Reklama

W Warszawie trwają dni Pamięci Pawiaka

W Warszawie obchodzone są Dni Pamięci Pawiaka, największego więzienia dla Polaków, który funkcjonował na terenie Generalnego Gubernatorstwa w czasie niemieckiej okupacji Rzeczpospolitej.

Publikacja: 06.10.2023 13:46

Muzeum Pawiak

Muzeum Pawiak

Foto: Jakub Ostałowski

W Muzeum Więzienia Pawiak odbywają się prelekcje dla uczniów i oprowadzenia po ekspozycji tej placówki oraz projekcje filmów dokumentalnych. 6 października w piątek zapalone zostały znicze przy kwaterze więźniów Pawiaka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

W południe w Muzeum odbędzie się wernisaż wystawy plenerowej „Warszawscy samorządowcy na Pawiaku” poświęconej członkom warszawskiego magistratu, którzy w okresie okupacji niemieckiej zostali osadzeni w tym więzieniu. W godz. 14 – 16 planowana jest projekcja filmu dokumentalnego „Pawiak w relacjach świadków”, a komentarz historyczny wygłosi Joanna Gierczyńska kustosz Muzeum Więzienia Pawiak. Wieczorem, w godz. 17 – 18 odbędzie się koncert poświęcony artystom więźniom Pawiaka „Zadra Kampf”.

Czytaj więcej

Mieczysław Żemojtel. Zginął, bo ratował Żydów w Somiance

7 października w sobotę odbędą się przejazdy autobusem „ogórek” (godz. 10-12, 12-14) połączone z oprowadzaniem w Muzeum Więzienia Pawiak i Mauzoleum Walki i Męczeństwa. W niedzielę zaś sadzenie Klonu Pamięci w Lesie Korczakowskim na terenie Muzeum Treblinka.

Kiedy powstało więzienie na Pawiaku

Więzienie śledcze - zwane Pawiakiem od ulicy Pawiej przy której działało, zostało zbudowane w latach 1830-1836. Otoczone było murem z dwoma wieżami, od strony ulicy Dzielnej i jednej od ul. Pawiej. W gmachu głównym mieściło się więzienie męskie, miało ono cztery kondygnacje. Więzienie dla kobiet, zwane Serbią, zlokalizowane było w dwupiętrowym budynku dawnego szpitala wojskowego. W 1863 r. władze carskie przekształciły go w więzienie polityczne z oddziałami męskim i kobiecym. Przetrzymywani byli tam członkowie Rządu Narodowego, powstańcy styczniowi, działaczy partii politycznych. W czasie rewolucji 1905-1907 Pawiak był głównym więzieniem politycznym dla jej uczestników. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. stał się więzieniem śledczym, ale przetrzymywano w nim też więźniów politycznych.

Reklama
Reklama

Historycy szacują, że do 1944 r. przez Pawiak przeszło około 100 tys. więźniów, a blisko 40 procent zginęło

W czasie okupacji niemieckiej do marca 1940 r. więzienie podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa. Potem stało się więzieniem śledczym Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego, a szczególnie jej Wydziału IV Tajnej Policji Państwowej – Gestapo. Było to największe więzienie polityczne na terenie okupowanej Polski.

Czytaj więcej

80 lat temu w Akcji pod Arsenałem harcerze odbili "Rudego"

Pawiak w czasie okupacji niemieckiej

Historycy szacują, że do 1944 r. przeszło przez niego około 100 tys. więźniów, a blisko 40 procent zginęło w egzekucjach, zostało zamęczonych w czasie przesłuchań w areszcie przy al. Szucha, lub zmarło w szpitalu więziennym. Egzekucje na więźniach odbywały się początkowo w ogrodach sejmowym i uniwersyteckim, a potem w pobliżu wsi Palmiry oraz lasach wokół Warszawy m.in. w Szwedzkich Górach, Wólce Węglowej, Laskach, na wydmach Łuże. Po stłumieniu powstania żydowskiego w getcie zatrzymanych rozstrzeliwano na sąsiadujących z Pawiakiem ulicach - Dzielnej, Gęsiej, Zamenhoffa, Nowolipkach. Naukowcy szacują, że około 60 tys. więźniów Pawiaka zostało wywiezionych do obozów koncentracyjnych.

Niemcy rozpoczęli likwidację więzienia w lipcu 1944 roku. 30 lipca 1944 wysłano ostatni transport 1 400 mężczyzn do KL Gross-Rosen i 400 kobiet do KL Ravensbrück. Niemcy dokonywali jeszcze egzekucji więźniów jeszcze 13 i 18 sierpnia 1944 czyli w czasie Powstania Warszawskiego. 21 sierpnia 1944 saperzy niemieccy wysadzili w powietrze zabudowania Pawiaka.

W 1965 r. powstało Muzeum Więzienia Pawiak. Powstało ono na ocalałych fundamentach podziemnych kazamat VII i VIII oddziału więzienia.

W Muzeum Więzienia Pawiak odbywają się prelekcje dla uczniów i oprowadzenia po ekspozycji tej placówki oraz projekcje filmów dokumentalnych. 6 października w piątek zapalone zostały znicze przy kwaterze więźniów Pawiaka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

W południe w Muzeum odbędzie się wernisaż wystawy plenerowej „Warszawscy samorządowcy na Pawiaku” poświęconej członkom warszawskiego magistratu, którzy w okresie okupacji niemieckiej zostali osadzeni w tym więzieniu. W godz. 14 – 16 planowana jest projekcja filmu dokumentalnego „Pawiak w relacjach świadków”, a komentarz historyczny wygłosi Joanna Gierczyńska kustosz Muzeum Więzienia Pawiak. Wieczorem, w godz. 17 – 18 odbędzie się koncert poświęcony artystom więźniom Pawiaka „Zadra Kampf”.

Pozostało jeszcze 82% artykułu
Reklama
Historia
Prezydent Starzyński został zabity w Warszawie
Historia
Oni mordowali w Warszawie. Lista oprawców
Historia Polski
Burza wokół wystawy „Nasi chłopcy” w Muzeum Gdańska
Historia Polski
Pamiętamy o Wołyniu
Materiał Promocyjny
Sprzedaż motocykli mocno się rozpędza
Historia Polski
Mały książę – dzieciństwo i rodzinne koligacje
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama