbeków, Białorusinów, Kirgizów, Mołdawian, Tatarów krymskich)” – dodaje.

Po likwidacji tego obozu Niemcy utworzyli tam zaś obóz pracy SS, w którym przebywali Żydzi przeniesieni z getta warszawskiego. Z obozem nawiązały kontakt Żydowska Organizacja Bojowa i Rada Pomocy Żydom Żegota. Żołnierz AK Teodor Pajewski organizowali ucieczki więźniów. Wyprowadził m.in. działaczkę Poale Syjon-Lewicy Polę Elster oraz Emanuela Ringelbluma, twórcę grupy Oneg Szabat.

Jesienią 1943 r. został on przekształcony w filię obozu koncentracyjnego w Lublinie. W nocy z 3 na 4 listopada 1943 r. Niemcy wymordowali tam, zdaniem dr. Podgórskiego, 14 800 Żydów. Z kolei na przełomie 1944 i 1945 roku, utworzono tam obóz podległy komunistycznej bezpiece.

Na terenie zakładów mogą znajdować się masowe groby, dlatego zapytaliśmy burmistrza Pawła Kaczmarczyka czy zostaną tam przeprowadzone poszukiwania i ekshumacje? Nie otrzymaliśmy odpowiedzi na to pytanie. Powiedział tylko, że na części terenu dawnych zakładów mogą znajdować się ewentualnie groby, dlatego planuje w tym miejscu stworzyć upamiętnienie.

„Pozyskanie terenu na rzecz wojska jest na wstępnym etapie uzgodnień z obecnym właścicielem – Władzami m. Poniatowa. Obecnie teren nie jest w zarządzie Rejonowego Zarządu Infrastruktury w Lublinie działającym w imieniu Skarbu Państwa w związku z tym nie mamy możliwości prowadzenia działań mających na celu upamiętnienie miejsca pochówku niemieckich ofiar, natomiast pytania o prowadzone poszukiwania i ekshumację należy kierować do obecnego właściciela terenów – Władz m. Poniatowa. Równocześnie warto podkreślić, że ewentualne przyszłe inwestycje na terenach przyjętych od miasta odbywać się będą zgodnie z obowiązującymi przepisami, zaś ewentualne ujawnione szczątki ofiar mordów niemieckich znajdą należny szacunek” – odpowiedziała nam Anna Wdowiak-Mrugała z Rejonowego Zarządu Infrastruktury w Lublinie.

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Materiał Promocyjny
Współpraca na Bałtyku kluczem do bezpieczeństwa energetycznego
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń