Muzeum na miarę Marszałka

Czesi mają muzeum poświęcone Masarykowi, Brytyjczycy Churchillowi, Francuzi de Gaulle'owi, nawet Estończycy wybudowali takie muzeum swojemu bohaterowi narodowemu, jakim był Laidoner. Tymczasem my wciąż nie upamiętniliśmy we właściwy sposób kluczowej postaci, jaką dla naszej historii najnowszej jest Józef Piłsudski – mówi „Uważam Rze" prof. Grzegorz Nowik, historyk biorący udział w opracowaniu koncepcji muzeum poświęconego osobie Piłsudskiego, które ma powstać w Sulejówku do końca 2016 r. – Teraz jest wreszcie szansa, że to się zmieni – dodaje.

Tuż przed obchodami Święta Niepodległości zaprezentowano w Belwederze koncepcję planowanej placówki. Muzeum Józefa Piłsudskiego ma być prowadzone wspólnie przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Fundację Rodziny Józefa Piłsudskiego, dotychczasowego gospodarza dworku Milusin. W ramach budowy muzeum planowane jest odtworzenie wnętrz dworku. Integralną częścią muzeum, poza budynkami, ma być oryginalny ogród Marszałka. W planach jest też budowa nowego obiektu mającego pełnić funkcję centrum edukacyjnego, z ekspozycją poświęconą jego życiu i działalności.

Dwie trzecie powierzchni budynku muzealno-edukacyjnego znajdzie się pod ziemią. – Chcemy, by nie przytłaczał swoją skalą dworku Milusin. Właśnie w części podziemnej znajdą się: stała ekspozycja, strefa edukacyjna, pracownie muzealne i magazyny – tłumaczy wnuk Marszałka i równocześnie dyrektor muzeum Krzysztof Jaraczewski. Dlatego nowy budynek ma powstać w pewnym oddaleniu od dworku i zostać przedzielony ścianą lasu. – To nie będzie bardzo daleko. Jakieś 10–15 minut piechotą od dworku – tłumaczy Jaraczewski.

W muzeum znajdzie się m.in. ponad tysiąc różnych pamiątek po Marszałku przekazanych przez jego rodzinę. – Niestety większość najcenniejszych, w tym biblioteka Marszałka, została rozgrabiona.

W 1947 r. do dworku w Sulejówku przyjechał płk Piotr Jaroszewicz, który obejrzał willę, a następnego dnia przybyło tam wojsko i zabrało całe jej wyposażenie. Nigdy go nie odnaleziono. Dlatego apelujemy do wszystkich osób, które mogą mieć w swoich zbiorach pamiątki po Marszałku, o przekazanie ich do muzeum – mówi prof. Nowik.

W naziemnej części nowego budynku będzie hol wejściowy, który pomieści księgarnię i sklep muzealny, czytelnię starej prasy, kawiarnię oraz szatnię. Znajdzie się tu także wielofunkcyjna sala, w której nie tylko będą prezentowane ekspozycje czasowe, ale także odbywać się będą konferencje, uroczystości czy spotkania. Budowa rozpocznie się w 2014 r. i ma potrwać dwa lata. Zostanie sfinansowana w ramach Wieloletniego Programu Rządowego i kosztować około 170 mln zł.

Dla młodych

Jego twórcy chcą, by placówka w równie atrakcyjny sposób, jak zrobiło to już Muzeum Powstania Warszawskiego, przybliżała najnowszą historię Polski. – Nie trzeba tutaj wyważać otwartych drzwi. Twórcy MPW pokazali, jak można zainteresować historią najnowszą młode pokolenie oraz sprawić, że placówka pełni funkcję nie tylko muzeum, ale znacznie szerszą. Chcemy, by w przypadku Muzeum Piłsudskiego było podobnie – tłumaczą.

Zamierzają przedstawić postać Józefa Piłsudskiego na szerokim tle historycznym, kulturowym i społecznym. – To zresztą nie będzie jedynie miejsce „kultu" marszałka. Pragniemy pokazać również rolę, jaką w odzyskaniu niepodległości odegrali tacy ludzie jak Wincenty Witos, Roman Dmowski, Ignacy Daszyński czy Wojciech Korfanty. Chcemy, żeby to było miejsce, w którym pokazany zostanie olbrzymi sukces, jaki odniosła II RP w wielu rozmaitych dziedzinach. Nie da się ukryć, że jej osiągnięcia w zestawieniu z tym, co udało nam się zrobić przez ostatnie 20 lat III RP, są nieporównywalne – mówi prof. Nowik. – Nie będziemy też w muzeum unikać trudnych tematów, takich jak przewrót majowy czy pewne ograniczenia demokracji, które w II RP miały miejsce. W placówce będzie miejsce na szeroką dyskusję – zapewnia.

Zanim jednak do tego dojdzie, trzeba jeszcze uzbroić się w cierpliwość, tym bardziej że walka o upamiętnienie Marszałka jest od dawna długa i wyboista. Fundacja Rodziny Józefa Piłsudskiego dworek w Sulejówku odzyskała dopiero w 2000 r. Wcześniej w budynku mieściło się przedszkole. Dopiero wybudowanie nowego pozwoliło rozwiązać problem. Akt powołania Muzeum Józefa Piłsudskiego został podpisany w listopadzie 2008 r. przez ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego w obecności m.in. córki Marszałka Jadwigi Piłsudskiej-Jaraczewskiej oraz byłego prezydenta Rzeczypospolitej na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego. Przez długi jednak czas brakowało pieniędzy na jego budowę. Dopiero w 2011 r. inwestycja została wpisana do Wieloletniego Programu Rządowego. Później pojawiły się problemy m.in. z zamrożeniem wydatków na administrację.

– Przez to nie udało się wciąż zbudować struktury muzeum, a ludzie, którzy pracują nad jego koncepcją, robią to po godzinach swojej normalnej pracy. Mam nadzieję, że w roku 2013 uda się to wreszcie zrobić i prace ruszą pełną parą – mówi prof. Nowik.

Piłsudski w Sulejówku

Dlaczego wybór twórców muzeum padł akurat na Sulejówek, a nie np. na Warszawę? Przecież Józef Piłsudski mieszkał w Milusinie zaledwie przez trzy lata (od 1923 do 1926 r.), a np. w Belwederze znacznie dłużej?