Nie zapomnieć o Polakach ratujących Żydów

Prezydent Andrzej Duda otworzy w Markowej muzeum poświęcone Polakom, którzy w czasie II wojny światowej pomagali żydowskim sąsiadom.

Aktualizacja: 29.01.2016 11:13 Publikacja: 28.01.2016 18:45

Na ścianie muzeum znajdzie się ponad 1200 nazwisk osób z Podkarpacia, które podczas wojny ratowały Ż

Na ścianie muzeum znajdzie się ponad 1200 nazwisk osób z Podkarpacia, które podczas wojny ratowały Żydów

Foto: materiały prasowe

Uroczyste otwarcie placówki im. Rodziny Ulmów odbędzie się 17 marca i będzie miało charakter międzynarodowy – zapowiadają władze podkarpackiego Urzędu Marszałkowskiego. Wezmą w nim udział przedstawiciele polskiego rządu, parlamentarzyści, dyplomaci oraz władze kościelne.

Dr Mateusz Szpytma, który nadzoruje projekt muzeum, informuje nas, że trwają już prace związane z montażem wystawy stałej. Jak podkreśla, muzeum ma upamiętniać Polaków, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów w całej Polsce, nie tylko na Podkarpaciu.

– Będzie to pierwsza taka placówka. Muzeum Ulmów jest świadectwem, że państwo polskie promuje przeszłość swego narodu i jest z niej dumne – podkreśla historyk prof. Jan Żaryn, senator PiS.

Muzeum powstaje w Markowej, niewielkiej podkarpackiej miejscowości w okolicach Łańcuta. Rankiem 24 marca 1944 r. niemieccy żandarmi zamordowali tam ośmioro Żydów – pięciu mężczyzn o nazwisku Szall z Łańcuta i miejscowe Żydówki, córki Chaima Goldmana: Gołdę i Genię wraz z dzieckiem.

Zamordowani zostali też ukrywający ich Polacy: Józef Ulma i będąca w ostatnim miesiącu ciąży jego żona Wiktoria. Oprawcy zastrzelili także szóstkę ich dzieci. Najstarsza Stasia miała osiem lat. Pochowano ich potajemnie w ogrodzie.

Jak ustalił IPN, jednym z morderców był pochodzący z Czech Józef Kokot – żandarm z posterunku w Łańcucie. W 1958 roku na podstawie aktu oskarżenia przeciw niemu udało się odtworzyć przebieg zbrodni. „Kokot osobiście wyprowadził z mieszkania dwoje dzieci, pchnął je na ziemię i zastrzelił" – wynika z akt IPN.

Izraelski Instytut Pamięci Yad Vashem przyznał Ulmom tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2004 roku odsłonięto pomnik przypominający tamte wydarzenia, a od 2003 roku trwa proces beatyfikacji rodziny.

– Rodzina Ulmów jest chlubą naszego narodu – uważa abp Józef Michalik, metropolita przemyski. I dodaje, że to doskonały temat na polską superprodukcję filmową. – Takimi ludźmi powinniśmy się chwalić przed całym światem, bo są oni doskonałym przykładem miłości ofiarnej.

Z hierarchą zgadza się prof. Żaryn, który podkreśla, że placówka w Markowej będzie muzeum niezwykłej rodziny.

– Józef Ulma był zaangażowanym społecznikiem, patriotą, człowiekiem głęboko wierzącym i bardzo odpowiedzialnym. Dom, który stworzył ze swoją żoną, przepełniony był miłością. Nie tylko do własnej rodziny, ale i do sąsiadów – potwierdza.

Instytut Yad Vashem uhonorował dotąd 6,6 tys. Polaków, którzy w czasie wojny ratowali Żydów.

– Ta liczba jest jednak zaniżona, takich rodzin jak Ulmowie było znacznie więcej. W wielu przypadkach Żydom pomagały osoby anonimowe. Pomoc dla nich odbywała się w konspiracji, zajmowało się tym także podziemne państwo polskie – przypomina Żaryn.

Muzeum w Markowej będzie przypominało dom Ulmów. We wnętrzach zaprezentowane zostaną m.in. zdjęcia wykonane przez Józefa Ulmę. Przedstawiają one Markową i jej mieszkańców w okresie przedwojennym i podczas II wojny światowej. Prezentowane będą również historie Polaków z Podkarpacia, którzy w czasie ostatniej wojny udzielali pomocy Żydom. Wystawione eksponaty będą też przedstawiać relacje polsko-żydowskie przed wojną i w trakcie okupacji, a także stosunki powojenne.

Na ścianie obok muzeum znajdą się tabliczki z nazwiskami osób z Podkarpacia, które za pomaganie Żydom zostały przez Niemców zabite (151), oraz tych, które wojnę przeżyły (1083).

Placówka powstała w centrum Markowej, w sąsiedztwie miejscowego skansenu. Prace trwały od października 2013 r. Ich koszt to ok. 8,5 mln zł.

O Polakach ratujących Żydów pamiętają też muzycy. Dariusz Malejonek, lider zespołu Maleo Reggae Rockers, który współtworzył płytę „Panny Wyklęte", w tym roku nagra płytę z piosenkami o bohaterach ratujących Żydów. Wydawcą płyty przy wsparciu Fundacji Niepodległości będzie Narodowe Centrum Kultury.

Z kolei Muzeum Historii Polski wydało komiks „Misja Karskiego. Zatrzymać Holokaust" pokazujący działalność kuriera Jana Karskiego, który jako pierwszy ujawnił masowe mordy na Żydach dokonywane przez Niemców.

Historia
Paweł Łepkowski: „Największy wybuch radości!”
Historia
Metro, czyli dzieje rozwoju komunikacji miejskiej Część II
Historia
Krzysztof Kowalski: Cień mamony nad przeszłością
Historia
Wojskowi duchowni prawosławni zabici przez Sowietów w Katyniu będą świętymi
Historia
Obżarstwo, czyli gastronomiczne alleluja!