Fotoreportera przy tym nie było, więc odtworzył przyjazd nasz rysownik Marek Szyszko (str. 6 – 7). Poznano Piłsudskiego już na dworcu, a tłumy rychło obległy pensjonat panny Romanówny przy ul. Moniuszki 2, gdzie się zatrzymał.
Przyjezdny tylko dlatego znalazł dach nad głową, że Niemcy nocą zawiadomili o wysłaniu pociągu regenta księcia Zdzisława Lubomirskiego, ten zaalarmował komendanta naczelnego POW Adama Koca, a ów z kolei wynajął lokum u wspomnianej panny, też peowiaczki zresztą. Tu gościa nakarmiono i zamówiono dlań zmianę bielizny, bo nawet tej nie miał po prawie półtorarocznym pobycie w twierdzy. Tak wyglądał powrót człowieka, w którym widziano męża opatrznościowego, jedynego, który mógł sprostać wyzwaniom dramatycznej, dziejowej chwili.
Wyzwania te opisuje Janusz Cisek. Nie starczy miejsca, abym je we wstępie nawet wymienił. Dość powiedzieć, że w porównaniu z jesienią 1918 roku wiosna roku 1989 jawi się jak majówka w zestawieniu z marszem na biegun północny. Piłsudski pracował niemal bez przerwy. W kalendarium jego życia Wacław Jędrzejewicz zanotował: „Gdy Piłsudski zakończył pracę o godzinie 1 już 13 listopada, zaszła konieczność wezwania lekarza. Doktor Michał Dehnel, który przybył o godzinie 3, stwierdził stan silnego wyczerpania. Zaaplikował odpowiednie leki i zalecił wypoczynek. Mimo to już następnego dnia rano Komendant podjął obowiązki”.
Jednym z najpilniejszych zadań była pomoc dla zdradziecko zajętego przez Ukraińców Lwowa. Szef sztabu odsieczy Jerzy Błeszyński-Ferek wspominał: „Lecieliśmy do Lwowa na skrzydłach entuzjazmu wywołanego uzyskaniem po ciężkim przełomie państwowej niepodległości, swobodą formowania się w pułki brutalnie zlikwidowane przez zaborców, powrotem ukochanego Komendanta, który z Warszawy patrzył na nasze pierwsze w wolnej Polsce czyny. Nie było dla nas nic trudnego i nie było przeszkody niemożliwej do zwalczenia”.
To takim ludziom Polska zawdzięcza odzyskanie niepodległości, wywalczenie granic i odbudowę po wielkiej wojnie. Opatrzność okazała się nareszcie przychylna po 123 latach zaborów i dała im wodza na miarę czasu.
