Reklama

Skok stulecia

Dokładnie sto lat temu Józef Piłsudski na czele grupy bojowców z PPS dokonał napadu na wagon pocztowy przewożący 200 tysięcy carskich rubli. Zamach przeprowadzono koło maleńkiej stacyjki kolejowej Bezdany na Wileńszczyźnie znajdującej się na linii kolejowej Petersburg – Warszawa.

Publikacja: 26.09.2008 03:43

W operacji uczestniczyli m.in. Walery Sławek, Aleksander Prystor, Tomasz Arciszewski i Aleksandra Szczerbińska – towarzyszka „Ola”, bojowniczka PPS, a równocześnie, jak to w socjalistycznej konspiracji bywało, konkubina Piłsudskiego.

Był to bodaj największy skok tego typu na ziemiach polskich. Zwolennicy PPS woleli używać dostojnej nazwy ekspriopriacja – co oznaczać miało rekwizycję carskich pieniędzy uzasadnioną wymogami walki o niepodległość.

Akcja przebiegła jak w westernie. Bojowcy podróżowali jako zwykli pasażerowie pociągu. Sławek, który wsiadł na jednej z wcześniejszych stacji, dyskretnie rozdał im broń. O umówionej porze wspólnie opanowali wagon pocztowy, terroryzując pracującą tam obsługę telegrafu.

Pieniądze szybko zapakowano w worki, sprawnie i bez strat opuszczono pociąg, po czym uczestnicy akcji rozjechali się w różnych kierunkach. Fundusze zdobyte w Bezdanach posłużyły do spłaty długów organizacji oraz wsparcia uwięzionych towarzyszy i ich rodzin. Część trafiła do skarbu wojskowego, który posłużył później do utworzenia organizacji strzeleckich.

Akcja była końcowym akordem socjalistycznego okresu w życiu Piłsudskiego i rozpoczęła jego marsz ku legionom. Dla zwolenników Piłsudskiego Bezdany stały się symbolem jego odwagi i spełnienia „snu o szpadzie”. Dla przeciwników – dowodem, że ów „socjalik” (jak wtedy mówiono) jest podejrzaną personą o bandyckiej przeszłości.

Reklama
Reklama

Pamięć o Bezdanach powróciła w 1926 roku, gdy Piłsudski demonstracyjnie pojednał się z arystokracją na wielkim raucie w pałacu Radziwiłłów w Nieświeżu. Powstał wtedy złośliwy wierszyk: „To nie sztuka zabić kruka ani sowę trafić w głowę. Ale sztuka całkiem świeża trafić z Bezdan do Nieświeża”.

Niemal wszyscy uczestnicy tej nieco awanturniczej akcji zaszli wysoko. Walery Sławek był w latach rządów ekipy sanacyjnej premierem aż trzykrotnie. Aleksander Prystor raz. Tomasz Arciszewski sprawował funkcję premiera RP na uchodźstwie w dramatycznych latach 1944 – 1947. Aleksandra Szczerbińska została potem żoną Piłsudskiego.

Wszyscy oni zdobyli pod Bezdanami coś znacznie cenniejszego niż carskie imperiały – pełne zaufanie późniejszego Komendanta i Marszałka.

Historia
Artefakty z Auschwitz znów na aukcji w Niemczech. Polski rząd tym razem nie reaguje
Historia
Julia Boyd: Po wojnie nikt nie zapytał Niemców: „Co wyście sobie myśleli?”
Historia
W Kijowie upamiętniono Jerzego Giedroycia
Historia
Pamiątki Pierwszego Narodu wracają do Kanady. Papież Leon XIV zakończył podróż Franciszka
Historia
Wielkie Muzeum Egipskie otwarte dla zwiedzających. Po 20 latach budowy
Materiał Promocyjny
Lojalność, która naprawdę się opłaca. Skorzystaj z Circle K extra
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama