Inicjatorem stworzenia Akademii Nauk w Berlinie był Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716). Był uczonym na tyle wszechstronnym, że trudno go zakwalifikować do jednej dziedziny. Znane są jego prace związane z matematyką, fizyką teoretyczną i inżynierią mechaniczną, ale był również doktorem prawa i filozofii, a także położył duże zasługi w zakresie historii. Wiedząc, że na dworze króla Francji powstała Akademia Nauk (o dziejach jej powstawania pisałem we wspomnianym wyżej poprzednim felietonie), Leibniz namówił elektora Brandenburgii Fryderyka III (od 1701 r. król w Prusach – jako Fryderyk I Hohenzollern) do tego, by ten powołał Pruską Akademię Nauk.
Berlińska Akademia Nauk
Odpowiedni dekret wydany został 11 lipca 1700 r. i od tej daty liczone są kolejne etapy rozwoju Akademii Niemieckiej. Niemcy były (i są) krajem federalnym, dlatego w różnych księstwach także powstawały podobne związki uczonych, ale dominowała ta pierwsza akademia – nazwana Berlińsko-Brandenburską.
Rosnąca dominacja Prus powodowała, że akademia zmieniała nazwy, w miarę jak umacniała się pozycja Fryderyka I. Gdy w 1701 r. koronował się na króla Prus, akademia przybrała nazwę Królewskie Pruskie Towarzystwo Nauk. Była ona mądrze zbudowana, bo w statucie wydanym w 1710 r. łączyła nauki humanistyczne i przyrodnicze. Najpierw były to dwa wydziały humanistyczne i dwa przyrodnicze – taką strukturę utrzymywano przez ponad 100 lat. Dopiero w 1830 r. w strukturze akademii przewidziano jeden wydział filozoficzno-historyczny i jeden fizyczno-matematyczny.
Gdy w 1740 r. władzę w Prusach objął Fryderyk II Hohenzollern, który zwiększył dominację nad innymi księstwami niemieckimi, wzmocniła się także pozycja akademii
Gdy w 1740 r. władzę w Prusach objął Fryderyk II Hohenzollern, który zwiększył dominację nad innymi księstwami niemieckimi, wzmocniła się także pozycja akademii. Została połączona z powstałym w Berlinie w 1744 r. towarzystwem działającym pod nazwą Nouvelle Société Littéraire (język francuski był wtedy powszechnie uznawany za język nauki i dyplomacji). Owa wzmocniona akademia nosiła nazwę Królewskiej Akademii Nauk i działała w tej strukturze aż do 1933 r., kiedy za jej reformę (a praktycznie niszczenie) zabrali się hitlerowcy, a po 1945 r. – zwycięzcy Sowieci. Ale to już temat na zupełnie osobne opowiadanie.
