Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. czyli w setną rocznicę zakończenia III powstania śląskiego. Znak pamięci "Tobie Polsko" ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 na 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację "Tobie Polsko", pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy "Grób Powstańca Śląskiego" i "Instytut Pamięci Narodowej". Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym "Tobie Polsko", który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji "Katolika" w Bytomiu. Teraz znajduje się on w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny.
W środę takim znakiem oznaczone zostały na cmentarzu parafialnym w Ornontowicach groby powstańców Jana Widucha i Józefa Swobody.
Józef Swoboda urodził się 14 listopada 1893 r. w Zabrzu. Należał do miejscowego gniazda Towarzystwa Sportowego "Sokół". W 1912 r. przeprowadził się wraz z rodzicami do Ornontowic. W 1919 r. wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska oraz stał się jednym członków – założycieli towarzystwa śpiewu "Wanda". Brał udział w II powstaniu śląskim, a następnie w akcji plebiscytowej. Podczas III powstania śląskiego służył pod dowództwem Franciszka Brząkalika w 7 kompanii 3 batalionie 6 pułku pszczyńskim. Walczył pod Wyrami, Mikołowem, Centawą oraz pod Górą Świętej Anny. W okresie międzywojennym należał do Związku Powstańców Śląskich. Odznaczony Medalem Niepodległości, Śląskim Krzyżem Powstańczym oraz orderem Gwiazdy Górnośląskiej. Zmarł 31 stycznia 1976 r.
Czytaj więcej
W Augustowie powstał oddział Instytutu Pileckiego, który zajmie się badaniem Obławy Augustowskiej i upamiętnieniem sowieckich ofiar.
Jan Widuch urodził się 8 lutego 1902 r. w Lipinach. W 1919 r. wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Jako instruktor harcerski i drużynowy aktywnie wziął udział w akcji plebiscytowej. W III powstaniu śląskim wyróżnił się podczas działań w Janowie pod Gliwicami, gdzie wziął do niewoli członków zwiadu Selbstschutzu. Po powstaniach był organizatorem miejscowego oddziału Związku Powstańców Śląskich. Odznaczony między innymi Medalem Niepodległości oraz Śląskim, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności. Zmarł 3 grudnia 1970 r.
