Dwa wcześniejsze felietony publikowane w tym cyklu opisywały rozwój internetu od strony sprzętowej. Opowiedziałem, jak powstała idea sieci niemającej żadnego centralnego punktu, jak powstawały skuteczne protokoły przesyłania wiadomości, wyszukiwania domen, routery do kierowania ruchem itp. Natomiast rosnąca liczba podmiotów korzystających z internetu (osób prywatnych i instytucji) spowodowała konieczność tworzenia narzędzi do odnajdywania potrzebnych informacji w ich szybko rosnących zasobach. O historii rozwoju tych narzędzi opowiem w tym felietonie.
Kopanie nor w internecie
Dziś już prawie nikt tego nie pamięta, ale pierwszym narzędziem, którym ja sam przeszukiwałem w latach 90. XX wieku sieciowe bazy danych, był protokół wymiany informacji o nazwie Gopher. Powstał w kwietniu 1991 r. na Uniwersytecie Minnesota w placówce o nazwie Microcomputer, Workstation, Networks Center i został początkowo zbudowany w celu dystrybucji informacji wewnątrzwydziałowej. Ponieważ jednak był to bardzo udany produkt, który pozwalał docierać do różnych danych (liczb, tekstów, grafiki, a nawet danych binarnych) umieszczonych w różnych komputerach, bardzo szybko się rozpowszechnił. Gopher miał trudne zadanie, bo komputery podłączone do internetu były zróżnicowane pod względem architektury i wykorzystywały różne protokoły komunikacyjne (FTP, Telnet, WAIS itp.). Pierwszy serwer Gophera w Polsce został uruchomiony w końcu listopada 1992 r. w Toruniu. Jego administratorem był astronom Rafał Maszkowski.
Czytaj więcej
Oferta europejskiego internetu w latach 90. XX wieku nie była szczególnie atrakcyjna. W upowszechnianiu sieci przeszkadzały też wysokie koszty dzierżawienia łączy – w szczególności przebiegających pomiędzy krajami – oraz niedostateczna liczba punktów łączących sieci ze sobą na wzór amerykański.
Nazwa tego protokołu wzięła się od sympatycznego amerykańskiego zwierzątka, które kopie nory i długie tunele, zatem program, który „drążył tunele informacyjne” w internecie, nazywał się właśnie Gopher (po polsku mówiliśmy na niego „Świstak”). Był on na pewnym etapie rozwoju internetu wręcz niezastąpiony.
Lepsze jest wrogiem dobrego
Ale pojawiło się coś lepszego i Gopher poszedł w zapomnienie. 12 listopada 1990 r. Tim Berners-Lee i jego koledzy z ośrodka CERN (pod Genewą) opublikowali opracowywany od 1989 r. protokół komunikacji komputerowej WWW (World Wide Web, czyli sieć o zasięgu światowym). Protokół ten pozwalał na bezpośredni dostęp do zawartości baz danych, bez potrzeby szczegółowego przeszukiwania sieci. Protokół komunikacji WWW miał służyć naukowcom w CERN, ale po jego upowszechnieniu 6 sierpnia 1991 r. służył także zwykłym użytkownikom internetu.