Jakie tajemnice kryje Las Szpęgawski. Znaleziono ślady Akcji 1005

Pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej znaleźli dowody zacierania śladów zbrodni popełnionych w czasie II wojny światowej przez Niemców na mieszkańcach Pomorza.

Publikacja: 23.05.2025 13:15

Prace prowadzone przez pracowników IPN w Lesie Szpęgawskim na Pomorzu.

Prace prowadzone przez pracowników IPN w Lesie Szpęgawskim na Pomorzu.

Foto: IPN

Naukowcy prowadzą badania w Lesie Szpęgawskim w ramach śledztwa prowadzonego przez pion śledczy IPN w Gdańsku. Ich celem jest odnalezienie nieoznaczonych grobów ofiar zbrodni, do których dochodziło od jesieni 1939 r. do końca stycznia 1940 r.

Chcą też udokumentować przypadki tuszowania przez Niemców pod koniec 1944 r. zbrodni popełnionych w Lesie Szpęgawskim w ramach tzw. Aktion 1005 (Akcja 1005), czyli ekshumacji przeprowadzanych w celu niszczenia szczątek ofiar.

Odnaleziono doły ze spalonymi szczątkami ludzkimi

Naukowcy założyli dziesięć sondaży o różnej długości i głębokości. Z ich ustaleń wynika – podaje IPN, że nie wszystkie masowe groby zostały przebadane w trakcie powojennych ekshumacji prowadzonych w Lesie Szpęgawskim, ale też Niemcy niezbyt uważnie zacierali ślady.

Odnaleziono bowiem m.in. spalone szczątki ludzkie, fragmenty drewna użytego do budowy stosów, na których wydobyte zwłoki ofiar zostały spalone, łuski i pociski oraz rzeczy osobiste należące do zamordowanych. Archeolodzy znaleźli m.in. krzyżyki, medaliki, guziki cywilne i wojskowe, metalowe elementy podbić butów, sprzączki i klamry, spinki, zegarki, monety.

Czytaj więcej

Sądy RFN chroniły nazistowskich zbrodniarzy

Zbadano już trzy groby. W grobie nr 9 znajdowały się niespalone ludzkie szczątki należące do osób dorosłych. W grobie nr 16 odnaleziono łącznie prawie 200 kg kości, które należały do kilkudziesięciu osób dorosłych, kobiet i mężczyzn w różnym wieku. Ponadto obecne były kości dzieci w wieku od 7-14 lat. W grobie nr 32 odkryto zaś skrzynie z kośćmi, które nie zostały spalone, ale bezładnie w nich złożone. W jednej ze skrzyni znaleziono figurkę Matki Boskiej.

Naukowcy starają się identyfikować ofiary zbrodni

Dzięki wyrytemu nazwisku na łyżce udało się ustalić, iż należała do jednej z ofiar obecnej na liście osób zamordowanych w Lesie Szpęgawskim. Inny przedmiot umożliwił ustalenie tożsamości ofiary, której nazwisko nie figuruje na tej liście. Znaleziono też nieprzełamany nieśmiertelnik. Dowody zbrodni zostały zabezpieczone, będą one poddane zabiegom konserwatorskim.

W Lesie Szpęgawskim pochowano ofiary zbrodni pomorskiej

Jak przypominają historycy IPN, Las Szpęgawski leżący na północny wschód od Starogardu Gdańskiego, to jedno z najważniejszych miejsc zbrodni pomorskiej. 2 września 1939 r. Niemcy rozpoczęli tam masowe egzekucje, które trwały do stycznia 1940 r. W lesie zabijano nie tylko mieszkańców Starogardu i pobliskich wsi, lecz także Tczewa, Pelplina, Gniewa i Skórcza. Wśród ofiar znajdowały się osoby z zaburzeniami psychicznymi, zabijane w ramach akcji „T-4”.

Czytaj więcej

Tak zabijała Samoobrona

Byli to pacjenci ze szpitali psychiatrycznych w Kulparkowie koło Lwowa, Choroszczy koło Białegostoku, Dziekance koło Gniezna, Gostyninie, Kobierzynie koło Krakowa, Owińskach koło Poznania, Tworkach pod Warszawą i Świeciu nad Wisłą.

Jesienią 1944 r. na miejsce kaźni zostało skierowane specjalne komando, które zgodnie z wytycznymi Akcji 1005 wydobyło z grobów zwłoki, spaliło je, a następnie usiłowało zatrzeć ślady po masowych mogiłach. Jeden z dołów śmierci przypadkowo pominięto. W latach 1945-1947 przeprowadzono ekshumacje, które potwierdziły dokonanie w tym miejscu zbrodni. Historycy szacują liczbę pomordowanych w tym miejscu na 5-7 tys.

Apel pionu śledczego IPN w Gdańsku

Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku zwraca się z prośbą do wszystkich osób, których krewni stracili życie z rąk funkcjonariuszy i współpracowników III Rzeszy na terenie Starogardu Gdańskiego oraz powiatu starogardzkiego, o zgłaszanie się do siedziby Instytutu w Gdańsku w celu zdania relacji o historii swoich krewnych oraz ewentualnego udostępnienia materiału genetycznego do badań identyfikacyjnych.

Naukowcy prowadzą badania w Lesie Szpęgawskim w ramach śledztwa prowadzonego przez pion śledczy IPN w Gdańsku. Ich celem jest odnalezienie nieoznaczonych grobów ofiar zbrodni, do których dochodziło od jesieni 1939 r. do końca stycznia 1940 r.

Chcą też udokumentować przypadki tuszowania przez Niemców pod koniec 1944 r. zbrodni popełnionych w Lesie Szpęgawskim w ramach tzw. Aktion 1005 (Akcja 1005), czyli ekshumacji przeprowadzanych w celu niszczenia szczątek ofiar.

Pozostało jeszcze 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia Polski
Jak zabito ludzi „Bartka”?
Plus Minus
Ile osób wyjedzie z Polski, gdy wybuchnie wojna? Wojsko musi stać się atrakcyjne
Historia
Ekshumacje w Puźnikach. Do odnalezienia drugi dół śmierci
Kraj
Instytut Pileckiego pod lupą śledczych
Historia Polski
Stosunki polsko-ukraińskie: protokół rozbieżności