Na dno, do muzeum, najczęściej „na żyletki”

Istnieje także praktyka ciągłej eksploatacji historycznych jednostek. Trzymając się tylko polskiego podwórka: Zawisza Czarny, zbudowany w 1952 r. jako kuter rybacki, w 1961 r. przebudowany na żaglowiec Związku Harcerstwa Polskiego, mimo sędziwego wieku pływa do dziś, służy do szkolenia żeglarzy; Generał Zaruski, 86-letni flagowy żaglowiec miasta Gdańsk, właśnie odbywa dwumiesięczny rejs na Spitsbergen; Kapitan Borchardt – lat 108, najstarszy żaglowiec pływający obecnie pod polską banderą – umożliwia „szczurom lądowym” dostrzeganie piękna i potęgi morza. Ale... i tu znów warto sięgnąć do „Zabytkowych statków w Polsce”: „Prawdziwym wyzwaniem jest skompletowanie grupy żeglarzy na tydzień lub dwa. Z reguły obsadę żaglowców stanowią zaawansowani wiekiem pasjonaci i emeryci – młodzież nie garnie się do tego typu podróży. Dłuższe rejsy muszą się odbywać przy zmianach załogi. Odwiedzający w 2012 r. Gdańsk norweski żaglowiec Anna af Sand, własność Muzeum Morskiego w Stavanger, w drodze do Gdańska miał jedną załogę, którą na drogę powrotną do Norwegii trzeba było wymienić na drugą. Jeśli jeszcze weźmiemy pod uwagę awaryjność zabytkowych jednostek, widzimy, że dalsze wyprawy takimi statkami niosą ze sobą duże ryzyko”.

Od 2009 r. w Gdyni, w październiku, odbywa się zlot zabytkowych jachtów z duszą, czyli „Próchno i Rdza”, z reguły ponad 30 leciwych jednostek uratowanych i eksploatowanych przez pasjonatów. Jednak są to jachty możliwe do obsługi w pojedynkę lub kilka osób, długości najwyżej 15 m. Gdzie im do 160-metrowego pasażerskiego kolosa zabierającego na pokład ponad pół tysiąca pasażerów! Dlatego, choć serce się kraje, tego typu jednostki, jeśli nie pełnią roli hotelu na wodzie, kończą żywot w stoczniach rozbiórkowych. Tego rodzaju recykling jest bardzo opłacalny oraz – co nie bez znaczenia – korzystny dla środowiska. Niech to osusza łezkę w oku, jaka się kręci na wieść o końcu pięknego statku pasażerskiego, niegdyś liniowca pływającego regularnie między Europą i Ameryką, tak jak polskie: Batory i Stefan Batory, które również poszły „na żyletki”.