Ekshumacje w Puźnikach. Do odnalezienia drugi dół śmierci

W Puźnikach na Ukrainie naukowcy odnaleźli szczątki 42 osób, najpewniej to nie wszystkie ofiary UPA. Instytut Pamięci Narodowej wydał zgodę na poszukiwania we wsi Jureczkowa grobów Ukraińców zabitych przez funkcjonariuszy MO.

Publikacja: 21.05.2025 14:30

Prof. Andrzej Ossowski i minister kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska podczas konferen

Prof. Andrzej Ossowski i minister kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska podczas konferencji dotyczącej podsumowania ekshumacji w Puźnikach

Foto: PAP/Tomasz Gzell

– To społeczny, polityczny, dyplomatyczny i psychologiczny przełom. Wierzę, że będzie miał kluczowe znaczenie dla dbałości o pamięć historyczną – powiedziała podsumowując ekshumacje w Puźnikach na Ukrainie szefowa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanna Wróblewska.

– Zakończone prace ekshumacyjne w dawnej wsi Puźniki to dla nas wszystkich rzecz o niezwykłym ciężarze historycznym. Zrealizowane zostały w bardzo trudnych warunkach, niestabilnej sytuacji w Ukrainie, która od trzech lat broni się przed rosyjską agresją. Ale dla nas wszystkich jest to społeczny, polityczny, dyplomatyczny, ale też psychologiczny przełom, który jest efektem wieloletnich rozmów – dodała Wróblewska. – Wierzę, że będzie miał kluczowe znaczenie dla dbałości o pamięć historyczną – stwierdziła.

– Od początku podkreślaliśmy i podkreślamy, że prace w Puźnikach będą kluczowe dla kolejnych zgód na prace poszukiwawcze i prace ekshumacyjne. Dziś, mogę powiedzieć z pełnym przekonaniem, że wspólnie wypracowaliśmy standardy i dobre praktyki, które mogą być wzorem – podkreśliła Wróblewska.

Czytaj więcej

Marek Kozubal: Czy dzieci zabite w Puźnikach kolaborowały z NKWD?

W Puźnikach znaleziono szczątki dzieci i kobiet

Prace były prowadzone od 23 kwietnia do 10 maja. Uczestniczył w nim zespół składający się z 32 osób, w jego skład wchodzili m.in. archeolodzy i antropolodzy, w tym partnerzy ukraińscy z firmy „Wołyńskie starożytności”, ale też trzy osoby z IPN. Misją kierował genetyk prof. Andrzej Ossowski z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.

– Prace prowadzone były w profesjonalny sposób, teren był bezpieczny, nie doszło do żadnych prowokacji – podkreślił Maciej Dancewicz, wiceprezes Fundacji Wolność i Demokracja, która była organizatorem ekshumacji.

Naukowcy odkryli dół o wielkości 115 metrów kwadratowych. Kości mieszkańców wsi znajdowały się na głębokości pół metra.  Prof. Andrzej Ossowski poinformował, że znaleziono szczątki 42 osób, w tym 11 małoletnich, 16 kobiet i 10 mężczyzn, ponadto 172 artefakty, które posiadali przy sobie (m.in. medaliki, krzyżyki). – Niewątpliwie te rzeczy świadczą, że odnaleziono osoby polskiej narodowości – dodał prof. Ossowski. Pobrany został materiał do badań genetycznych, od 12 maja są one prowadzone w PUM w Szczecinie. Potrwają do końca 2025 r. Badacze mają do dyspozycji materiał porównawczy zebrany od 50 krewnych ofiar.

Podjęte szczątki zostały na miejscu. W sierpniu planowany jest ich pogrzeb na cmentarzu w Puźnikach z udziałem bliskich.

Maciej Dancewicz powiedział, że to nie jest koniec prac w Puźnikach, bowiem nie odnaleziono mniej więcej połowy ofiar. Strona polska wystąpi zatem o poszukiwanie drugiego potencjalnego dołu śmierci, w którym złożono szczątki. Być może znajduje się on w miejscu, gdzie w latach 50. XX wieku prowadzone były prace ziemne związane z budową sieci energetycznej.     

Ukraina odrzuciła wniosek IPN o prace ekshumacyjne w Hucie Pieniackiej

Minister kultury Hanna Wróblewska poinformowała, że w trakcie procedowania jest 26 wniosków złożonych przez podmioty ze strony polskiej i trzy z Ukrainy. Ale prof. Karol Polejowski, wiceprezes IPN dodał, że dwa polskie wnioski dotyczą ekshumacji.

Czytaj więcej

Ambasador Ukrainy: Rosyjskie imperium dostało od nas w zęby

– Mamy sześć zgód na poszukiwania i jedną na ekshumacje wydane przez władze obwodowe, są one obecnie procedowane w ministerstwie kultury Ukrainy. Dziesięć wniosków jest bez odpowiedzi – dodał profesor. Stwierdził też, że strona ukraińska odrzuciła osiem polskich wniosków m.in. dotyczący Huty Pieniackiej. – Będziemy w tej sprawie ponownie składali wnioski – zapowiedział wiceprezes IPN.

Polska zgodna na poszukiwania w Jureczkowej

Karol Polejowski poinformował też, że strona ukraińska złożyła trzy wnioski na prace poszukiwawcze i ekshumacyjne na terenie Polski. Na razie wydana została zgoda na przeprowadzenie takich prac w Jureczkowej koło Birczy, gdzie wiosną 1945 r. funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej dokonali zabójstw na Ukraińcach. IPN otrzymał też wniosek dotyczący zbrodni dokonanej we wsi Łasków koło Hrubieszowa, która została zaatakowana przez oddziały AK i BCh w marcu 1944 roku. Prof. Igor Hałagida historyk zajmujący się relacjami polsko – ukraińskimi z Uniwersytetu Gdańskiego podał, że mowa jest o 327 ukraińskich cywilach. 

Na razie nie wiadomo, kiedy te prace ruszą.

Ukraińcy wystąpili także o przeprowadzenie prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na cmentarzu komunalnym w Przemyślu, gdzie m.in. są pochowani żołnierze Symona Petruli, którzy wraz z Polakami walczyli z bolszewikami. IPN poprosił stronę ukraińską o jego uzupełnienie.


– To społeczny, polityczny, dyplomatyczny i psychologiczny przełom. Wierzę, że będzie miał kluczowe znaczenie dla dbałości o pamięć historyczną – powiedziała podsumowując ekshumacje w Puźnikach na Ukrainie szefowa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanna Wróblewska.

– Zakończone prace ekshumacyjne w dawnej wsi Puźniki to dla nas wszystkich rzecz o niezwykłym ciężarze historycznym. Zrealizowane zostały w bardzo trudnych warunkach, niestabilnej sytuacji w Ukrainie, która od trzech lat broni się przed rosyjską agresją. Ale dla nas wszystkich jest to społeczny, polityczny, dyplomatyczny, ale też psychologiczny przełom, który jest efektem wieloletnich rozmów – dodała Wróblewska. – Wierzę, że będzie miał kluczowe znaczenie dla dbałości o pamięć historyczną – stwierdziła.

Pozostało jeszcze 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kraj
Instytut Pileckiego pod lupą śledczych
Wojsko
Polacy chcą dostępu do brytyjskich archiwów wojskowych. Jest światełko w tunelu
Kraj
W ukraińskich Puźnikach odnaleziono szczątki polskich ofiar UPA
Komentarze
Marek Kozubal: Czy dzieci zabite w Puźnikach kolaborowały z NKWD?
Historia
Paweł Łepkowski: „Największy wybuch radości!”