Nowe fakty o „ojcu atomowej marynarki wojennej”

Dzięki odkryciu w pułtuskim oddziale Archiwum Państwowego w Warszawie, wiemy kiedy i w jakich okolicznościach przyszedł na świat jeden z twórców amerykańskich okrętów o napędzie jądrowym.

Publikacja: 16.04.2023 08:18

Hyman Rickover

Hyman Rickover

Foto: Domena Publiczna

Hyman Rickover zaliczany jest przez niektórych historyków do najwybitniejszych dowódców amerykańskiej marynarki wojennej XX wieku, który pochodził z terenów dawnej Rzeczpospolitej. Błędnie jednak określano datę jego urodzenia. W 2008 roku na łamach „Rzeczpospolitej” zmarły dwa miesiące temu były ambasador Izraela w Warszawie i przyjaciel Polski Szewach Weiss opublikował jeden z licznych swoich artykułów na temat pochodzących z terenów Polski Żydów.

Rodzi się Chaim Gdala

„W roku 1900 urodził się w Makowie Mazowieckim jeden z największych bohaterów amerykańskiej marynarki wojennej XX wieku. Był to przyszły czterogwiazdkowy admirał Hyman Rickover” – napisał. Dzisiaj z całą pewnością wiele not biograficznych tego wojskowego trzeba skorygować. To dzięki temu, że w oddziale Archiwum Państwowego w Pułtusku znajduje się akt urodzenia – napisany oczywiście w języku rosyjskim, opisujący okoliczności rejestracji noworodka. Jego treść podajemy za tłumaczeniem, które otrzymaliśmy od dr. Krzysztofa Wiśniewskiego, kierownika Oddziału w Pułtusku Archiwum Państwowego w Warszawie.

Czytaj więcej

Z równin Mazowsza na Pacyfik

„Działo się w mieście Makowie 19 grudnia 1899 r. (data wg kalendarza juliańskiego, według gregoriańskiego 31 grudnia – dop. Krzysztofa Wiśniewskiego) o godzinie 11. Zjawił się Abram Rykower, robotnik, 24 lata, mieszkający w Makowie, w obecności świadków Rafała Jerozolimskiego, właściciela domu, lat 70, i Jachima Leszera, służącego bożnicy, 72 lat, mieszkających w Makowie, i przedstawił nam dziecię płci męskiej, stwierdzając, że urodziło się ono w Makowie 12 grudnia tego roku o godzinie 8 rano z jego ślubnej małżonki Ruchli Lei z domu Unger, lat 20. Dziecku temu przy obrzezaniu dano imiona Chaim Gdala. Akt ten stawającemu i świadkom został przeczytany i przez nas i przez świadków został podpisany. Ojciec nowo narodzonego niepiśmienny. Podpisał urzędnik stanu cywilnego, burmistrz miasta Makowa – podpis nieczytelny”.

Dr Krzysztof Wiśniewski zwraca uwagę, że według kalendarza gregoriańskiego Rykower przyszedł na świat 24 grudnia 1899 r., a nie, jak podawane jest w oficjalnych źródłach, 27 stycznia 1900 r. Dodaje, że zachowały się księgi metrykalne z Makowa Maz. od roku 1898, zatem trudno byłoby prowadzić badania genealogiczne jego rodziny.

W marynarce 63 lata

Kim stał się w przyszłości Chaim Gdala Rykower. Z noty biograficznej opublikowanej w „Rzeczpospolitej” przez Szewacha Weissa wynika, że jego rodzicom Racheli i Abrahamowi niedostatek dawał się często we znaki. „Oprócz tego wieści o pogromach rozchodziły się złowrogim echem. Hyman nauczył się języka hebrajskiego w chederze. Edukacja trwała jednak tylko dwa lata, do szóstych urodzin chłopca, kiedy rodzice opuścili kraj, poszukując lepszej przyszłości w Ameryce. Na początku było im bardzo ciężko bez pieniędzy w Chicago. Hyman Rickover był mocno hartowany przez życie. Ratunkiem i przepustką do lepszego świata stała się dla Hymana szkoła. Szybko się okazało, że chłopak posiada nie lada smykałkę do spraw związanych z elektrotechniką” – napisał były ambasador Izraela.

Nakreślił jego karierę naukowa i wojskową w amerykańskiej marynarce wojennej. Przed II wojną światową służył m.in. na niszczycielu USS „La Vallette”, w czasie ataku Japończyków na bazę w Pearl Harbor „jego umiejętności okazały się wówczas bezcenne. Potrafił uruchomić uszkodzony przez wroga USS »California« i wyprowadzić go na bezpieczne wody, unikając tym samym zatopienia” – pisał Weiss. Uczestniczył w programie Manhattan, czyli pracach badawczych nad stworzeniem bomby atomowej. Po wojnie został zastępcą szefa Działu Reaktorów Sił Morskich i opracował plany pierwszego na świecie okrętu podwodnego o napędzie nuklearnym USS „Nautilus”. Z czasem zyskał on przydomek ojca nuklearnych sił morskich.

„Rickover zdobył chyba wszystkie najwyższe odznaczenia, tytuły zarówno cywilne, jak i wojskowe. Czas jego służby dla ojczyzny był także rekordowy, służył aż 63 lata. Zmarł 8 lipca 1986 roku. Spoczywa na cmentarzu zasłużonych w Arlington” – przypominał Weiss.

Hyman Rickover zaliczany jest przez niektórych historyków do najwybitniejszych dowódców amerykańskiej marynarki wojennej XX wieku, który pochodził z terenów dawnej Rzeczpospolitej. Błędnie jednak określano datę jego urodzenia. W 2008 roku na łamach „Rzeczpospolitej” zmarły dwa miesiące temu były ambasador Izraela w Warszawie i przyjaciel Polski Szewach Weiss opublikował jeden z licznych swoich artykułów na temat pochodzących z terenów Polski Żydów.

Rodzi się Chaim Gdala

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Publicystyka
Marek Kozubal: Polski Bond wyciągnięty z cienia
Historia Polski
Szukają żydowskiego bohatera z czasów rzezi Pragi
Historia świata
Czy Konstytucja 3 maja była drugą ustawą zasadniczą w historii świata?
Historia świata
Jakie były początki Święta 1 Maja?
Historia świata
Cud nad urną. Harry Truman, cz. IV
Materiał Promocyjny
20 lat Polski Wschodniej w Unii Europejskiej