Grecy Nowego Świata

Ruiny leżały przed nami niczym rozbity statek na środku oceanu, ze złamanym masztem, z zatartą nazwą, z martwą załogą. I nie było nikogo, kto mógłby powiedzieć, skąd przybył, do kogo należał, jak długo trwała jego podróż i co spowodowało jego zniszczenie. Wszystko ogarniała tajemnica, mroczna i nieprzenikniona" – zanotował w pamiętniku amerykański archeolog John Lloyd Stephens, gdy jesienią 1839 r. dotarł do Copán, jednego z najokazalszych miast cywilizacji Majów. Towarzyszył mu znakomity rysownik i architekt Frederick Catherwood. Copán tak ich zachwyciło, że w kolejnych latach kontynuowali swoją eksplorację, odkrywając kolejne ukryte w gęstej dżungli starożytne ruiny, m.in. w Palenque, Uxmal, Mayapán, Kabah, Labná, Chichén Itzá, Tulum i Izamal. Wszędzie natrafiali na okazałe piramidy, pałace, kamienne stele i kolumny pokryte tajemniczymi znakami i bogato zdobione stiukowymi płaskorzeźbami. Co prawda opowieści o opuszczonych kamiennych miastach starożytnego ludu od dawna krążyły wśród miejscowych Indian, wspominały o nich także relacje pozostawione przez hiszpańskich konkwistadorów, którzy jako pierwsi eksplorowali te rejony jeszcze w XVI i XVII w., ale dopiero spektakularne wyprawy Stephensa i Catherwooda, a potem kolejnych, idących ich śladem, odkrywców i badaczy, przyczyniły się do rozbudzenia powszechnego zainteresowania prekolumbijską cywilizacją Majów. Sam Stephens podsumował swoje odkrycia bardzo trafnym spostrzeżeniem: „Zachowały się tu świadectwa ludu światłego, wyrafinowanego i zdumiewającego, który przeszedł wszystkie etapy rozwoju, osiągając swój złoty wiek i z czasem popadając w okres dekadencji".aa