XXI wiek jest świadkiem błyskotliwej kariery teledetekcji w archeologii. To technika pozyskiwania na odległość informacji o powierzchni naszej planety. Pochodzą one m.in. ze zdjęć lotniczych, satelitarnych, z obrazów radarowych i tworzonych przez tzw. lidar. Ten ostatni to Light Detection and Ranging – urządzenie wykorzystujące wiązkę laserową do ustalania wymiarów rozmaitych obiektów i sporządzania map 3D powierzchni Ziemi.
Na przykład w 2018 r. lidar umożliwił odkrycie w gwatemalskiej puszczy sieci stanowisk cywilizacji Majów, w sumie ponad 60 tys. struktur przestrzennych! Ale szybko okazało się, że jednak od przybytku głowa boli, bo ta ilość danych przerosła możliwości analityczne archeologów. Nie byli w stanie ich ogarnąć... pomogła więc sztuczna inteligencja.
Czytaj więcej
„Sensacja – zaskakująca wiadomość lub niezwykłe wydarzenie budzące powszechne zainteresowanie; te...
23 września 2024 r. ambasada Japonii w Limie, stolicy Peru, zorganizowała konferencję prasową, podczas której zakomunikowano o wielkim postępie w archeologii prekolumbijskiej. Badania przyspieszyły dzięki wykorzystaniu przez japońskich naukowców sztucznej inteligencji. W ciągu sześciu miesięcy pomogła ona zidentyfikować 303 nowe, wcześniej nieznane geoglify na pustyni Nazca. Rzecz w tym, że wcześniej, od momentu odkrycia pierwszych geoglifów w 1926 r., czyli niemal przez stulecie, rozpoznano zaledwie 430 takich rysunków.
Poszukiwania i badania na terenach piaszczystych wydm są dla archeologów prawdziwym koszmarem. Na ich powierzchni trudno dostrzec ślady wskazujące na obecność zabytków pod piaskiem. Poza tym wykopaliska w piasku nieuchronnie przywodzą na myśl pracę Syzyfa – jamy i wykopy niemal natychmiast się osypują, ponownie wypełnia je piasek. Tak się dzieje choćby na piaszczystej pustyni Ar-Rab al-Chali (na Półwyspie Arabskim), zajmującej powierzchnię 650 tys. km kw. Stanowi ona na archeologicznej mapie białą plamę. Aby mimo wszystko dobrać się do tajemnic, jakie skrywa, naukowcy z Uniwersytetu Khalifa w Abu Dhabi opracowali szczególną metodę badań – połączenie obrazów uzyskiwanych za pomocą fal radiowych ujawniających obiekty tkwiące pod piaskiem z „machine learning” sztucznej inteligencji. W ten sposób udało się zlokalizować „strefę archeologiczną” o powierzchni kilometra kwadratowego w rejonie Saruq al-Hadid, niedaleko Dubaju. Wcześniej badacze nie mieli o niej pojęcia. Wstępny sondaż wykopaliskowy ujawnił pod piaskiem ceramikę, narzędzia i zarysy budowli nawet sprzed 5 tys. lat.
