9 zł za pierwszy miesiąc czytania RP.PL
Rzetelne informacje, pogłębione analizy, komentarze i opinie. Treści, które inspirują do myślenia. Oglądaj, czytaj, słuchaj.
Rysy na pomniku Lincolna
158 lat temu Izba Reprezentantów Kongresu Stanów Zjednoczonych przyjęła XIII poprawkę do Konstytucji USA znoszącą niewolnictwo i nadającą obywatelstwo amerykańskie wszystkim ludziom urodzonym na terytorium tego państwa.
Obraz Francisa B. Carpentera z 1864 r. przedstawiający pierwsze czytanie Proklamacji o emancypacji, oficjalnie nazywanej Proklamacją 95. Było to rozporządzenie prezydenta Abrahama Lincolna nadające wolność 3,5 mln niewolników żyjących na południu USA. Proklamacja 95 była pierwszym krokiem do uchwalonej rok później XIII poprawki do konstytucji nadającej byłym niewolnikom obywatelstwo amerykańskie
31 stycznia 1865 roku Ameryka weszła na nowe tory historii. Ludzie, którzy jeszcze dzień wcześniej byli tylko towarem, nagle przeobrazili się w obywateli mogących decydować o przyszłości republiki.
Z naszego europejskiego punktu widzenia był to zatem dzień wielkiego przełomu, milowy krok w realizacji obietnic złożonych przez ojców założycieli w Deklaracji niepodległości. Jednak proste oceny tak złożonych zmian społecznych fałszują rzeczywisty obraz epoki. Niewolnictwo w Ameryce było zjawiskiem bardzo złożonym. Tylko dokładna analiza historyczna materiałów źródłowych pozwala na ocenę skali i podłoża tego zjawiska. Znamienne, że po 18 grudnia 1865 roku, kiedy XIII poprawka weszła w życie, niewielu byłych niewolników zdecydowało się opuścić nieprzyjazny dla nich kraj i powrócić do Afryki. A przecież taka możliwość istniała już od 1817 roku, czyli dziesięć lat po podpisaniu przez prezydenta Thomasa Jeffersona ustawy o zakazie przywozu niewolników z Afryki. Amerykańskie Towarzystwo Kolonizacyjne z Nowego Jorku propagowało wśród wyzwoleńców lub uciekinierów z południa możliwość wyjazdu do Monrowii, stolicy Republiki Liberii – państwa założonego przez byłych niewolników amerykańskich. Dzisiaj Liberia jest jednym z najbardziej skorumpowanych i biednych państw świata.
